Béo phì là tình trạng tích tụ mỡ bất thường và quá mức trong cơ thể dẫn đến nhiều hệ lụy cho sức khỏe. Theo thống kê của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Việt Nam hiện có gần 7 triệu người bị thừa cân - béo phì (chiếm hơn 8% dân số). Tại các thành phố lớn, tình trạng thừa cân - béo phì lên tới 30%. Phân tích kết quả các giám sát dinh dưỡng cho thấy, tuổi của người mắc thừa cân - béo phì ngày càng trẻ hóa và béo phì mức độ nặng ngày càng gia tăng.

Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Lê Bạch Mai, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Giám đốc Y khoa miền Bắc Hệ thống Trung tâm Dinh dưỡng - Y học Vận động Nutrihome cho biết, khi bị thừa cân - béo phì, nhiều người chỉ quan tâm đến ảnh hưởng về ngoại hình và vóc dáng mà không biết đến những hệ lụy nguy hiểm về sức khỏe. Rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh béo phì là nguyên nhân gây ra tình trạng trẻ hóa các bệnh lý tim mạch, tiểu đường, rối loạn chuyển hóa dinh dưỡng, hô hấp, xương khớp, ung thư...

Cách nhận biết thừa cân - béo phì

Theo Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Lê Bạch Mai, dấu hiệu dễ nhận thấy của tình trạng thừa cân - béo phì là cân nặng vượt chuẩn so với chiều cao và tích tụ mỡ khắp cơ thể, nhất là tại vùng eo, bụng, đùi... Tuy nhiên, các chuyên gia dinh dưỡng sẽ xác định mức độ thừa cân - béo phì dựa vào chỉ số khối cơ thể (BMI: Body Mass Index), tỷ lệ mỡ cơ thể (xác định bằng máy phân tích thành phần cơ thể thế hệ mới nhất hiện nay - InBody 770 - tại Nutrihome) và chỉ số vòng eo. Theo đó, nam giới được xác định là thừa cân béo phì khi có vòng eo lớn hơn 90 cm và nữ giới là hơn 80 cm.

Cách giảm cân cho người thừa cân - béo phì

Nguyên nhân gây thừa cân - béo phì được xác định là do mất cân bằng giữa năng lượng ăn vào và năng lượng tiêu hao, do chế độ dinh dưỡng thừa năng lượng như ăn nhiều chất béo, bột đường, thói quen ăn vặt, ăn khuya kết hợp với lối sống ít vận động. Theo Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Lê Bạch Mai, biện pháp giảm cân hiệu quả là cần thực hiện chế độ dinh dưỡng khoa học và tăng cường vận động hàng ngày.

Chế độ dinh dưỡng

Nguyên tắc xây dựng thực đơn giảm cân phải dựa theo thói quen, sở thích ăn uống, cân nặng chiều cao, tuổi, giới tính, cường độ làm việc của người thừa cân béo phì. Trong chế độ ăn cần đầy đủ các nhóm thực phẩm gồm nhóm chất bột đường (gạo lứt, bánh mì, bột nguyên cám), nhóm chất đạm (đậu hũ, thịt ức gà, thịt nạc thăn, cá nạc, tôm), nhóm chất béo (dùng dầu thực vật, không ăn thực phẩm giàu chất béo, giàu cholesterol).

Nhóm rau củ (rau cải, rau muống, mồng tơi, bắp cải, bông cải, củ cải trắng), nhóm trái cây (ổi, táo, lê, bưởi, cam, thanh long)... cũng rất cần thiết. Người thừa cân - béo phì nên chế biến món ăn dưới dạng hấp, luộc, nấu canh, nướng, hạn chế chiên ngập dầu, xào hay dùng thêm nước sốt...

Sau đây là gợi ý mẫu thực đơn giảm cân 1.400 kcal một ngày khoa học. Lưu ý, thực đơn này chỉ áp dụng cho người có mức độ béo phì trung bình.

Bữa sáng: Một ổ bánh mì vừa, một trứng gà ốp la (sử dụng 6 gram dầu ăn), một trái vừa cà chua hoặc dưa leo.

Bữa phụ sáng: 3 trái mận

Bữa trưa: Một chén cơm (150 gram), cá basa nướng (100 gram), canh khổ qua thịt nạc (100 gram khổ qua + 10 gram thịt nạc) và rau muống luộc (200g).

Bữa tối: Một chén cơm (150 gram), thịt heo nạc kho (60 gram), canh tôm bí đỏ (200 gram bí đỏ + 10 gram tôm), su su luộc (100 gram), một miếng vừa đu đủ.

Chế độ vận động

Vận động phù hợp sẽ giúp tiêu hao năng lượng, giảm khối mỡ dư thừa, tăng khối cơ làm giảm cân thật sự, từ đó giúp lấy lại vóc dáng cân đối. Vận động còn giúp cải thiện hoạt động của hệ tuần hoàn, hệ hô hấp, nội tiết, thần kinh, cơ xương khớp, giảm cholesterol máu...

Người thừa cân - béo phì nên chọn loại hình vận động giảm cân phù hợp với sức khỏe như bơi, chạy bộ, đi bộ, khiêu vũ, các môn bóng kết hợp với các môn tập có kháng lực như tập với tạ, tập với máy tập thể hình, các động tác plank, tập thể dục thẩm mỹ...

Thời gian vận động 60 - 120 phút một ngày, tất cả các ngày trong tuần. Tăng dần cường độ khi vận động từ ít đến nhiều, từ nhẹ đến nặng dần.

Dưới đây là bảng theo dõi mức tiêu hao năng lượng khi vận động.

Theo Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Lê Bạch Mai, thừa cân, béo phì không chỉ khiến nhiều người mất tự tin, tước đi nhiều cơ hội trong cuộc sống mà còn gây nhiều bệnh lý nguy hiểm. Ngay khi nhận thấy mình hoặc người thân có dấu hiệu thừa cân - béo phì, bạn cần đến gặp chuyên gia dinh dưỡng để được khám, tư vấn và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Tại Trung tâm Dinh dưỡng - Y học Vận động Nutrihome, quy trình khám, tư vấn và điều trị dinh dưỡng được xây dựng khoa học từ việc thăm khám, xét nghiệm chẩn đoán, xây dựng khẩu phần đến lên thực đơn cá thể hóa, hướng dẫn chế biến món ăn đúng cách và hướng dẫn vận động hợp lý, góp phần điều trị hiệu quả thừa cân - béo phì.

Vương Trinh