Gần đây, số ca mắc cúm tăng bất thường, đặc biệt là cúm A - bệnh thường gặp vào mùa đông. Ghi nhận của VnExpress từ đầu tháng 7, nhiều bệnh viện phía Bắc có lượng người đến khám cúm A tăng mạnh, trong đó có tình trạng nặng, tổn thương phổi phải nhập viện. Nhiều người tự điều trị bằng các phương pháp không đúng khoa học, hoặc tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định, khiến tình trạng bệnh trở nên trầm trọng.

Cúm mùa là bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính do virus cúm gây nên. Bệnh xảy ra hàng năm, thường vào mùa đông xuân. Có 4 chủng virus cúm mùa gồm: A, B, C và D, trong đó cúm A và B là hai chủng virus phổ biến nhất. Bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao qua đường hô hấp, qua các giọt nhỏ nước bọt hay dịch tiết mũi họng do hắt hơi, ho khạc. Biểu hiện ban đầu là sốt, cảm giác ớn lạnh, đau đầu, chóng mặt, ngạt mũi, ho và chảy nước mũi.

Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng, nguyên trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết nhiều phụ huynh lầm tưởng dùng kháng sinh giúp bệnh nhanh khỏi. Thực tế, kháng sinh không có tác dụng diệt virus - nguyên nhân gây cúm. Bệnh cúm tự khỏi trong vài ngày, người bệnh có thể dùng thuốc giảm ho, giảm đau họng hoặc thuốc hạ sốt.

"Lạm dụng kháng sinh trị cúm vừa tốn kém, vừa có thể gây ra tác dụng phụ như tiêu chảy, mệt mỏi, thậm chí kháng kháng sinh", bác sĩ nói.

Ngoài ra, người bệnh cúm B thường diễn biến nhẹ, còn cúm A có thể gây biến chứng ở những nhóm đặc biệt như trẻ dưới hai tuổi, người trên 65 tuổi hoặc người có bệnh mạn tính như hen, viêm phế quản mạn, tim mạch, cao huyết áp, rối loạn chuyển hóa như tiểu đường, bệnh về gan, thận... Người suy giảm miễn dịch như HIV, ghép tạng phải uống thuốc chống thải ghép, bệnh khớp uống thuốc chống viêm... cũng trong nhóm nguy cơ. Tùy từng trường hợp, từng giai đoạn, bác sĩ có chỉ định riêng.

Gia đình không nên tự ý tích trữ thuốc, đặc biệt là Tamiflu. Thuốc được chỉ định với nhóm có nguy cơ như người có bệnh mạn tính về tim phổi, thận, biến chứng viêm phổi... Theo bác sĩ Dũng, nếu mắc cúm thông thường thì không cần dùng đến Tamiflu, gây lãng phí. Đặc biệt, lạm dụng Tamiflu có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc sau này.

Tuyệt đối không dùng bài thuốc nam không rõ nguồn gốc để chữa cảm cúm, dẫn đến biến chứng. Lương Y Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ, khuyên có thể sử dụng lá chanh, kinh giới, lá mít, lá nhãn, lá gừng, lá nghệ, lá tre, hương nhu, ngải cứu... để xông hơi giải cảm. Lá tía tô, sả, gừng, bạc hà... có thể chế biến thành món ăn giải cảm. Nấu cháo cùng tía tô, hành, bí đỏ, đậu xanh... vừa dễ ăn, thơm, ngon, nhiều dinh dưỡng vừa có tác dụng giải cảm, phù hợp người ho, sốt, mệt mỏi.

Các bác sĩ khuyên không nên đóng kín cửa, trùm chăn để toát mồ hôi dẫn đến mất nước và kiệt sức, suy giảm đề kháng, khiến bệnh trầm trọng hơn. Người bị ốm cần giữ sức khỏe trong vài ngày đầu, hạn chế ra ngoài để cơ thể bình phục hoàn toàn, vận động hợp l‎ý, bổ sung thực phẩm giàu dinh dưỡng và vitamin...

Luôn đảm bảo vệ sinh cá nhân, che miệng khi hắt hơi. Thường xuyên rửa tay với xà phòng với nước sạch; vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng nước muối. Giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất để nâng cao thể trạng. Hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân cúm hoặc nghi ngờ mắc bệnh khi không cần thiết.

Tiêm vaccine phòng cúm cho trẻ từ 6 tháng tuổi. Người lớn, trẻ lớn cần tiêm vaccine cúm nhắc lại hàng năm để duy trì khả năng bảo vệ trước sự biến đổi bất thường của các chủng cúm.

Bác sĩ khuyên người dân không nên quá hoang mang, lo lắng khi mắc cúm. Trường hợp cúm nhẹ chỉ cần chữa ở nhà, không cần phải nhập viện điều trị. Khi có dấu hiệu sốt cao nhiều ngày không hạ, co giật, người bệnh nên đi khám và tuyệt đối nghe theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính hàng năm có khoảng 5-10% người lớn và 20-30% trẻ em mắc bệnh cúm A hoặc B trên toàn cầu. Trong các đợt dịch, ước tính có khoảng 3 đến 5 triệu ca bệnh nặng và 290.000-650.000 ca tử vong liên quan đến hô hấp. Tại Việt Nam, các virus gây bệnh cúm mùa thường gặp là cúm A/H3N2, A/H1N1 và cúm B, bệnh có thể xảy ra quanh năm. Năm 2019, cả nước ghi nhận gần 409.000 người mắc cúm trong đó có 10 trường hợp tử vong.

Thùy An