Trước đó chị Đỗ Thị Tuyên được bác sĩ một bệnh viện chẩn đoán tắc mạch máu não, uống thuốc không bớt. Chị đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội khám trong tình trạng sút cân, suy kiệt, người đờ đẫn do mất ngủ, không ăn được nhiều tháng.

Ngày 22/12, PGS.TS.BS Nguyễn Xuân Hiền, Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh và Điện quang can thiệp, cho biết người bệnh bị rò động tĩnh mạch màng cứng vùng xoang hang. Đây là loại dị dạng mạch máu não ít gặp, tỷ lệ được báo cáo khoảng 0,15-0,29 trên 100.000 người mỗi năm.

Thông thường máu chảy từ động mạch sang hệ thống mao mạch sau đó trở về tĩnh mạch. Tuy nhiên khi rò động tĩnh mạch, máu chảy trực tiếp từ động mạch sang tĩnh mạch, không qua mao mạch. Rò từ động mạch sang tĩnh mạch màng cứng vùng xoang hang khiến xoang hang ứ trệ tuần hoàn, tăng áp lực lên các tĩnh mạch, nhất là tĩnh mạch mắt trên và mắt dưới, gây lồi mắt, đỏ mắt, giảm thị lực.

Theo phó giáo sư Hiền, bệnh không điều trị có thể gây mất thị lực, lác mắt làm mất thẩm mỹ, nguy cơ vỡ xuất huyết não - màng não, tử vong. Tắc vùng rò động mạch tĩnh mạch này có thể làm tắc các tĩnh mạch dẫn lưu của vỏ não hay thân não gây chảy máu, nhồi máu não, nếu tổn thương ở thân não có thể dẫn đến tử vong.

Chị Tuyên được điều trị xâm lấn tối thiểu bằng nút mạch, dùng các coils (vòng xoắn kim loại) bít tắc điểm rò. Để đảm bảo an toàn cho người bệnh và giảm tối đa triệu chứng đau đầu, mất ngủ, các bác sĩ chỉ nút tắc khoảng 90% do vùng rò giãn to, nếu nút tắc hoàn toàn, nguy cơ cao tai biến.

Người bệnh được gây tê vùng đùi, tỉnh táo suốt quá trình nút mạch. Bác sĩ luồn ống thông siêu nhỏ tại động mạch đùi, tĩnh mạch đùi đi lên não, tiếp cận mạch máu vùng xoang hang. Ngay khi bác sĩ thả hai vòng coils (vòng xoắn kim loại) để bít tắc điểm rò, chị Tuyên cho biết không còn nghe tiếng kêu lạ trong tai. Phó giáo sư Hiền tiếp tục thả thêm một vòng coils để đảm bảo hiệu quả bít tắc đạt 90%.

Ca can thiệp kết thúc thuận lợi. Tĩnh mạch vỏ não và não được bảo tồn. Sau một ngày, chị tỉnh táo, đỡ hẳn đau đầu, nằm ngủ được vì không còn tiếng kêu trong tai. Sau 5 ngày, sức khỏe của chị ổn định, mắt hết đỏ, độ lác giảm 80%, được xuất viện.

Người bệnh có thể trở lại sinh hoạt bình thường, bác sĩ dặn dò không dùng chất kích thích, tránh cảm xúc mạnh, không làm việc quá sức.

Rò động tĩnh mạch màng cứng chiếm 10-15% các trường hợp dị dạng mạch máu não, theo phó giáo sư Hiền. Có nhiều vị trí rò như xoang hang, xoang ngang, xoang sigma, lều tiểu não... nhưng tại xoang hang là một trong những vị trí nguy hiểm, rủi ro cao kể cả khi điều trị.

Nguyên nhân gây rò động tĩnh mạch màng cứng có thể do chấn thương, tai nạn hoặc không rõ nguyên nhân. Bệnh thường gặp ở nữ 50-60 tuổi, có các yếu tố như cao huyết áp, xơ vữa động mạch, tiểu đường. Triệu chứng gồm đỏ mắt, lồi mắt, giảm thị lực, nhìn đôi, đau đầu, nghe tiếng kêu trong tai. Bệnh dễ nhầm lẫn với bệnh lý nhãn khoa. Tình trạng rò nghiêm trọng, kéo theo các biến chứng như xuất huyết não, vỡ mạch máu, nhồi máu não, dẫn đến tử vong.

Bệnh phát hiện càng sớm, lưu lượng rò còn nhỏ thì điều trị càng đơn giản. Khi mức độ rò lớn, gây giãn tĩnh mạch vỏ não, thân não, điều trị có nguy cơ biến chứng cao.

Phó giáo sư Hiền khuyến cáo người đau mắt đỏ, lồi, nhìn đôi kèm theo đau đầu, chữa đau mắt không bớt nên đến khám chuyên khoa thần kinh khám. Nếu người bệnh nghe thấy tiếng kêu trong đầu, rõ về ban đêm thì có nguy cơ cao thông động tĩnh mạch não. Bệnh có thể phát hiện chính xác qua chụp cắt lớp vi tính có tiêm thuốc hoặc chụp cộng hưởng từ.

Hoài Phạm