Mỡ hay chất béo dư thừa bị tích tụ lại trong các tế bào gan gây ra gan nhiễm mỡ. Nguyên nhân gây bệnh thường gặp nhất là do bia rượu. Người bệnh có thể mắc viêm gan nhiễm mỡ ngay cả khi không uống rượu bia (gan nhiễm mỡ không do rượu). Hầu hết các trường hợp mắc bệnh không do rượu đều xuất phát từ chế độ ăn uống, sinh hoạt không lành mạnh như lạm dụng nhiều đồ chiên rán, ăn nhiều chất đạm, đường, tinh bột; lười vận động khiến cơ thể dư thừa năng lượng, dẫn tới béo phì, tiểu đường...

Theo bác sĩ, Tiến sĩ Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa - Gan mật - Tụy, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, phương pháp điều trị bệnh ban đầu thường là ưu tiên điều chỉnh chế độ ăn uống, vận động, nếu không hiệu quả mới can thiệp bằng thuốc. Vì vậy, nhiều người nảy sinh quan niệm sai lầm trong điều trị bệnh, chẳng hạn thực hiện chế độ ăn chay, kiêng đạm thịt và chất béo hoàn toàn; chỉ ăn rau, cơm và các loại tinh bột. Nhưng điều này hoàn toàn sai lầm.

Tiến sĩ Khanh giải thích, nếu chỉ ăn chay, cơ thể dễ thiếu hụt những dưỡng chất cần thiết để đảm bảo các hoạt động chuyển hóa cơ bản và duy trì chức năng bình thường của các cơ quan. Điều này không chỉ gây nguy hiểm cho sức khỏe, làm suy giảm hệ miễn dịch mà còn khiến gan bị rối loạn chức năng, thiếu đi nguyên liệu tái tạo và hoàn thiện lại các tế bào bị tổn thương trước đó.

Người theo chế độ ăn thuần chay thường sẽ tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu carbohydrate như cơm, bánh mì để đảm bảo đủ calo duy trì các hoạt động... Khi ăn quá nhiều các sản phẩm này, cơ thể sẽ chuyển hóa carbohydrate dư thừa thành chất béo, nếu lắng đọng lâu ngày trong gan cũng hình thành gan nhiễm mỡ.

Tiến sĩ Khanh nhận định, người gầy nhưng năng lượng dư thừa vẫn có thể bị gan nhiễm mỡ. Do vậy, khẩu phần ăn và chế độ luyện tập thể dục thể thao phù hợp rất quan trọng trong việc quản lý, điều trị và phòng tránh nguy cơ mắc bệnh. Chế độ ăn khoa học cần có sự kết hợp đa dạng các nhóm dưỡng chất cần thiết (tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất) với tỷ lệ cân đối. Lượng đạm trong thực vật ít hơn nhiều so với động vật nên người ăn chay có thể tăng thêm nguồn đạm có nhiều trong đậu nành.

Dinh dưỡng một ngày của một người có thể áp dụng theo công thức: tinh bột 65% năng lượng cơ thể, chất đạm 15%, chất béo 20%. Trong đó, mọi người nên chú trọng chất lượng bữa sáng, ít nhất phải đạt 1/3 khẩu phần ăn của cả ngày, sau đó là bữa trưa. Bữa tối chỉ cần ăn nhẹ, không nên ăn quá no. Từ bỏ thói quen uống rượu bia, hút thuốc lá; hạn chế thức khuya; tiêm vaccine viêm gan virus A, B; điều trị các bệnh lý về gan theo chỉ định của bác sĩ (nếu có) cũng là cách phòng nguy cơ gan nhiễm mỡ.

Với người khỏe mạnh, lượng mỡ chỉ chiếm khoảng 3-5% trọng lượng gan. Khi lượng mỡ vượt quá 5%, gan đã nhiễm mỡ ở mức độ nhẹ, từ 10-25% là nhiễm mỡ mức độ vừa. Trường hợp trọng lượng mỡ vượt quá 30% là gan nhiễm mỡ nặng.

Trịnh Mai