Ngày 9/5, BS.CKI Nguyễn Văn Thái, Phó đơn vị Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết sinh thiết lạnh (sinh thiết cắt lạnh hay sinh thiết tức thì) được thực hiện song song với cuộc phẫu thuật, xác định khối u, mô cơ thể, hạch là lành hay ác tính. Từ kết quả chính xác đến 92%, phẫu thuật viên đưa ra hướng xử trí phù hợp, tăng tỷ lệ thành công cho ca phẫu thuật và quá trình điều trị về sau.

Phương pháp này còn hỗ trợ bác sĩ xác định mặt cắt rìa trong phẫu thuật u ác tính còn tế bào ác tính hay không, lên kế hoạch điều trị tiếp theo phù hợp. Người bệnh chỉ cần trải qua một lần phẫu thuật có thể giải quyết được hai vấn đề là sinh thiết chẩn đoán và phẫu thuật điều trị bệnh.

"Nếu không có sinh thiết lạnh, bác sĩ phẫu thuật khó đưa ra quyết định chính xác", thạc sĩ, bác sĩ Huỳnh Bá Tấn, khoa Ngoại Vú, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, nói. Đôi khi, bác sĩ phải quyết định dựa trên kinh nghiệm, người bệnh có nguy cơ phải mổ lại nhiều lần.

Sinh thiết lạnh hạch gác cửa được thực hiện với người bệnh ung thư vú ở giai đoạn sớm. Trong trường hợp bác sĩ khám chưa thấy hạch nách sưng và kết quả siêu âm, nhũ ảnh chưa thấy bất thường. Hạch gác cửa là hạch chốt chặn đầu tiên trên con đường dẫn lưu bạch huyết của tế bào ác tính. Nếu hạch gác cửa có tế bào ác tính, nguy cơ tế bào ác tính lan rộng sang các hạch khác ở nách cao, khi đó bác sĩ phải nạo vét hạch nách cho người bệnh.

Trước đây, hầu hết người bệnh ung thư vú dù ở giai đoạn sớm hay trễ đều phải nạo bỏ tất cả hạch nách, kiểm tra có di căn không. Nạo tất cả hạch nách dễ gây biến chứng phù bạch huyết cánh tay như phù tay, đau, hạn chế khả năng vận động của cánh tay.

Người bệnh có khả năng giảm hoặc mất cảm giác ở vùng nách và mặt trong cánh tay do các dây thần kinh bị tổn thương trong quá trình nạo hạch. Các vùng da xung quanh có thể tê rần, ngứa, giảm cảm giác, sức khỏe tinh thần bị ảnh hưởng. Tình trạng sưng tấy cũng ảnh hưởng đến ngoại hình. Phù bạch huyết cánh tay không thể chữa khỏi, chỉ giảm nhẹ triệu chứng. Người ung thư vú giai đoạn sớm, chưa di căn hạch nách vẫn bị nạo hạch dẫn đến biến chứng phù tay.

Như chị Hồng, 40 tuổi, được chẩn đoán ung thư vú giai đoạn một, đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM khám. Bác sĩ chỉ định phẫu thuật cắt bỏ ung thư vú trái và tái tạo ngực bằng vạt da cơ thẳng bụng. Với phẫu thuật cắt bỏ ung thư vú, bác sĩ cần sinh thiết hạch gác cửa xem xét ung thư có di căn hạch chưa. Nếu chưa di căn, bác sĩ không phải nạo hạch, tránh biến chứng phù bạch huyết.

Để phẫu thuật tái tạo bằng vạt da cơ thẳng bụng, bác sĩ phẫu thuật cần sinh thiết mô sau nhũ hoa. Nếu mô có tế bào ung thư, ê kíp cần cắt nhũ hoa. Bác sĩ Bá Tấn tiêm chất màu xanh (xanh methylen) để chất này dẫn lưu theo đường bạch huyết đến vùng nách và bắt đầu rạch da, tìm các hạch bắt màu xanh ở nách, đồng thời cắt mô sau nhũ hoa gửi đến phòng giải phẫu bệnh. Sau đó đoạn nhũ cho người bệnh.

Đơn vị Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM nhận ba mẫu bệnh phẩm, lọc bỏ mỡ xung quanh hạch, sau đó, cắt hạch thành 4 lát mỏng khoảng 0,2 cm, đặt vào các giá đỡ. Trong 60 giây, mẫu hoàn toàn đông cứng sẵn sàng cho bước cắt tiêu bản (mẫu khối u được dùng để xét nghiệm). Sau 10 phút nhận mẫu, tiêu bản được cắt từ khối hạch nách đầu tiên được đưa tới bàn bác sĩ để đọc kết quả.

Bác sĩ Thái xem xét từng mảnh cắt, thông báo kết quả đến phòng mổ rằng hai hạch gác cửa nhận được không có tế bào ác tính di căn và mô sau nhũ hoa lành tính. Tất cả quá trình từ lúc nhận mẫu đến khi có kết quả diễn ra trong 15 phút.

Phía bên phòng mổ, bác sĩ Tấn nhận thông tin, quyết định tiếp tục phẫu thuật mà không nạo hạch nách, giữ nhũ hoa, tái tạo ngực cho người bệnh bằng vạt da cơ thẳng bụng.

Bác sĩ Tấn cho biết khi chưa có sinh thiết lạnh, người bệnh chọn tái tạo ngực đều phải cắt nhũ hoa. Đến khi vết thương lành và tình trạng bệnh kiểm soát tốt, bác sĩ mới tái tạo nhũ hoa bằng cách dùng vùng da ngực, ghép một nửa nhũ hoa bên còn lại.

Mỗi ngày, Đơn vị Giải phẫu bệnh nhận các mẫu sinh thiết lạnh đánh giá tính chất mô u, rìa cắt, hạch... Bác sĩ đọc kết quả phải có kinh nghiệm và khả năng quyết định để cung cấp kết quả nhanh chóng, chính xác nhất.

Nguyễn Trăm