Bác sĩ Hoàng Quyết Tiến, Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết trong cơ thể, sự tổng hợp, bài tiết và chuyển hóa hormone thường đồng bộ với nhịp sinh học và được điều chỉnh bởi giấc ngủ. Rối loạn giấc ngủ có thể dẫn đến gián đoạn trục vùng dưới đồi (tuyến yên - tuyến sinh dục), ảnh hưởng đến quá trình giải phóng đồng bộ các hormone sinh sản, tác động xấu đến sinh lý, sinh sản của phụ nữ.

Giấc ngủ tác động tới hormone FSH kích thích sự phát triển của nang trứng và sản xuất estrogen. Mức FSH ở phụ nữ tuổi sinh sản ngủ đủ có thể cao hơn 20% so với người ngủ ít.

Ngủ đủ giấc cũng giúp phái đẹp ổn định hormone LH và estradiol (hormone trong sinh dục và sinh sản của nam và nữ). LH có tác dụng điều hòa rụng trứng, giải phóng progesterone sau rụng trứng. Estradiol giúp tăng trưởng và phát triển nang trứng, rụng trứng và duy trì các đặc điểm nữ giới.

Giấc ngủ chất lượng còn giữ vai trò quan trọng trong ổn định hormone glucocorticoid và tăng khả năng sinh sản ở phụ nữ, theo bác sĩ Tiến. Glucocorticoid gián tiếp ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng bằng cách thay đổi nồng độ gonadotropin (hormone chuyển hóa, tăng trưởng) và ức chế tế bào thần kinh kisspeptin (loại protein có thể ức chế tuyến sinh dục). Glucocorticoid cũng điều chỉnh nhiều quá trình truyền tín hiệu và quá trình sinh học quan trọng đối với khả năng sinh sản.

Hormone melatonin chủ yếu được sản xuất ở tuyến tùng có khả năng chống oxy hóa, điều chỉnh hormone sinh dục nữ progesterone, ổn định chất lượng và số lượng tế bào trứng. Giấc ngủ tốt có lợi cho bài tiết melatonin nội sinh.

Khi phụ nữ thiếu ngủ, ngủ không ngon giấc, hàm lượng hormone TSH (hormone kích thích tuyến giáp) tăng dẫn đến nguy cơ không rụng trứng, kinh nguyệt không đều, vô kinh và sẩy thai tái phát. Mất ngủ cũng làm thay đổi bài tiết hormone prolactin (PRL) về đêm góp phần gây vô sinh, hiếm muộn.

Bác sĩ Tiến khuyên phụ nữ nên đi ngủ và thức dậy vào một giờ cố định hàng ngày, tránh thức khuya, căng thẳng, không sử dụng thiết bị công nghệ gần giờ đi ngủ. Ưu tiên thực phẩm bổ huyết, an thần như trà hoa cúc, hạt sen, thịt gia cầm. Không ăn no sau 19h, tránh uống nhiều nước gần giờ lên giường, không dùng trà đặc, cà phê sau 15h.

Người mất ngủ có thể bồi bổ bằng các món ăn có lợi cho giấc ngủ theo đông y như cháo gà hạt sen, cháo trứng gà hạt kê, chè hạt sen long nhãn. Duy trì tập thể dục hàng ngày, ưu tiên bài tập nhẹ nhàng dễ đi vào giấc ngủ như đi bộ, tập thở, thiền, duỗi lưng, gác chân lên tường, tư thế con hạc, massage đầu mặt.

Phái đẹp có thể dùng thêm các tinh chất hỗ trợ giấc ngủ như anthocyanin và pterostilbene được chiết xuất từ blueberry vùng Bắc Mỹ và tinh chất có trong ginkgo biloba để ngủ ngon. Tinh chất lepidium meyenii (chiết xuất thảo dược vùng Nam Mỹ) và P. leucotomos (chiết xuất thảo dược vùng Nam Trung Mỹ) có thể tăng cường hoạt động hệ trục não bộ - tuyến yên - buồng trứng, ổn định các hormone nữ, giúp ngủ ngon và cải thiện sinh lý.

Nguyên Phương