Thạc sĩ, bác sĩ Đoàn Vĩnh Bình, Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, dẫn các nghiên cứu cho thấy khói thuốc lá có khoảng 7.000 hợp chất hóa học và 69 hóa chất gây ung thư. Các chất này khi vào cơ thể sẽ qua gan để làm giảm độc tính, chuyển hóa chất độc thành không độc hoặc ít độc rồi thải ra ngoài qua phân và nước tiểu. Hút thuốc lá thường xuyên làm độc tố tích tụ, không thể đào thải hết ra ngoài gây tổn thương gan.

Nicotin trong thuốc lá kích hoạt một loại protein trong ruột gọi là AMPK (AMP-activated protein kinase), dẫn đến sản xuất các lipid chuyên biệt ceramide tích tụ trong gan, thúc đẩy tiến triển gan nhiễm mỡ không do bia rượu.

Hóa chất trong thuốc lá có tính oxy hóa dẫn tới hiện tượng peroxy hóa lipid, kích hoạt tế bào kupffer ở gan sản sinh các chất gây viêm như leukotriene, interleukin, TNF-α, TGF-β... Trong đó, TGF-β là yếu tố kích hoạt tế bào hình sao sản sinh các mô sợi, gây xơ hóa gan.

Hút thuốc còn ức chế sản xuất kháng thể của hệ thống miễn dịch, làm mất các tế bào lympho, bạch cầu (các tế bào bạch cầu giúp tiêu diệt tế bào ung thư, nhiễm trùng và vi khuẩn). Các chất như hydrocarbon, nitrosamine, vinyl clorua làm kích hoạt 4-Aminobiphenyl - chất có khả năng làm tăng nguy cơ ung thư gan.

Bác sĩ Bình cho biết thêm khí CO trong khói thuốc lá khi vào máu gắn chặt với hemoglobin, làm hồng cầu giảm khả năng vận chuyển oxy. Khi các mô tế bào bị thiếu oxy, kích thích tủy xương sản sinh hồng cầu và tăng cường hấp thu sắt từ ruột. Tại gan, lượng sắt thừa dị hóa và sắt mới hấp thu tích tụ lại, gây ứ sắt thứ phát và thúc đẩy quá trình oxy hóa phá hủy các tế bào gan.

Một số chất trong thuốc lá như N-Nitrosodimethylamine còn có thể kích thích sự phát triển của khối u và ức chế các gene chống khối u tự nhiên của cơ thể. Suy giảm chức năng và khả năng miễn dịch này kết hợp với các đặc điểm thúc đẩy khối u, dẫn đến ung thư gan.

Bác sĩ Bình khuyên người đang hút thuốc nên cai sớm để cải thiện sức khỏe và giảm nguy cơ mắc bệnh gan. Để cai thuốc lá, cần giảm dần số lần hút thuốc và nhờ chuyên gia y tế tư vấn.

Người hút thuốc có thể cải thiện chức năng gan bằng cách ăn uống lành mạnh, chọn ngũ cốc nguyên hạt, trái cây tươi, rau quả, chất béo lành mạnh. Uống đủ nước, hạn chế rượu bia, thức ăn nhiều dầu mỡ, đường và muối. Người cai thuốc lá cũng cần vận động thường xuyên để tăng lưu thông máu, hỗ trợ tích cực quá trình trao đổi chất và giải độc gan.

Một số dưỡng chất thiên nhiên như wasabia, s.marianum còn hỗ trợ kiểm soát hoạt động của tế bào kupffer trong gan, giảm sản xuất các chất gây viêm, tăng cường khả năng khử độc, giải độc và bảo vệ gan.

Diễm Nguyễn