Trả lời:
Trước tiên khẳng định rằng ung thư phổi không lây từ người này qua người khác bằng bất cứ con đường nào. Bệnh do các tế bào bị đột biến, không phải do virus, vi khuẩn gây ra nên không có khả năng lây nhiễm.
Bệnh ung thư phổi tuy không lây nhiễm nhưng lại có khả năng di truyền. Các nhà nghiên cứu ước tính khoảng 8% trường hợp ung thư phổi có liên quan đến yếu tố di truyền. Cụ thể, nếu trong gia đình có người thân mắc bệnh thì những thành viên còn lại có nguy cơ mắc bệnh cao gấp khoảng 2 lần so với những người không có tiền sử gia đình mắc bệnh. Đối với những người có từ hai người thân cấp một trở lên (anh, chị, em, cha mẹ hoặc con cái) bị ung thư phổi, nguy cơ phát triển bệnh thậm chí còn cao hơn.
Theo tổ chức Nghiên cứu Ung thư Vương quốc Anh, một nghiên cứu về mối liên quan giữa ung thư phổi và yếu tố di truyền dựa trên 102.255 đối tượng tham gia là người Nhật, độ tuổi từ trung niên trở lên (48.834 nam và 53.421 nữ) với thời gian theo dõi là 13 năm. Trong đó có 791 trường hợp ung thư phổi mới được chẩn đoán trong thời gian theo dõi. Kết quả cho thấy, tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư phổi ở người thân độ một có liên quan đến nguy cơ ung thư phổi tăng đáng kể.
Nghiên cứu tại Thụy Điển cho thấy nguy cơ gia đình mắc ung thư phổi ở con cái tăng lên 1,77% khi bố mẹ bị bệnh, nguy cơ ở anh chị em ruột cao hơn (2,15%) so với con cái và bố mẹ.
Sàng lọc ung thư phổi định kỳ là cách duy nhất để phát hiện bệnh ngay cả khi chưa có triệu chứng. Dựa trên kết quả thăm khám, khai thác tiền sử bệnh lý và yếu tố nguy cơ của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định một số phương pháp sàng lọc phù hợp.
Trong đó chụp cắt lớp vi tính lồng ngực liều thấp là phương pháp sàng lọc ung thư phổi tối ưu được các nhà khoa học khuyến cáo. Phương pháp này sử dụng bức xạ liều thấp để tạo ra một loạt các hình ảnh rất chi tiết về các bộ phận bên trong cơ thể. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy chụp LDCT giúp phát hiện thêm 20% số trường hợp ung thư phổi so với chụp X-quang phổi thông thường. Ngoài ra, LDCT ít tia xạ hơn 75% so với chụp cắt lớp vi tính tiêu chuẩn.
Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể chỉ định một số xét nghiệm khác như đo chức năng hô hấp hoặc xét nghiệm máu,... để đánh giá bệnh lý liên quan.
Ung thư phổi không loại trừ bất kỳ ai, trong đó hai nhóm đối tượng sau đây cần được sàng lọc càng sớm càng tốt. Nhóm một gồm những người từ 55 - 74 tuổi, hút thuốc lá ≥30 bao/năm (trừ khi đã ngừng hút >15 năm). Nhóm 2 gồm những người từ 50 tuổi trở lên, hút thuốc lá ≥20 bao/năm, có một trong những yếu tố nguy cơ như: tiền sử gia đình có người bị ung thư phổi; đang mắc các bệnh về phổi như COPD, lao hoặc mắc một bệnh ung thư; phơi nhiễm yếu tố nguy cơ ung thư phổi nhưng không phải hút thuốc lá thụ động.
Tầm soát ung thư phổi cần đi đôi với xây dựng lối sống lành mạnh, nói không với thuốc lá và nỗ lực hạn chế tối đa các tác động của ô nhiễm không khí đến sức khỏe, thực hiện chế độ ăn uống khoa học, bổ sung trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt vào thực đơn hàng ngày. Bạn nên hạn chế ăn thực phẩm nhiều đường, nhiều dầu mỡ, tập thể dục mỗi ngày, tránh thức khuya, làm việc và nghỉ ngơi đúng giờ giấc... để giúp cơ thể khỏe mạnh hơn.
Thạc sĩ, Bác sĩ Thân Thị Ngọc Lan
Khoa Nội hô hấp BVĐK Tâm Anh Hà Nội