Bệnh võng mạc tiểu đường có liên quan chặt chẽ đến thời gian mắc bệnh tiểu đường và mức độ kiểm soát đường huyết. Việc phát hiện và điều trị sớm có thể làm giảm các biến chứng và giảm sự tiến triển của bệnh.

Tăng đường huyết

Bệnh võng mạc tiểu đường xảy ra khi đường trong máu tăng cao, dư thừa làm tổn thương các mạch nhỏ trong võng mạc. Sự tích tụ đường gây ra sự gián đoạn khả năng vận chuyển máu và chất dinh dưỡng của các mạch máu đến dây thần kinh thị giác. Tắc nghẽn mạch máu có thể hình thành các túi giống như quả bóng làm rò rỉ chất lỏng và máu vào võng mạc, có thể dẫn đến phù hoàng điểm khiến tầm nhìn bị mờ. Nếu có quá nhiều mạch bị ảnh hưởng và bị đóng lại, cơ thể sẽ bù đắp bằng cách phát triển các mạch máu mới, yếu hơn. Khi điều này xảy ra, bệnh võng mạc được gọi là bệnh võng mạc tiểu đường tăng sinh, giai đoạn tiến triển hơn của bệnh võng mạc. Các mạch máu mới tiếp tục rò rỉ chất lỏng và máu có thể khiến mô sẹo hình thành. Sự tích tụ mô sẹo có thể gây bong võng mạc.

Tăng huyết áp

Theo nghiên cứu của Đại học Y Liên bang Rio de Janeiro (Brazil), huyết áp tăng cao có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh võng mạc tiểu đường cũng như sự tiến triển của bệnh. Cụ thể huyết áp tăng cao làm tổn thương các tế bào nội mô mao mạch võng mạc. Điều này cho thấy, người tiểu đường kiểm soát huyết áp kém tăng nguy cơ mắc bệnh võng mạc.

Bệnh thận

Người mắc tiểu đường bị bệnh thận có nhiều khả năng phát triển bệnh võng mạc tiểu đường. Ở bệnh nhân tiểu đường type 1, bệnh võng mạc thường phát sinh trước bệnh thận. Đối với bệnh tiểu đường type 2, thì ngược lại, bệnh thận thường có trước bệnh võng mạc.

Rối loạn lipid máu

Rối loạn lipid máu (tăng lipid) là một nguyên nhân gây bệnh võng mạc tiểu đường. Tăng lipid máu làm tăng dịch tiết, khiến các mạch trong mắt rò rỉ lipid vào võng mạc. Người tiểu đường type 2 và tăng lipid máu có nhiều nguy cơ mắc bệnh phù hoàng điểm do tiểu đường.

Hội chứng chuyển hóa

Các nhà nghiên cứu của Đại học Georgia (Mỹ) phát hiện ra mối liên hệ giữa sự phát triển bệnh võng mạc tiểu đường và hội chứng chuyển hóa. Người mắc hội chứng chuyển hóa đặc trưng bởi béo phì, tăng lipid máu, kháng insulin, tăng huyết áp do tình trạng cơ thể bị viêm mạn tính góp phần vào nguyên nhân của bệnh này. Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ tim mạch có thể là nguyên nhân gây bệnh võng mạc.

Mang thai và dậy thì

Bênh nhân tiểu đường ở giai đoạn dậy thì hoặc mang thai có thể đẩy nhanh bệnh võng mạc tiểu đường. Ở cả tiểu đường type 1 và type 2, khi đường huyết không được kiểm soát tốt vào thời điểm mang thai, có thể khiến người bệnh phát triển bệnh này.

Thời gian mắc tiểu đường

Bệnh võng mạc có thể xảy ra trước khi được chẩn đoán bệnh tiểu đường. Mắc tiểu đường càng lâu, người bệnh càng có nhiều khả năng bị bệnh võng mạc. Nhiều người không có triệu chứng của bệnh võng mạc tiểu đường, khi phát hiện thì bệnh đã tiến triển nặng hơn, có thể gây mất thị lực. Người tiểu đường nên khám mắt thường xuyên, bệnh được phát hiện sớm sẽ điều trị tốt hơn.

Di truyền học

Một số người mắc bệnh tiểu đường có khuynh hướng di truyền phát triển bệnh võng mạc. Các nhà nghiên cứu của Đại học Augusta (Mỹ) đã xác định được khoảng 65 gene có liên quan đến bệnh võng mạc tiểu đường. Những gene này đóng vai trò trong việc truyền tín hiệu insulin, quá trình hình thành mạch máu mới, viêm, hình thành thần kinh và điều hòa các tế bào nội mô.

Hút thuốc

Nguy cơ mắc bệnh võng mạc tăng lên ở người tiểu đường hút thuốc. Do hút thuốc lá làm trầm trọng thêm tổn thương mạch máu ở người bệnh. Ngoài ra, hút thuốc có thể góp phần vào sự phát triển của nhiều biến chứng khác của cả tiểu đường type 1 và type 2.

Hiệp hội Đái tháo đường Mỹ khuyến nghị, người bệnh tiểu đường type 1 nên khám mắt đinh kỳ trong vòng 5 năm sau khởi phát bệnh, người mắc tiểu đường type 2 nên khám mắt ngay tại thời điểm được chẩn đoán. Nhiều người bị bệnh võng mạc nhưng không có triệu chứng, do đó, việc khám mắt thường xuyên giúp xác định và điều trị bệnh võng mạc trước khi nó tiến triển. Giữ đường huyết ổn định, kiểm soát huyết áp và lipid, cai thuốc lá cùng với tầm soát đầy đủ và kịp thời có thể ngăn ngừa hoặc làm chậm sự phát triển, tiến triển nặng của bệnh võng mạc tiểu đường.

Mai Cát
(Theo Very Well Health)