Theo giáo sư Kenneth Koch, Đại học Wake Forest (Mỹ), não và ruột được kết nối và liên tục giao tiếp với nhau. Hệ thống thần kinh trung ương trong não và tủy sống kiểm soát một phần ruột. Ruột có mạng lưới tế bào thần kinh riêng trong lớp lót của hệ tiêu hóa được gọi là hệ thần kinh ruột.

Hệ thống thần kinh ruột có tới 100 triệu tế bào thần kinh dọc theo đường tiêu hóa từ thực quản đến trực tràng. Chúng điều chỉnh các quá trình như nuốt, giải phóng enzyme để phân hủy thức ăn, chuyển hóa thực phẩm thành chất dinh dưỡng hoặc chất thải. Do đó, căng thẳng thần kinh có thể tác động đến cách cơ thể thực hiện các quá trình này và ảnh hưởng đến các bộ phận của hệ tiêu hóa.

Cụ thể, nếu gặp một tình huống có khả năng đe dọa, hệ thống thần kinh giao cảm kích hoạt cơ thể giải phóng hormone căng thẳng cortisol. Nhờ đó báo hiệu cho cơ thể cảnh giác và chuẩn bị đối phó với mối đe dọa. Lúc này stress gây ra những thay đổi sinh lý như trạng thái nhận thức cao hơn, nhịp thở và nhịp tim nhanh hơn, huyết áp, cholesterol và căng cơ tăng.

Căng thẳng có thể kích hoạt các phản ứng này trong hệ thống thần kinh trung ương, tác động đến hệ thống tiêu hóa như khiến thực quản co thắt, tăng axit trong dạ dày dẫn đến khó tiêu. Tình trạng này còn làm bạn cảm thấy buồn nôn, tiêu chảy hoặc táo bón.

Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, stress làm giảm lưu lượng máu và oxy đến dạ dày dẫn đến chuột rút ở bụng, viêm hoặc mất cân bằng vi khuẩn đường ruột. Các rối loạn tiêu hóa gồm hội chứng ruột kích thích, bệnh viêm ruột, loét hoặc trào ngược dạ dày thực quản trở nặng hơn.

Quản lý căng thẳng là cách tốt để giảm tác động của chúng đến đường tiêu hóa. Tập thể dục và các kỹ thuật như yoga, thiền có tác dụng này. Hoạt động thể chất làm giảm stress và kích thích giải phóng chất hóa học trong não gọi là endorphin hoạt động như thuốc giảm đau tự nhiên. Theo Hiệp hội Lo lắng và Trầm cảm Mỹ, endorphin cải thiện giấc ngủ, giúp giảm stress. Tập thể dục thường xuyên còn có thể duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

Theo nghiên cứu năm 2022 của Trường Đại học Calgary (Canada) trên 177 người, tập yoga giảm đáng kể căng thẳng, lo lắng và trầm cảm. Yoga có lợi cho người bị rối loạn tiêu hóa, giảm bệnh viêm loét đại tràng. Người bệnh viêm ruột tham gia bộ môn này còn cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nghiên cứu năm 2018 của Trường Đại học Cambridge (Anh) trên hơn 600 người cho thấy dành 15-25 phút mỗi ngày, 75-90 phút mỗi tuần thực hiện các bài tập thiền có thể giảm mức độ căng thẳng. Thiền cũng có tác dụng nâng cao sức khỏe tâm thần và tâm lý tốt hơn cho người thực hiện. Khi kiểm soát được tình trạng này, những tác động lên đường tiêu hóa cũng ít hơn, nhất là người mắc các bệnh về đường ruột.

Mai Cat (Theo Everyday Health)