Kháng thể là các protein được tạo ra bởi hệ thống miễn dịch để phản ứng với nhiễm trùng hoặc tiêm chủng. Chúng hiện diện trên bề mặt của các tế bào B của hệ thống miễn dịch. Các tế bào miễn dịch khác được gọi là tế bào T giúp loại bỏ nhiễm trùng.

Xét nghiệm có thể phát hiện mức độ kháng thể của cơ thể chống lại một loại virus nhất định. Khi xét nghiệm phát hiện ra kháng thể, điều đó có nghĩa là một người trước đó đã bị nhiễm bệnh hoặc được tiêm chủng cho một căn bệnh. Do đó, các kháng thể là tín hiệu cho thấy một cá nhân có khả năng được bảo vệ khỏi nhiễm trùng trong tương lai. Đó là lý do tại sao các nhà khoa học rất quan tâm đến việc tìm hiểu vai trò của kháng thể trong Covid-19.

Kháng thể từ nhiễm trùng tự nhiên

Khi bạn phát triển các kháng thể thông qua nhiễm bệnh, hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng để bảo vệ cơ thể. Đầu tiên, nó trải qua một quá trình xác định virus và cuối cùng tạo ra các kháng thể hiệu quả.

Ví dụ, mắc Covid-19 có thể giúp bảo vệ cơ thể khỏi tái nhiễm trong ngắn hạn, có thể là từ 3 tháng đến một năm. Sự khác biệt về thời gian đến do kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm tính nhạy cảm của từng cá nhân cũng như mức độ phơi nhiễm.

Trong một nghiên cứu năm 2022, các nhà nghiên cứu kết luận rằng việc tái nhiễm sau khi lây nhiễm tự nhiên có nguy cơ cao hơn gấp 7 lần so với sau khi tiêm chủng. Những dữ liệu này đã được tổng hợp trước khi các biến thể Delta và Omicron ra đời. Vì những biến thể này dễ lây lan hơn, tỷ lệ tái nhiễm có thể cao hơn. Một nghiên cứu khác cho thấy nguy cơ tái nhiễm sau khi chủng ngừa bằng một liều duy nhất của vaccine Pfizer giảm 82% so với những người trước đó đã bị nhiễm bệnh nhưng chưa được chủng ngừa. Kết quả này phản ánh dữ liệu từ biến thể Delta.

Những người có các triệu chứng của Covid-19 cũng tạo ra các kháng thể trung hòa hiệu quả. Việc nhiễm Covid-19 và sau đó chủng ngừa tạo ra sự bảo vệ mạnh nhất chống lại tái nhiễm. Thuốc chủng ngừa Covid-19 được khuyên dùng ngay cả đối với những người đã khỏi bệnh do virus gây ra vì hệ thống miễn dịch của mọi người phản ứng ổn định hơn với việc chủng ngừa hơn là nhiễm trùng.

Vì hệ thống miễn dịch của con người phản ứng khác với sự lây nhiễm tự nhiên, nên các nhà khoa học rất khó xác định khả năng miễn dịch tự nhiên đối với Covid-19 có thể tồn tại trong bao lâu. Trong một nghiên cứu được công bố vào giai đoạn đầu của đại dịch, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy kháng thể 3 tháng sau khi trải qua các triệu chứng.

Một nghiên cứu khác được công bố vào tháng 11/2021 đã xem xét phản ứng của kháng thể với vaccine Pfizer trong một thời gian dài hơn. Các nhà nghiên cứu nhận thấy, sau khi tiêm liều thứ hai, các phản ứng của kháng thể giảm sau 3 tháng và tiếp tục giảm sau 6 tháng. Vào thời điểm 6 tháng sau liều thứ hai, phản ứng kháng thể tương tự như những người đang hồi phục sau Covid về mức độ sau liều đầu tiên. Họ cũng nhận thấy những người cao tuổi có ít phản ứng kháng thể hơn. Ngoài ra, việc gặp nhiều tác dụng phụ hơn từ vaccine tương quan với khả năng bảo vệ mạnh mẽ hơn. Khả năng miễn dịch kéo dài bao lâu cũng có thể bị ảnh hưởng bởi việc một người bị nhiễm trùng không triệu chứng, nhẹ hay nặng.

Tóm lại, khả năng miễn dịch có được một cách tự nhiên xảy ra sau khi bị nhiễm một căn bệnh cụ thể. Điều này thường bảo vệ khỏi sự tái nhiễm, ít nhất là trong ngắn hạn. Khả năng miễn dịch tự nhiên kéo dài bao lâu tùy thuộc vào loại virus và tốc độ biến đổi của nó.

Kháng thể từ tiêm chủng

Tiêm phòng là cách để cơ thể xây dựng khả năng miễn dịch bảo vệ mà không cần phải mắc bệnh trước. Các loại vaccine khác nhau thực hiện điều này theo những cách khác nhau. Về cơ bản, cơ chế hoạt động của vaccine đều giống nhau. Cụ thể, chúng khiến hệ thống miễn dịch tiếp xúc với một hoặc nhiều protein từ virus (hoặc một mầm bệnh khác). Sự tiếp xúc đó hướng dẫn hệ thống miễn dịch của bạn tạo ra các tế bào B. Sau đó, các tế bào B đó tạo ra các kháng thể cụ thể có thể chống lại một loại virus cụ thể.

Quá trình tiêm chủng thúc đẩy cơ thể tạo ra các tế bào B ghi nhớ, giống như chúng làm trong quá trình lây nhiễm tự nhiên. Nếu bạn tiếp xúc với virus một lần nữa, các tế bào B này sẽ hoạt động ngay lập tức và giải phóng các kháng thể có thể nhắm mục tiêu virus. Các kháng thể này ngăn chặn virus trước khi bạn bị bệnh, hoặc, có thể bị bệnh với mức độ nhẹ hơn. Đó là bởi vì hệ thống miễn dịch đã có một sự khởi đầu qua việc chủng ngừa.

Có những điểm giống và khác nhau giữa miễn dịch vaccine và miễn dịch tự nhiên. Ví dụ, để phản ứng với nhiễm trùng hoặc tiêm chủng với virus sống, kháng thể IgM thường được tạo ra đầu tiên, tiếp theo là IgG và một số loại kháng thể khác. Cũng giống như trong một bệnh nhiễm trùng tự nhiên, khả năng miễn dịch bảo vệ không bắt đầu ngay khi tiêm vaccine. Phải mất vài tuần hoặc lâu hơn để hệ thống miễn dịch hình thành các kháng thể và nhóm tế bào B cần thiết.

Phần lớn, các kháng thể hình thành từ việc chủng ngừa là cùng một loại kháng thể mà bạn sẽ nhận được từ một bệnh nhiễm trùng tự nhiên. Điểm khác biệt là một số loại vaccine chỉ hiển thị hệ thống miễn dịch một phần của virus có liên quan. Do đó, hệ thống miễn dịch không hình thành nhiều loại kháng thể khác nhau như trong quá trình nhiễm trùng tự nhiên. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là các kháng thể được hình thành từ chủng ngừa kém hiệu quả hơn nhiễm trùng tự nhiên.

Hầu hết các loại vaccine Covid-19 chỉ cho thấy một phần hệ thống miễn dịch của virus. Đây là một loại protein được chọn để kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ.

Vaccine đưa vào cơ thể các protein từ virus. Điều này thúc đẩy cơ thể tạo ra các tế bào B cùng các kháng thể để chống lại virus nếu bạn bị phơi nhiễm. Do đó, việc tiêm phòng giúp mỗi người tránh bị bệnh nặng. Miễn dịch vaccine và miễn dịch tự nhiên có thể khác nhau ở các loại kháng thể được tạo ra chống lại virus, tuy nhiên, chúng đều có tác dụng chuẩn bị cho hệ thống miễn dịch của cơ thể các kháng thể. Lợi ích lớn của miễn dịch vaccine là bạn không cần phải mạo hiểm với các biến chứng của bệnh để phát triển các kháng thể chống lại virus. Điều này càng có ý nghĩa với trường hợp của dịch Covid-19.

Bảng so sánh nhanh giữa miễn dịch vaccine và miễn dịch tự nhiên:

An Nhiên (theo Verywell Health)