Trả lời:

Hầu hết người bệnh đái tháo đường đều suy giảm hệ miễn dịch. Tế bào bạch cầu đóng vai trò là trung tâm của hệ thống miễn dịch. Đường huyết ở mức cao làm suy giảm chức năng tế bào bạch cầu khiến cơ thể giảm hoặc không còn khả năng chống lại vi khuẩn. Việc điều trị vết thương ở người bệnh đái tháo đường rất khó khăn và dễ tái phát.

Đường huyết không được kiểm soát tốt làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch. Các mảng bám tích tụ bên trong thành mạch dẫn đến xơ cứng và thu hẹp mạch máu nên ảnh hưởng đến quá trình tuần hoàn. Điều này khiến dinh dưỡng, oxy... di chuyển chậm, thậm chí không đến được các tế bào ở (nhất là các vị trí tay, chân). Do đó, vết thương sẽ chậm lành hoặc không thể lành lặn.

Nhiều trường hợp vết loét không lành gây hoại tử mô (một tập hợp tế bào có cấu tạo giống nhau cùng nhau thực hiện một chức năng nào đó trong cơ thể), người bệnh phải cắt cụt chi nên ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày và chất lượng cuộc sống. Theo Hiệp hội Đái tháo đường Mỹ, trên thế giới, cứ 30 giây lại có một người bị mất một chi do các biến chứng liên quan đến bệnh đái tháo đường. Trong đó, hơn 80% trường hợp cắt cụt chi có khởi đầu từ vết loét không lành gây tổn thương nghiêm trọng đến các mô xương ngón chân, bàn chân.

Trong những bệnh nhân tiểu đường, người mắc bệnh thần kinh đái tháo đường dễ gặp nguy hiểm nhất. Tình trạng tổn thương dây thần kinh vì glucose huyết tăng cao trong máu. Bệnh được chia thành 2 nhóm chính: bệnh lý thần kinh ngoại biên (ảnh hưởng đến các dây thần kinh ở tay, chân, thần kinh sọ não) và bệnh lý thần kinh tự chủ (ảnh hưởng đến các dây thần kinh điều khiển hoạt động của các cơ quan: dạ dày, ruột, tim mạch, hệ tiết niệu).

Người bị bệnh lý thần kinh ngoại biên khó nhận biết các tổn thương ngoài da khi có vật nhọn đâm vào, khiến vết thương trầm trọng hơn. Chính vì không cảm giác được tổn thương trên cơ thể và vết thương lâu lành nên người bệnh tăng nguy cơ nhiễm trùng. Từ một vết loét, trầy xước, vi khuẩn sẽ theo máu di chuyển đến các mô, xương và khắp cơ thể. Khi không được cấp cứu, chăm sóc tích cực kịp thời, người bệnh gặp các biến chứng nặng về tuần hoàn, rối loạn đông máu, hạ huyết áp, sốc nhiễm trùng... dẫn đến tử vong.

Vết trầy xước, vết bỏng là những tổn thương không thể tránh khỏi trong cuộc sống. Với người bình thường, những tổn thương này nhanh lành nhưng ở người bệnh đái tháo đường sẽ mất nhiều thời gian, vết thương nhỏ cũng rỉ máu liên tục, vết thương lớn hơn có khi dẫn tới biến chứng cắt cụt chi. Vết thương lâu lành dễ tăng nguy cơ nhiễm trùng và thúc đẩy các biến chứng khác lên phổi, tim, thận...

Để tránh dẫn đến vết thương lâu lành, người bệnh cần điều trị vết loét, trầy xước đúng cách và ổn định đường huyết.

Chăm sóc bàn chân: Vùng chân là nơi dễ bị tổn thương nên mỗi ngày ngoài việc vệ sinh, cắt móng cẩn thận, người bệnh phải kiểm tra vùng da chân. Bạn không nên đi chân trần, chọn giày thoải mái, vệ sinh giày thường xuyên để loại bỏ vi khuẩn, nấm mốc.

Xử lý vết thương: Khi bị loét, trầy xước, người bệnh rửa sạch vết thương và băng lại bằng gạc sạch, theo dõi hàng ngày. Nếu vết thương không lành hoặc lan rộng, sưng tấy, mưng mủ... người bệnh phải đến bệnh viện để được xử trí y tế kịp thời, tránh tình trạng nhiễm trùng nặng, hoại tử mô dẫn đến cắt cụt chi.

Kiểm soát đường huyết: Người bệnh đái tháo đường type 1 phải dùng insulin, còn người bệnh đái tháo đường type 2 có thể được điều trị nhiều phương pháp hơn: dùng insulin, các loại thuốc khác trị tiểu đường (nhóm Sulfonylurea, nhóm Biguanid, nhóm thuốc ức chế men Alpha-glucosidase...) và cần tuân thủ đúng lời bác sĩ dặn.

Thay đổi lối sống: Người bệnh nên điều chỉnh chế độ ăn lành mạnh với nhiều chất xơ và protein (rau cải, xà lách, súp lơ, thịt, cá, trứng...), hạn chế thực phẩm nhiều tinh bột (cơm, bún...), tập thể dục đều đặn 30 phút mỗi ngày.

Vết thương của người bệnh đái tháo đường lâu lành nên cần được chăm sóc, điều trị đúng cách. Người bệnh không nên tự ý đắp các loại lá cây, thuốc nam lên vết thương. Điều này khiến vi khuẩn tấn công, sinh sôi và lây lan gây nhiễm trùng trên diện rộng. Khi có vết thương, người bệnh nên đi khám bác sĩ khoa Nội tiết - Đái tháo đường để được hướng dẫn chăm sóc y tế, kiểm soát đường huyết.

Bác sĩ CKI Võ Trần Nguyên Duy
Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM