Chuột rút do nhiệt là những cơn đau, co thắt cơ ngắn xảy ra ở các cơ chân, tay, lưng hoặc bụng khi tập thể dục hoặc làm việc gắng sức, đặc biệt là trong môi trường nóng. Những cơn chuột rút này là do mất nước và chất điện giải (các khoáng chất cần thiết như natri, kali, canxi và magiê) do đổ mồ hôi quá nhiều. Các yếu tố khác cũng có thể góp phần gây ra chuột rút, chẳng hạn như mệt mỏi và những thay đổi trong cách các dây thần kinh điều khiển cơ bắp.

Khi đổ mồ hôi do tập luyện cường độ cao và nhiệt độ cao, cơ thể sẽ mất đi các chất dinh dưỡng dưới dạng chất điện giải. Mồ hôi chứa một lượng lớn natri và các chất dinh dưỡng khác giúp điều chỉnh các cơn co thắt cơ bắp. Nếu các chất dinh dưỡng này bị mất nhanh hơn so với lượng bổ sung, có thể dẫn đến chuột rút. Chuột rút là một trong những dấu hiệu đầu tiên cho thấy cơ thể không thể chịu được nhiệt.

Triệu chứng

Chuột rút do nóng là dạng nhẹ nhất của các bệnh liên quan đến nhiệt như kiệt sức vì nóng và say nắng. Các triệu chứng phổ biến của chuột rút nhiệt bao gồm: đổ mồ hôi nhiều (khi tập thể dục cường độ cao hoặc tiếp xúc lâu với nhiệt độ cao); đau hoặc co thắt cơ (đặc biệt là ở chân), da ẩm, ửng đỏ.

Nếu ngừng hoạt động, chuột rút do nhiệt thường cải thiện trong vòng 30 phút đến một giờ, đôi khi lâu hơn. Các cơn co thắt cũng có thể thi thoảng xuất hiện không liên tục.

Trong một số trường hợp, chuột rút do nóng dẫn đến các bệnh nghiêm trọng liên quan đến nhiệt, chẳng hạn như kiệt sức vì nóng và say nắng. Kiệt sức do nhiệt xảy ra khi cơ thể mất nhiều chất lỏng và chất điện giải do tiếp xúc với nhiệt độ quá cao trong thời gian dài.

Nếu tình trạng kiệt sức do nhiệt không được điều trị có thể dẫn đến say nắng. Đây là một tình trạng có khả năng gây tử vong xảy ra khi nhiệt độ bên trong cơ thể lên đến hơn 40 độ C.

Co thắt cơ do nhiệt có thể dẫn tới những biến chứng sức khỏe nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế ngay lập tức như:

Chóng mặt hoặc ngất xỉu nếu bị mất nước nghiêm trọng hoặc nếu lượng máu lên não bị giảm.

Tiêu cơ vân (sự phân hủy cơ xương): tạo ra nước tiểu sẫm màu, màu trà do sự gia tăng giải phóng myoglobin (protein cơ). Các triệu chứng có thể bao gồm nhịp tim không đều, đau cơ, nôn mửa và suy thận.

Suy gan cấp tính: là một tình trạng hiếm gặp, trong đó gan mất khả năng hoạt động bình thường để loại bỏ các chất thải ra khỏi máu. Khi gan không hoạt động như bình thường, nguy cơ phát triển các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nấm có thể dẫn đến tử vong sẽ tăng lên.

Rối loạn nhịp tim: là tình trạng tim đập quá nhanh, quá chậm hoặc nhịp điệu bất thường.

Hôn mê: là một giai đoạn bất tỉnh kéo dài.

Những người từ 65 tuổi trở lên có nguy cơ mắc bệnh liên quan đến nhiệt cao hơn những người trẻ tuổi, ngay cả khi họ không tập thể dục. Điều này có thể do các tình trạng bệnh lý nghiêm trọng như bệnh tim, loại thuốc họ đang dùng (đặc biệt là những loại thuốc trị mất ngủ, tuần hoàn máu kém hoặc trầm cảm, và do trong nhà không dùng máy lạnh.

Điều trị và phòng ngừa chuột rút do nhiệt

Nhìn chung, chuột rút do nhiệt có thể được kiểm soát tại nhà. Hãy tìm một nơi mát mẻ và nghỉ ngơi, tạm dừng tất cả các hoạt động thể chất vất vả hoặc tập thể dục ngoài trời, đặc biệt là trong mùa hè khi nhiệt độ cao. Không hoạt động thêm cho đến khi hết chuột rút.

Uống nhiều nước và đồ uống thể thao hoặc đồ uống bù nước bổ sung chất điện giải. Ăn các thực phẩm giàu kali hoặc magiê bao gồm chuối, khoai lang, các loại đậu và bơ.

Nằm xuống và chống chân lên. Kéo căng và xoa bóp các cơ bị co thắt bằng các bài tập đơn giản. Thường xuyên kéo căng các cơ bị co cứng cũng có thể ngăn các cơn đau mới xuất hiện.

Để giảm thiểu nguy cơ bị chuột rút do nhiệt, điều quan trọng là phải uống đủ nước. Không uống rượu hoặc đồ uống có caffeine trước khi tập thể dục vì chúng làm tăng tỷ lệ mất nước. Uống nhiều nước trước và trong khi tập thể dục và thay thế các chất điện giải bị mất như natri, kali và magiê bằng thức ăn hoặc đồ uống thể thao.

Tránh tập thể dục hoặc làm việc trong thời gian nóng nhất trong ngày. Nếu thường xuyên tập thể dục, hãy tập thể dục gần lúc mặt trời mọc hoặc lặn, đặc biệt là trong mùa hè. Nếu định tập thể dục trong thời tiết nóng bức, hãy thích nghi với sức nóng khoảng một tuần trước khi bắt đầu tập thể dục cường độ cao. Mặc quần áo rộng rãi, sáng màu, thấm hút mồ hôi tốt.

Nếu các triệu chứng chuột rút do nhiệt không cải thiện trong vòng một giờ sau khi điều trị hoặc nếu xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như đau đầu, chóng mặt, nôn và buồn nôn, ngất xỉu hoặc sốt trên 40 độ, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Những người đang ăn chế độ ít natri hoặc những người có vấn đề về tim mạch nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế bất cứ khi nào bị chuột rút do nhiệt. Nghỉ ngơi đầy đủ cũng là điều cần thiết để phục hồi hoàn toàn.

Anh Ngọc (Theo Very Well Health)