Chị Hà đã ba lần bị lưu thai ở tuần 28 trong 12 năm qua, không rõ nguyên nhân. "Tôi từng cảm nhận con đạp trong bụng rồi đột ngột mất nên lần mang thai này rất lo lắng", chị nói.

Lần này, siêu âm Doppler màu ở tuần thai thứ 24 cho thấy dấu hiệu tăng tốc độ dòng chảy trong động mạch não, thai nhi bị thiếu máu. Xét nghiệm mẹ thuộc nhóm máu hiếm Rh(-). Ngày 11/6, ThS.BS Nguyễn Ngọc Tú, Trung tâm Sản Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết thai nhi có nguy cơ chết lưu do bất đồng nhóm máu mẹ.

Bác sĩ Tú giải thích thai phụ có nhóm máu Rh(-), thai nhi nhóm máu Rh(+). Do bất đồng nhóm máu Rh, máu mẹ tạo ra kháng thể chống lại nhóm máu thai nhi. Khi ấy, kháng thể máu mẹ truyền qua nhau thai và tấn công hồng cầu thai nhi, gây tan máu và sảy thai, lưu thai sớm.

Phát hiện nguyên nhân này, bác sĩ Tú chỉ định truyền máu trong tử cung qua dây rốn nhằm bổ sung máu kịp thời cho thai nhi. Người mẹ được truyền kháng sinh, gây tê cục bộ, gây mê thai nhi trước khi can thiệp. Bác sĩ dùng máy siêu âm Doppler xác định chính xác vị trí của thai nhi để gây mê trực tiếp rồi đưa kim qua tử cung mẹ đến dây rốn để truyền máu.

Theo bác sĩ Tú, kỹ thuật này đòi hỏi đội ngũ gây mê hồi sức chuyên nghiệp, thao tác của bác sĩ cần chính xác tuyệt đối, tránh nguy cơ sốc phản vệ, nhiễm trùng. Dây rốn của thai nhi siêu nhỏ, nếu đâm kim nhiều lần gây co mạch dây rốn, nguy cơ suy thai, sinh non hoặc phải mổ bắt thai sớm.

Tuần thai 28, kháng thể của mẹ tiếp tục phá hủy hồng cầu của thai nhi, bác sĩ truyền máu cho bào thai thêm lần nữa. Sau ba lần truyền máu, thai nhi ổn định. Thai 35 tuần, bác sĩ chỉ định sinh mổ sớm đảm bảo an toàn cho cả mẹ và con.

Bé gái ra đời nặng 2,4 kg, bị tan máu khiến da vàng nhợt, được hồi sức một lúc mới khóc. Bác sĩ tiếp tục truyền máu thêm hai lần cho bé và tiêm chất trung hòa kháng thể của mẹ. Sau 4 tuần theo dõi, sức khỏe bé ổn định.

Nhóm máu của hệ Rh được chia thành hai loại là Rh(+) là có kháng nguyên D và Rh(-) không có kháng nguyên D trên bề mặt hồng cầu. Theo Viện huyết học Trung ương, ở Việt Nam, người có nhóm máu Rh(D) âm (bao gồm nhóm O-, A-, B-, AB-) khoảng 0,1% dân số (trong 1.000 người mới có một người), được xem là nhóm máu hiếm.

Bác sĩ Tú khuyến cáo phụ nữ lần đầu mang thai nên xét nghiệm Rh. Nếu thai phụ có nhóm máu Rh(+) không cần điều trị. Thai phụ nhóm máu Rh(-), thai nhi Rh(+) khả năng cơ thể mẹ tạo kháng thể gây hại cho lần mang thai tiếp theo.

Thai phụ mang nhóm máu Rh(-) nên thực hiện một số xét nghiệm máu khác sàng lọc kháng thể phát hiện kháng thể chống lại máu Rh(+) trong ba tháng đầu của thai kỳ, tuần thứ 28 của thai kỳ và khi sinh. Nếu thai phụ chưa sản xuất kháng thể Rh có thể cần tiêm globulin miễn dịch Rh. Globulin miễn dịch ngăn cơ thể sản phụ sản xuất kháng thể Rh trong thai kỳ. Bé sinh ra mang nhóm máu Rh(-) thì không cần điều trị bổ sung. Trường hợp bé sinh ra là Rh(+), sản phụ cần tiêm mũi bổ sung sau khi sinh.

Theo Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng hơn 40.000 trẻ bị dị tật bẩm sinh, chiếm 1,5-2% trẻ mới sinh. Số trẻ sơ sinh tử vong do dị tật bẩm sinh khoảng hơn 1.700.

Bác sĩ Ngọc Tú khuyến cáo lưu ý chẩn đoán trước sinh nhằm phát hiện dị tật bẩm sinh, bệnh lý về gene hoặc thai nhi hội chứng Down, bất thường nhiễm sắc thể, bệnh Thalassemia... Thai phụ cần đúng hẹn các lịch siêu âm, xét nghiệm. Chẩn đoán sớm dị tật giúp điều trị sớm bất thường bằng thuốc hoặc can thiệp y học bào thai. Việc chẩn đoán sớm dị tật thai nhi có thể sửa chữa sứt môi, chẻ vòm, tay chân khoèo... giúp cha mẹ chuẩn bị tốt tâm lý hơn.

Các biện pháp chẩn đoán trước sinh gồm chẩn đoán di truyền tiền làm tổ, siêu âm, sinh thiết gai rau, chọc hút nước ối, chọc hút máu cuống rốn, xét nghiệm máu mẹ (triple test, quadro test), xét nghiệm DNA trong máu mẹ qua NIPT.

Thanh Ba