Biến chứng đái tháo đường phần lớn do lượng đường trong máu tăng cao trong thời gian dài không kiểm soát gây tổn thương mạch máu nhỏ, mạch máu lớn. Khi hệ thống mạch máu bị tổn thương sẽ gây ảnh hưởng đến chức năng của thần kinh, mắt, thận, tim...

Các biến chứng đái tháo đường nguy hiểm

BS.CKI Đỗ Tiến Vũ, khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết, biến chứng đái tháo đường được chia ra hai nhóm, biến chứng mạch máu nhỏ và biến chứng mạch máu lớn bao gồm:

Các biến chứng mạch máu nhỏ ở người bệnh đái tháo đường:

Bệnh võng mạc đái tháo đường: đây là nguyên nhân phổ biến gây mù lòa ở bệnh nhân đái tháo đường. Bệnh xuất hiện khi mạch máu nhỏ tổn thương, phình mao mạch võng mạc (bệnh võng mạc nền) gây tăng sinh mạch máu (bệnh võng mạc tăng sinh) và phù hoàng điểm. Bệnh thường không có triệu chứng ở giai đoạn sớm. Các triệu chứng thấy rõ khi bệnh tiến triển nặng bao gồm nhìn mờ, bong thủy tinh thể, bong võng mạc, mất thị lực một phần hoặc toàn bộ. Để phòng ngừa bệnh, người bệnh phải kiểm tra võng mạc thường xuyên hàng năm. Nếu được phát hiện sớm, tỷ lệ điều trị thành công cao, ngăn ngừa mất thị lực.

Bệnh thận đái tháo đường: đây là nguyên nhân chính gây ra suy thận mạn ở người bệnh đái tháo đường. Bệnh xuất hiện khi màng đáy cầu thận dày lên, tăng sinh gian mạch và xơ cứng cầu thận. Những thay đổi này gây tăng áp lực cầu thận và suy giảm dần mức lọc cầu thận. Bệnh thận đi kèm tăng huyết áp đẩy nhanh tiến triển bệnh. Bệnh thường không có triệu chứng cho tới khi hội chứng thận hư hoặc suy thận mạn.

Bệnh thần kinh đái tháo đường: là hậu quả của thiếu máu thần kinh do bệnh vi mạch, ảnh hưởng trực tiếp của đường huyết lên tế bào thần kinh và những thay đổi trao đổi chất nội bào làm giảm chức năng thần kinh. Bệnh thần kinh đái tháo đường được chia ra nhiều dạng như bệnh thần kinh ngoại biên, bệnh thần kinh tự chủ (ảnh hưởng đến thần kinh tự chủ của hệ tiêu hóa, tim mạch, tiết niệu...), bệnh đơn dây thần kinh, bệnh đám rối - rễ thần kinh...

Biến chứng mạch máu lớn liên quan xơ vữa động mạch của các mạch lớn, có thể dẫn tới:

Ở mạch máu não gây đột quỵ do xuất huyết não, nhũn não; đôi khi có cơn thiếu máu não thoáng qua. Người mắc đái tháo đường làm tăng nguy cơ đột quỵ não. Nguy cơ sa sút trí tuệ liên quan với đột quỵ, tái phát và tử vong do đột quỵ ở người đái tháo đường đều cao hơn.

Ở tim gây bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ, cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim. Nhồi máu cơ tim ở bệnh nhân đái tháo đường có thể không đau, khi chụp mạch vành tổn thương mạch vành của bệnh nhân đái tháo đường thường nhiều chỗ và nhiều nhánh.

Ở mạch máu ngoại vi gây tắc mạch chi, hoại tử chi, nhất là ở bệnh nhân hút thuốc lá nhiều. Hoại tử chi thường gặp ở các ngón chân, ngón chân bệnh nhân thâm đen (thường bị hoại tử khô vì không có nhiễm trùng), nếu không điều trị kịp thời có thể mất ngón chân.

Xơ vữa động mạch cũng góp phần gây rối loạn cương, loét chân. Một số biến chứng khác hiếm hơn như phình động mạch chủ bụng, tắc mạch mạc treo.

Các biến chứng đái tháo đường khác như nhiễm toan ceton. Đây là biến chứng cấp tính của bệnh đái tháo đường do tăng đường huyết trong thời gian dài không kiểm soát, tăng ceton trong máu và nhiễm toan chuyển hóa. Người bệnh có thể bị biến chứng bàn chân đái tháo đường như tình trạng nhiễm trùng, loét, hoại tử vùng bàn chân, các bệnh nhãn khoa không liên quan đến võng mạc đái tháo đường, bệnh gan mật, da liễu, trầm cảm, sa sút trí tuệ...

Cách phòng ngừa, trì hoãn sự phát triển các biến chứng

Theo bác sĩ Vũ, với những nguyên nhân trên, có thể thấy vai trò kiểm soát đường huyết rất quan trọng đối với người đái tháo đường. Để kiểm soát tốt đường huyết, bạn có thể thực hiện các điều sau:

Nắm rõ kiến thức về đái tháo đường và cách chăm sóc bệnh đái tháo đường. Người bệnh nên đến khám tại các cơ sở y tế và tham khảo các kiến thức về bệnh đái tháo đường từ nguồn thông tin đáng tin cậy.

Duy trì thói quen ăn uống và hoạt động thể chất lành mạnh mỗi ngày.

Người bệnh tái khám thường xuyên, ít nhất 4 lần mỗi năm, đồng thời chủ động theo dõi đường huyết thường xuyên, dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Tùy tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn cho người bệnh kiểm tra mắt, chức năng thận, tổn thương thần kinh, bệnh tim, bàn chân để phát hiện và điều trị sớm các biến chứng.

Không hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc nhiều biến chứng nguy hiểm.

Hạn chế ăn chất béo bão hòa từ động vật, chất béo chuyển hóa (mỡ heo, da gà, da heo, bơ, sữa...), đồ ăn mặn, uống rượu bia làm tăng cholesterol trong máu, gây biến chứng về tim mạch, đột quỵ...

Để ngăn ngừa các vấn đề về chân, người bệnh lưu ý rửa chân hàng ngày trong nước ấm, không ngâm chân quá lâu làm khô chân, dưỡng ẩm cho bàn chân và mắt cá chân bằng kem dưỡng ẩm không mùi, mang tất chân mềm thoải mái không bít chặt cổ chân, đi giày mềm, không đi chân đất. Cắt móng chân và mài nhẵn, cẩn thận không làm trầy xước da.

Thư giãn, ngủ đủ giấc, lạc quan giúp người bệnh sống chung với bệnh đái tháo đường.

Đinh Tiên