Ngày 1/4, TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết khối phình hình thành do mảng xơ vữa trên thành động mạch chủ gây loét, khiến khu vực này mất đi độ đàn hồi và phình to ra.

Bác sĩ Dũng cho rằng hút thuốc lá nhiều năm là tác nhân thúc đẩy hình thành các mảng xơ vữa ở động mạch chủ, đồng thời trên nền những mảng xơ vữa này có những tổn thương loét. Đây là lý do khiến lòng các động mạch bị hẹp và có thể có biến chứng của loét động mạch là hình thành túi phình (phình động mạch dạng túi) hoặc bóc tách động mạch. Ông Tuyên có tiền sử bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) nên tình trạng bệnh phức tạp hơn. Khối phình dạng túi, bác sĩ quyết định can thiệp sớm để phòng tránh vỡ gây chảy máu, huyết khối dẫn tới đột quỵ, nhồi máu cơ tim, tắc động mạch chi dưới...

Trước đây, với những tổn thương của động mạch chủ như ông Tuyên, bác sĩ phải tiến hành ca mổ lớn, rạch đường mổ giữa ngực và cắt bỏ khối phình động mạch chủ, thay bằng ống ghép mạch máu nhân tạo. Người bệnh được sử dụng máy tim phổi nhân tạo để thay thế chức năng tim phổi trong thời gian thực hiện mổ. Tim được làm ngừng đập bằng dung dịch liệt tim, thân nhiệt người bệnh được hạ thấp để làm ngừng tuần hoàn khi thực hiện cắt bỏ và khâu nối thay thế đoạn động mạch chủ bị phình. Quá trình này tiềm ẩn một số biến chứng nặng như suy hô hấp, loạn nhịp tim, tổn thương cơ tim do thiếu máu, đột quỵ não. Hiện, bác sĩ chọn đặt stent graft bởi kỹ thuật này xâm lấn tối thiểu giảm rủi ro trong, sau mổ.

Túi phình nằm ở vị trí đối diện động mạch dưới đòn trái. Nếu đưa stent graft vào che phủ toàn bộ túi phình thì sẽ che luôn nhánh mạch máu nuôi não, gây thiếu máu não. Do đó, êkíp quyết định phẫu thuật và can thiệp trong cùng một ngày (phẫu thuật Hybrid "2 trong 1"), tránh cho người bệnh phải trải qua nhiều ca mổ về sau.

Thì đầu trong phẫu thuật, các bác sĩ thực hiện chuyển vị các nhánh mạch máu nuôi não (động mạch cảnh) và tay (động mạch dưới đòn) bên trái qua đường mổ cổ thay vì mở ngực, giảm biến chứng. Êkíp sử dụng mạch máu nhân tạo để nối giữa hai động mạch cảnh, đồng thời tạo miếng nối trực tiếp giữa động mạch cảnh chung và dưới đòn trái.

Ở thì phẫu thuật thứ hai, sau khi chụp xác định chính xác vị trí phình, các bác sĩ đưa stent graft từ động mạch đùi lên động mạch chủ để che phủ túi phình mà không ảnh hưởng đến nhánh mạch máu nuôi não. Nhờ vậy, túi phình không còn chịu áp lực của dòng máu động mạch chủ, ngăn ngừa nguy cơ vỡ. Sau 5 giờ mổ, bệnh nhân được theo dõi sát về hô hấp, tuần hoàn, ổn định huyết áp, nhịp tim... Sau hai ngày phẫu thuật, người bệnh được xuất viện.

Mạch máu lớn nhất trong cơ thể là động mạch chủ, xuất phát từ tim và mang máu giàu oxy đến các cơ quan khác như ngực, bụng, tứ chi... Phình động mạch chủ ngực xảy ra khi một đoạn của động mạch chủ chạy qua ngực bị tổn thương, dần suy yếu, phình to ra. Có hai dạng phình động mạch chủ gồm dạng thoi (hai mặt của động mạch chủ giãn to đối xứng) và dạng túi (mặt bên của động mạch chủ phồng lên, không đối xứng). Khi phình dạng túi, khả năng vỡ tự nhiên rất cao.

ThS.BS.CKI Lê Chí Hiếu, khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết nguyên nhân phổ biến gây phình động mạch chủ là xơ vữa động mạch. Mạch máu bị lấp đầy bởi mảng xơ vữa sẽ trở nên kém linh hoạt. Các yếu tố nguy cơ khác như di truyền, giới tính nam, tuổi cao (trên 60 tuổi), tiền sử tăng huyết áp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, bệnh động mạch vành, hút thuốc lá, chấn thương vùng ngực do tai nạn xe cộ, tai nạn lao động...

Lối sống lành mạnh giúp giảm xơ vữa động mạch - nguyên nhân hàng đầu gây bệnh. Bác sĩ Hiếu khuyến cáo mọi người duy trì chỉ số huyết áp và mức cholesterol trong giới hạn bình thường, ăn uống tốt cho sức khỏe tim mạch, không tiếp xúc với thuốc lá, tập luyện tối thiểu 150 phút mỗi tuần với các bài tập cường độ vừa phải như đi bộ, đạp xe, yoga, khiêu vũ, bơi lội... Kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ, nhất là người có yếu tố nguy cơ phình động mạch chủ ngực.

Thu Hà

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi