U xơ tử cung là loại u cơ trơn lành tính thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, mãn kinh. Bác sĩ Dương Việt Bắc, Trung tâm Sản Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết nguyên nhân hình thành u xơ tử cung khi mang thai vẫn chưa được xác định rõ. Các nghiên cứu cho thấy nội tiết tố nữ estrogen tăng có thể liên quan đến sự xuất hiện và phát triển khối u xơ.

Trong thai kỳ, phần lớn u xơ tử cung không thay đổi kích thước. Một số ít trường hợp có thể phát triển kích thước, thay đổi về mật độ trong ba tháng đầu do nồng độ hormone estrogen ở thời điểm này tăng cao nhất. Khi mang thai, khối u xơ tử cung mềm hơn. Nếu u nằm ở vị trí thấp, dễ bị ép dẹp trong quá trình chuyển dạ thì ít cản trở đường ra của bé.

Một số thai phụ có thể cảm nhận được triệu chứng, tùy thuộc vị trí, kích thước, số lượng của khối u xơ. Nếu u có cuống nằm dưới phúc mạc, trong thai kỳ chúng bị đẩy lên cao trong ổ bụng, nguy cơ xoắn hoặc kẹt, kích thích tử cung co bóp, tăng nguy cơ sảy thai, sinh non.

Nếu u xơ kích thước to, phụ nữ mang thai ba tháng đầu có thể đau bụng, xuất huyết âm đạo. Sự xuất hiện của khối u xơ làm thay đổi hình dạng tử cung, gây khó khăn cho việc làm tổ và phát triển của phôi thai. Bác sĩ cho hay thai phụ có nguy cơ sảy thai sớm cao gần gấp đôi so với người không có khối u. Trong 6 tháng thai kỳ tiếp theo, tử cung của mẹ bầu cần mở rộng để thai nhi có không gian phát triển, khiến khối u xơ bị chèn ép. Lúc này mẹ bầu có thể đau bụng, rau bong non, sảy thai hoặc sinh non.

Trong giai đoạn chuyển dạ, khối u xơ có thể cản trở khả năng co bóp của tử cung, khiến cổ tử cung không mở. Nếu u nằm ở vị trí eo tử cung, thai phụ sinh khó, tăng nguy cơ suy thai.

Sự xuất hiện của khối u xơ cũng làm tăng nguy cơ bị bế sản dịch, cản trở bong rau gây sót rau, nhiễm khuẩn hậu sản (với loại nhân xơ dưới niêm mạc). Khả năng co bóp của tử cung sau sinh giảm dễ dẫn đến băng huyết, gây nguy hiểm đến tính mạng.

Theo bác sĩ Bắc, sau sinh khoảng 3-6 tháng, khối u xơ tự thu nhỏ kích thước như ban đầu. Ước tính khoảng 70% phụ nữ từng sinh con có khối u xơ co lại hơn 50% kích thước sau khi sinh. Tuy nhiên, người bệnh cần theo dõi nếu có u xơ dưới lớp niêm mạc để phòng nguy cơ biến chứng nhiễm khuẩn.

Điều trị u xơ tử cung khi mang thai tùy từng trường hợp. Thai phụ có u xơ nhỏ, không có triệu chứng rõ ràng, không ảnh hưởng đến thai kỳ chỉ cần theo dõi định kỳ, thường được bác sĩ chỉ định dùng thuốc bổ sung hormone để giảm cơn co thắt tử cung, hạn chế sự phát triển của chúng. Khi khối u cản trở đường sinh, bác sĩ phẫu thuật mổ lấy thai kèm loại bỏ khối u. Đa phần bác sĩ loại bỏ u xơ cho phụ nữ sau sinh 6-12 tháng.

Bác sĩ Bắc khuyến cáo phụ nữ phát hiện có u xơ tử cung khi mang thai nên kiểm soát căng thẳng, ăn uống cân bằng dinh dưỡng, ưu tiên thực phẩm giàu vitamin, chất chống oxy hóa. Lúc này, thai phụ hạn chế ăn quá nhiều thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn hoặc chứa nhiều đường, muối. Kết hợp tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, tập yoga... hỗ trợ điều hòa nội tiết, kiểm soát cân nặng hợp lý, giảm áp lực lên tử cung. Thai phụ có triệu chứng như đau bụng dữ dội, chảy máu âm đạo bất thường hoặc thai nhi giảm cử động cần đi khám ngay.

Trịnh Mai