Nhiều nghiên cứu đã khẳng định, yếu tố di truyền chỉ chiếm 20% sự phát triển chiều cao của trẻ, trong khi đó, chế độ dinh dưỡng khoa học, vận động hợp lý, môi trường sống quyết định đến 80%.
Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Lê Bạch Mai, nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia; Giám đốc Y khoa miền Bắc Hệ thống Trung tâm Dinh dưỡng - Y học Vận động Nutrihome, cho biết, có 3 giai đoạn được coi là giai đoạn "vàng" phát triển chiều cao của trẻ. Nếu trẻ được chăm sóc tốt về dinh dưỡng, vận động, ngủ đúng giờ đủ giấc trong các giai đoạn này sẽ sở hữu chiều cao vượt trội trong tương lai.
Các giai đoạn "vàng" phát triển chiều cao ở trẻ gồm:
Giai đoạn bào thai
Bắt đầu từ tháng thứ 4 của thai kỳ, hệ thống xương của em bé đã được hình thành và phát triển nhanh chóng. Thời điểm này, trẻ cần được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, nhất là canxi để xương phát triển chiều cao. Do đó, trong thai kỳ, đặc biệt sau tháng thứ 4, mẹ bầu cần ăn nhiều thực phẩm giàu canxi để đáp ứng nhu cầu canxi cần thiết của cơ thể cũng như giúp trẻ đạt chiều cao tối đa khi chào đời, tạo tiền đề cho sự phát triển chiều cao của trẻ trong tương lai.
Mẹ bầu nếu có chế độ ăn uống cân bằng, tinh thần tốt, nghỉ ngơi hợp lý, cân nặng tăng 10-12 kg theo khuyến cáo của Bộ Y tế, em bé sinh ra có thể đạt chiều cao chuẩn > 50 cm.
Giai đoạn 0-3 tuổi
Nếu mẹ không biết chiều cao của con được định hình ngay trong thời kỳ bào thai để bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển chiều cao của trẻ cũng không nên quá lo lắng. Mẹ nên chăm sóc trẻ thật tốt ở giai đoạn 0-3 tuổi. Giai đoạn này, nếu được nuôi dưỡng tốt, trẻ sẽ tăng thêm 25 cm trong 12 tháng đầu và 10 cm mỗi năm trong 2 năm tiếp theo. Như vậy, trong 3 năm đầu đời trẻ có thể tăng tới 45 cm chiều cao.
Để đạt được kết quả trên, bố mẹ nên chăm sóc con thật kỹ về dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe.
Dinh dưỡng: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, trẻ nên được bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời, bởi sữa mẹ chứa đầy đủ chất dinh dưỡng giúp trẻ phát triển toàn diện, đồng thời tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa các bệnh về đường tiêu hóa. Sau 6 tháng, trẻ chuyển sang giai đoạn ăn dặm, mẹ cần chú ý bổ sung các loại thực phẩm giúp phát triển chiều cao từ đậu nành, cá hồi, yến mạch, hải sản các loại... trong chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ.
Chăm sóc sức khỏe: Trẻ cần được tiêm phòng đúng lịch, đủ liều để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh dễ dẫn đến sụt cân, biếng ăn, suy dinh dưỡng, còi xương... Mẹ nên cho trẻ tắm nắng 15-20 phút mỗi ngày để cơ thể tổng hợp vitamin D, hỗ trợ sự phát triển của xương, khớp. Ngủ trước 22 giờ cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến sự tăng trưởng chiều cao ở trẻ mẹ nên lưu ý.
Giai đoạn dậy thì
Giai đoạn này được gọi là "cơ hội cuối cùng" để thúc đẩy tăng trưởng chiều cao của trẻ. Thời kỳ này có sự khác nhau về độ tuổi phát triển chiều cao ở bé trai và bé gái. Cụ thể, trẻ phát triển chiều cao tốt nhất ở 10-16 tuổi đối với nữ và 12-18 tuổi đối với nam.
Ở giai đoạn "vàng" phát triển chiều cao của trẻ, nếu được chăm sóc đúng cách, trẻ sẽ tăng 8-12 cm mỗi năm cho đến năm 20 tuổi.
Lưu ý dành cho trẻ trong giai đoạn "vàng"
Mặc dù mẹ đã nắm rõ các giai đoạn phát triển chiều cao của trẻ nhưng cần nhớ nếu không có những "hành động" hỗ trợ kịp thời dưới đây, trẻ có thể sẽ không đạt tới chiều cao lý tưởng.
Bổ sung dinh dưỡng hợp lý cho trẻ
Dinh dưỡng chiếm 32% sự tăng trưởng chiều cao của con người. Vì vậy, mẹ cần chú ý xây dựng chế độ ăn uống khoa học, hợp lý để đảm bảo cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển chiều cao của trẻ như canxi, phốt pho, magiê, vitamin D3, vitamin K... nhất là trong các giai đoạn phát triển vượt trội về chiều cao.
Giúp trẻ lựa chọn môn thể thao phù hợp
Ngoài dinh dưỡng, luyện tập thể dục thể thao chiếm 20% sự tăng trưởng chiều cao của con người. Tùy theo năng lực và sở thích của trẻ, bố mẹ nên tạo điều kiện cho con tham gia một số môn thể thao tốt cho sự phát triển chiều cao của trẻ như bơi lội, bóng chuyền, bóng rổ, chạy bộ, đạp xe, nhảy dây....
Nhắc nhở trẻ ngủ đúng giờ, đủ giấc
Sản xuất hormone tăng trưởng đầy đủ là điều cần thiết giúp trẻ phát triển chiều cao. Tuy nhiên, hormone tăng trưởng được tiết ra nhiều nhất trong khi trẻ ngủ sâu nhất vào ban đêm. Mẹ hãy nhắc nhở trẻ đi ngủ sớm, tốt nhất trước 22h để đảm bảo sức khỏe cũng như kích thích hormone tăng trưởng.
Nếu vẫn còn thắc mắc về việc phát triển chiều cao của trẻ, bố mẹ có thể đặt lịch hẹn tư vấn tại Hệ thống Trung tâm Dinh dưỡng - Y học Vận động Nutrihome. Nutrihome với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm; trang thiết bị máy móc hiện đại nhất Việt Nam; quy trình khám, tư vấn và điều trị được xây dựng khoa học từ việc thăm khám - xét nghiệm chẩn đoán - xây dựng khẩu phần đến thiết kế thực đơn cá thể hóa và hướng dẫn chế biến món ăn khoa học - hướng dẫn tập luyện đúng cách sẽ mang đến cho trẻ nền tảng phát triển thể chất toàn diện và tăng trưởng chiều cao tối ưu.
Trinh Trinh