Chuyên viên dinh dưỡng Nguyễn Thị Quỳnh, Khoa Dinh Dưỡng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết thức ăn, đồ uống ngày Tết rất đa dạng nhưng không phải thực phẩm nào cũng có giá trị dinh dưỡng và tốt cho sức khỏe thai phụ. Dưới đây là một số loại thực phẩm mẹ bầu cần tránh tiêu thụ vào dịp Tết để không ảnh hưởng tới sức khỏe thai kỳ.
Mứt, bánh kẹo ngọt: Tuy được làm từ nguyên liệu trái cây nhưng mứt Tết đã qua chế biến, lượng vitamin còn lại không nhiều. Bên cạnh đó, sản phẩm này còn chứa nhiều đường, không tốt cho mẹ bầu.
Ăn nhiều mứt, bánh kẹo ngọt khiến mẹ bầu tăng cân nhanh khó kiểm soát, tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ, cao huyết áp và tiền sản giật. Điều này có thể dẫn tới nguy cơ sinh non hoặc sẩy thai, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, thai nhi tăng trưởng quá nhanh khiến mẹ khó sinh thường.
Ăn nhiều đồ ngọt khiến mẹ bầu giảm cảm giác thèm ăn các thực phẩm khác, dẫn đến thiếu hụt và mất cân đối các dưỡng chất cần thiết cho thai nhi tăng trưởng. Ngoài ra, lạm dụng thực phẩm nhiều đường còn dẫn đến gan nhiễm mỡ, đặc biệt thường gặp vào ba tháng cuối thai kỳ, phổ biến ở phụ nữ sinh con trên 30 tuổi.
Mứt, bánh kẹo không rõ nguồn gốc xuất xứ không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm dẫn đến nguy cơ ngộ độc, rối loạn tiêu hóa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của thai phụ và sự phát triển của thai nhi.
Bánh chưng, bánh tét chứa hàm lượng dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, mẹ bầu chỉ nên ăn ở mức độ nhất định, tránh đầy hơi, khó tiêu. Món ăn này có hàm lượng tinh bột cao nên thai phụ dễ bị đái tháo đường thai kỳ và thừa cân. Chị em nên chú ý ăn một lượng nhỏ, kết hợp với nhiều rau quả để tránh đường huyết cao và tăng cân khó kiểm soát.
Thực phẩm muối chua, ướp mặn như hành muối, dưa muối, kim chi, hạt điều rang muối có hàm lượng axit cao có thể kích ứng niêm mạc dạ dày, gây đau bụng và tăng các triệu chứng trào ngược axit như ợ chua, ợ nóng.
Khi muối chua, lượng nitrat trong rau xanh bị oxy hóa chuyển thành nitrit. Khi nạp vào cơ thể, nitrit có thể kết hợp với các axit amin trong món ăn khác, tạo thành hợp chất nitrosamine-1 gây ngộ độc, tăng nguy cơ ung thư đường tiêu hóa. Các sản phẩm dưa hành muối có hàm lượng muối cao làm tăng nguy cơ cao huyết áp trong thai kỳ, tiền sản giật.
Thực phẩm chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ có thể làm triệu chứng ốm nghén, nôn ói của mẹ bầu nặng hơn. Thực phẩm chiên rán chứa nhiều chất béo - một nhóm chất được tiêu hóa chậm nhất trong số các chất dinh dưỡng đa lượng (carbohydrate, chất béo, protein). Nếu tiêu thụ nhiều, chị em có thể chướng bụng, đầy hơi, khó tiêu.
Thực phẩm sống hoặc chín tái như thịt, cá muối chua, nem chua, gỏi, sushi, sashimi, thịt nhúng tái, trứng gà sống và thực phẩm chứa trứng sống. Mẹ bầu sử dụng có nguy cơ cao nhiễm khuẩn và ký sinh trùng gây tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa hoặc ngộ độc, ảnh hưởng sức khỏe mẹ và thai nhi. Theo chuyên viên Quỳnh, thai phụ nên sử dụng sản phẩm được nấu chín kỹ tránh đồ tái sống để đảm bảo an toàn.
Rau mầm, salad rau quả như xà lách trộn, mầm giá trộn sử dụng nguyên liệu rau sống được trồng trong môi trường ẩm ướt, có nguy cơ nhiễm khuẩn salmonella, e.coli, listeria, giun, dư lượng lớn thuốc trừ sâu, thuốc hóa chất bảo quản thực vật, chất kích thích... Chúng có thể gây ngộ độc ảnh hưởng tới sức khỏe, tính mạng của mẹ bầu.
Tùy vào mức độ độc tính trong thức ăn, sự tác động tới thai nhi khác nhau. Trường hợp nặng, mẹ bầu ba tháng đầu bị ngộ độc thực phẩm có nguy cơ dọa sẩy, thai lưu. Ở tam cá nguyệt thứ 2 và 3, thai nhi có thể chậm phát triển, suy thai, sinh non hoặc chết lưu. Chuyên viên Quỳnh khuyên mẹ bầu nên chọn rau xanh, hoa quả ở nơi có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, được kiểm định chất lượng, trước khi sử dụng nên rửa sạch dưới vòi nước, gọt vỏ, nấu chín.
Nội tạng động vật như gan, tim, dạ dày dù chứa nhiều chất sắt, vitamin B12, vitamin A nhưng có nhiều nguy cơ nhiễm giun sán. Ấu trùng giun sán xâm nhập vào cơ thể thai phụ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi. Nếu nhiễm giun lươn, giun móc trong thai kỳ, mẹ bầu có nguy cơ sẩy thai, trẻ sinh ra có thể giảm đáp ứng với vaccine ngừa lao.
Cá có hàm lượng thủy ngân cao như cá kiếm, cá mòi có thể gây hại não, thận, hệ thần kinh của thai nhi.
Măng chứa nhiều chất xơ giúp giảm táo bón nhưng chứa nhiều glucozit. Khi cơ thể hấp thụ, glucozit sẽ chuyển hóa thành axit xyanhydric, một chất có thể gây ngộ độc.
Nước tăng lực, đồ uống chứa cồn, ga hoặc caffeine đều là những chất kích thích không tốt cho thai phụ và thai nhi. Tiêu thụ nhiều đồ uống chứa cồn như bia, rượu có thể gây nhiễm độc rượu bào thai (FASD), khiến thai nhi kém phát triển, tổn thương hệ thần kinh, đầu, não nhỏ bất thường, khuyết tật bẩm sinh ở tim, cột sống.
Nước tăng lực, cà phê, trà, cacao, chocolate chứa nhiều caffeine. Nếu tiêu thụ nhiều có thể dẫn đến các biến chứng thai kỳ như sẩy thai, thai phát triển chậm, tăng nguy cơ nhẹ cân khi sinh.
Sử dụng các loại nước ngọt có ga không chỉ khiến thai phụ có cảm giác trướng khí, tăng triệu chứng ợ nóng, ợ hơi mà còn chứa hàm lượng đường cao, có thể dẫn đến tiểu đường thai kỳ.
Theo chuyên viên Quỳnh, giờ giấc sinh hoạt vào ngày Tết có thể bị xáo trộn. Mẹ bầu cần cố gắng duy trì giờ giấc ngủ nghỉ, ăn uống đúng giờ, đúng bữa, chế độ ăn khoa học để bé phát triển an toàn, khỏe mạnh. Thực đơn dinh dưỡng cần cân đối, đa dạng với 4 nhóm dưỡng chất, gồm chất bột đường; chất đạm; chất béo; các loại vitamin, khoáng chất, chất xơ.
Chế độ ăn thiếu năng lượng có thể gây suy dinh dưỡng bào thai hoặc thừa năng lượng khiến mẹ bầu tăng cân quá mức, tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ và các vấn đề tim mạch, thai to gây khó khăn khi chuyển dạ.
Để những ngày Tết vui khỏe, thai phụ nên khám, tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn nhu cầu dinh dưỡng phù hợp với từng giai đoạn phát triển của thai nhi.
Trịnh Mai