Khi virus xâm nhập cơ thể, hệ thống miễn dịch sẽ chiến đấu với virus và biểu hiện ra ngoài bằng các triệu chứng: sốt, ho, hắt hơi, buồn nôn và nôn, đi lỏng... Theo đó, người bệnh cần điều trị theo từng triệu chứng.

Sốt

Sốt là biểu hiện của việc cơ thể đang "chiến đấu" với virus. Nếu sốt nhẹ, không quá ảnh hưởng đến cơ thể, bệnh nhân Covid-19 chưa cần uống thuốc hạ sốt. Những người miễn dịch kém (dùng thuốc ức chế miễn dịch) hầu như không sốt.

Ho, hắt hơi

Các triệu chứng ho, hắt hơi... cũng là những phản xạ nhằm đẩy các chất độc hại ra khỏi cơ thể. Chỉ khi ho gây khó chịu, đau quặn bụng, đau ngực, mất ngủ... F0 mới cần dùng thuốc giảm ho.

Thông thường, để giảm ho, chúng ta cần dùng nước ấm pha chanh và mật ong, các loại bổ phế thảo dược hoặc Prospan từ lá thường xuân. Ngoài ra, ho còn có thể do nhiễm khuẩn, trong trường hợp này, bệnh nhân nên sử dụng kháng sinh. Có một số loại thuốc giảm ho bằng cách ức chế trung khu hô hấp, ví dụ có thành phần codein nhưng nên hạn chế dùng loại này.

Việc dùng các thuốc chống dị ứng như chlopheniramin (gây ngủ), diphenhydramin (gây ngủ), loratadin, desloratadin, certirizin, fexofenadine... cũng có tác dụng giảm ho bên cạnh tác dụng chống mẩn ngứa, nổi mề đay.

Thuốc long đờm chứa N-acetyl cystein, bromhexin, ambroxol.. cũng có tác dụng giúp đờm loãng ra, dễ ho khạc hơn. Khi bớt đờm thì đường hô hấp cũng bớt bị kích thích hơn.

Với các trường hợp ho kèm khó thở dạng rít, co thắt phế quản kiểu hen, F0 nên dùng Ventolin (giãn phế quản) và một loại corticoid dạng xịt như Pulmicort, Rhinocort, Symbicort hoặc Seretide, Flixonase, Flixotide.

Buồn nôn, nôn

Triệu chứng buồn nôn và nôn khiến cơ thể bệnh nhân bị mất điện giải, rất mệt mỏi nên cần dùng thuốc để hạn chế tình trạng này. Có thể dùng gừng, thuốc chống co thắt đường tiêu hóa như papaverin, drotaverin (Nospa), thuốc chống nôn như Motilium-M, Primperan...

Ở một số trường hợp, buồn nôn và nôn do thiếu máu nuôi tiền đình, người bệnh cần dùng Tanganil 500mg và các thuốc tăng tuần hoàn não như beta histidine 16mg hoặc 24mg, piracetam 400mg hoặc 800mg.

Tiêu chảy

Khi gặp triệu chứng đi lỏng, người bệnh cảm thấy mệt mỏi, mất nước và điện giải nên cần hạn chế, nhất thiết phải bù nước, điện giải. Thuốc loperamid có tác dụng cầm đi lỏng, khiến cơ trơn đường tiêu hóa giảm co bóp nhưng không nên lạm dụng thuốc này vì cơ thể vẫn thải các chất độc ra ngoài.

F0 nên dùng Smecta như một lớp tráng, bao phủ niêm mạc ruột bị tổn thương. Ngoài ra, có thể thay bằng Gastropulgite nếu có vấn đề dạ dày. Tổn thương ruột có thể làm vi khuẩn, virus khác phát triển, dùng Berberin là giải pháp tốt, hiệu quả và ít gây hại vì Berberin không hấp thụ vào máu, chỉ trong đường tiêu hóa.

Trong tất cả trường hợp đi lỏng đều nên bổ sung men tiêu hóa, thực chất là các lợi khuẩn đường ruột (khác các loại men tiêu hóa thực sự có tác dụng phân giải thức ăn như papain, amylase, bromelain...). Hiện, có nhiều loại men tiêu hóa dạng bột đông khô hoặc dạng nước như men sống Bạch Mai, Lactomin Plus, AntiBio, BioGaia, Bifina, Enterogermina (nước), Imiale (nước)...

Với các triệu chứng như ho, sốt tiêu chảy, nôn, người bệnh chỉ cần điều trị thông thường, xử trí như khi bị cúm, sốt virus. Lưu ý, người bệnh cần bù đủ nước và điện giải.

Đau nhức mình mẩy, đặc biệt các khớp

Khi độc tố virus giảm bớt, triệu chứng sẽ hết. Thường không có thuốc giảm tình trạng này, bệnh nhân có thể chườm nóng hoặc dùng một số thuốc giảm đau thông thường.

Mẩn ngứa, dị ứng

Người bệnh có thể xử lý bằng các loại thảo dược có tính mát, các loại thuốc chống dị ứng như chlopheniramin, diphenhydramin, loratadin, desloratadin, certirizine, fexofenadine...

Ớn lạnh

Người bệnh nên uống trà gừng nóng, ăn các đồ ấm nóng, đủ dinh dưỡng. Ngoài ra, dùng các loại thuốc hoạt huyết cũng có thể giúp giảm bớt triệu chứng này.

Căng thẳng, lo lắng, mất ngủ

Đây là vấn đề tâm lý, khiến sức khỏe chung giảm sút, có thể dẫn đến thiếu máu lên não, cảm giác khó chịu ở dạ dày - thực quản...

Bên cạnh đó, một số người còn cảm thấy tức ngực, khó thở nhưng không thường xuyên, đo SpO2 vẫn ở mức 98-99%, đó là do tâm lý. Trong trường hợp này, nên uống thuốc an thần nhẹ thành phần thảo dược (Rotunda, Mimosa...), Magne-B6, Melatonin. Lưu ý, nếu tức ngực, khó thở, khó hít sâu liên tục thường xuyên, đây lại là vấn đề nghiêm trọng, F0 cần gọi cho nhân viên y tế ngay.

Trong các loại thuốc trên, Melatonin là thuốc chống oxy hóa và giúp có giấc ngủ sinh lý. Bệnh nhân có thể dùng với liều cao trong 5-7 ngày, thậm chí có thể giúp sớm bình phục do Covid-19. Cách dùng như sau: Sau ăn tối dùng 2 - 3 viên loại 4mg hoặc 5mg, trước khi ngủ, uống thêm 2 - 3 viên. Nếu bệnh nhân vẫn khó ngủ, có thể dùng thêm 2 - 3 viên nhưng không nên dùng quá 7 ngày.

Với các trường hợp nặng, dùng an thần thảo dược và Melatonin ít hiệu quả, người bệnh có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để được kê đơn dùng các thuốc đặc trị tình trạng rối loạn thần kinh thực vật như sulpiride 25mg hoặc 50mg hoặc etifoxine 50mg, tofisopam 50mg.

Đau tức thượng vị, trào ngược dạ dày thực quản

Đa phần do căng thẳng, lo lắng, ngủ kém, ăn uống thất thường trên những bệnh nhân vốn đã bị viêm/loét dạ dày tá tràng hay trào ngược dạ dày thực quản. Nếu gặp triệu chứng này, bệnh nhân có thể dùng an thần và MagneB6 để giảm các triệu chứng. Nếu không thuyên giảm, nên dùng các thuốc bao phủ niêm mạc dạ dày như Pepsane, Gastropulgite, Trymo... hoặc các bazơ nhẹ để trung hòa acid dạ dày như Maalox, Yumangel, Phosphalugel, Gaviscon, Kremil-S, Ebysta...

Nếu tiếp tục không đỡ, bệnh nhân phải dùng các thuốc giảm tiết acid thế hệ cũ như cimetidin, famotidin hoặc thế hệ mới như omeprazol, esomeprazol, pantoprazol...

Đau đầu, váng đầu, nhức mắt, ù tai, cảm giác bồng bềnh

Bệnh nhân gặp triệu chứng này thường do thiếu máu lên não kết hợp với độc tố của virus. Cần xử lý bằng cách xoa bóp vùng cổ vai gáy, dùng các thuốc tăng tuần hoàn não, thuốc hoạt huyết... Các thuốc thông dụng là ginkgo biloba, các loại hoạt huyết thảo dược, vinpocetin, piracetam, betahistidin, cinnarizin, flunarizin...

Mất khứu giác, vị giác

Triệu chứng này xuất hiện do tổn thương các tế bào thần kinh đệm có chức năng dẫn truyền xung động thần kinh, còn các tế bào khứu giác, vị giác không bị ảnh hưởng. Nếu bệnh nhân ăn uống, nghỉ ngơi tốt sau Covid-19, tập hít các mùi vị, ăn các món ăn quen thuộc và tưởng tượng bằng trí óc, thường sau vài ngày đến vài tuần, khứu giác và vị giác sẽ bình thường trở lại. Bệnh nhân có thể dùng thêm các thuốc bổ thần kinh như vitamin B1, B6, B12, citicoline, piracetam, choline alfoscerate, Nucleo-CMP...

Chảy nước mũi

Do độc tố làm tăng tính thấm thành mạch, làm xung huyết các mạch máu trong mũi, khiến nước mũi chảy ra nhiều hơn. Khi bị chảy nước mũi, chúng ta cần dùng nước muối sinh lý, thuốc co mạch như Otrivin (0,05-0,1%), Coldi B, Rhinex 0,05%...

Các mạch máu nhỏ xung huyết

Một số người sẽ bị mắt đỏ, xì mũi hoặc ho ra một chút máu do các mạch máu nhỏ bị vỡ ra. Nhìn chung, triệu chứng này không đáng ngại và thường tự hết. Một số cháu bé chảy máu cam có thể nhờ bác sĩ tai - mũi - họng dùng thuốc cầm máu (Transamin) hoặc chấm nitrat bạc. Một số trường hợp người trưởng thành bị mắt đỏ kéo dài có thể do viêm kết mạc, viêm giác mạc... cần đi khám bác sĩ nhãn khoa.

Đa số trường hợp gặp những triệu chứng do Covid-19 kể trên có thể tự hết bằng cách ăn uống đủ chất, luyện tập nhẹ nhàng và nghỉ ngơi hợp lý.

BS. Nguyễn Huy Hoàng
Trung tâm Oxy cao áp Việt - Nga