Phật thủ Đắc Sở

Sở dĩ có tên gọi phật thủ là bởi hình dáng của loại quả chia nhánh giống như bàn tay Phật. Theo lời người dân xã Đắc Sở (Hoài Đức, Hà Nội), phật thủ xưa kia được trồng ở vùng núi, thân cây có gai nên người dân trồng làm bờ rào để ngăn trâu. Đầu những năm 2000, chúng được người dân làng Đắc Sở đem về trồng. Dần dần người dân ưa chuộng và trở thành lễ vật không thể thiếu trên ban thờ dịp Tết.

Cây phật thủ ưa đất pha cát, là loài cây phát triển nhanh, nhưng vòng đời của cây chỉ được 5 năm. Sau mỗi lứa cây phải chuyển tới vùng đất khác để trồng. Từ nhiều năm nay, người dân Đắc Sở phải thuê đất ở các huyện lân cận: Đan Phượng, Phúc Thọ để tiếp tục canh tác.

Anh Nguyễn Khắc Bạo, thôn Sơn Hà, xã Đắc Sở, Hoài Đức bỏ nghề thợ xây, thuê 1,5 ha đất tại xã Trung Châu (Đan Phượng, Hà Nội) với giá 2,5 triệu một sào một năm để canh tác phật thủ. Bởi theo anh "Trồng phật thủ kỳ công nhưng cho thu nhập cao hơn thợ xây". So với năm ngoái, năng suất phật thủ năm nay giảm khoảng 30% nhưng bù lại giá cao từ 10 - 20%. Anh Bạo lý giải: "Do thời điểm trước khi cây ra hoa ít mưa. Nếu mưa nhiều, các rễ con thối đi, cây sẽ cho nhiều hoa".

Lưu ý nhất khi trồng phật thủ là bệnh nấm trắng và nhện đỏ làm bạc quả, mất mã. Trồng từ 3 - 5 tháng phải bắc giàn. Sau hai năm cây sẽ cho thu hoạch. Mỗi cây cho từ 50 - 70 quả, thu hoạch trong ba năm. Ước tính sau khi trừ chi phí, anh Bạo thu lãi từ 150 triệu - 200 triệu đồng một ha một năm. Nếu cây ra ít quả, người trồng vẫn có công nhưng không cao. Phật thủ cho thu hoạch quanh năm nhưng cao điểm là rằm tháng bảy âm lịch và Tết. Thu hoạch rộ nhất là từ rằm tháng 12 (âm lịch) đến 28 Tết.

Ngoài ý nghĩa thờ cúng tổ tiên, quả phật thủ còn được chế biến thành các loại thuốc chữa ho, làm mứt Tết... Nhiều năm trở lại đây, một số chủ vườn còn sáng tạo ghép quả phật thủ lên thân cây bưởi để phục vụ những người sành chơi cây cảnh.

Anh Lê Văn Toàn (xã Đắc Sở, Hoài Đức) tỉ mỉ cắt ghép, tạo thế cho cây phật thủ bon sai theo đơn đặt hàng của khách. Anh cho biết: "Cây có thể trưng bày được từ 2 - 4 tháng, người chơi chỉ cần tưới nước đều, vì trong các chậu đã có đầy đủ dinh dưỡng nuôi cây".

Theo con mắt của nhà vườn, quả phật thủ đẹp, ngoài yếu tố quả to, thì phải có nhiều tay, tay dài, mập, quả phải già. Nếu mua phải quả non sẽ không để được lâu. Giá mỗi quả phật thủ dịp giáp tết dao động từ vài chục nghìn đến cả triệu đồng.

Để giữ phật thủ tươi lâu, màu đẹp, hãy đặt cuống vào bát nước có một vài viên B1, một thời gian sau cuống sẽ ra dễ và có tác dụng hút nước nuôi quả.