Dây chằng chéo trước (Anterior cruciate ligament - ACL) là một dải các mô có nhiệm vụ kết nối xương đùi và xương ống chân, giữ các xương trong đầu gối được ổn định, không bị xô lệch. Đứt dây chằng chéo trước là tình trạng xảy ra khi người bệnh thay đổi chuyển động đột ngột, vấp hoặc ngã làm dây chằng chéo bị đứt một phần hoặc đứt toàn bộ. Lúc này, người bệnh sẽ cảm thấy đau và khó di chuyển, đi lại.
Theo ThS.BS Trần Anh Vũ - Trưởng khoa Y học thể thao và Nội soi, Phó giám đốc Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, chấn thương đứt dây chằng chéo trước rất thường gặp, nhất là ở vận động viên thể thao cường độ cao. Mỗi năm ở Mỹ có 95.000 trường hợp đứt dây chằng chéo. Việt Nam chưa có con số thống kê về tình trạng này, nhưng là nước có nhiều câu lạc bộ bóng đá và tình hình giao thông phức tạp, nên tỷ lệ gặp chấn thương dây chằng chéo trước được dự báo khá cao.
Cấu tạo của dây chằng chéo bên trong khớp gối. Ảnh: BVĐK Tâm Anh.
Đứt dây chằng chéo trước khiến phần sụn chêm bị rách, sụn khớp tổn thương, mâm chày bị lệch ra phía trước gây mất vững khớp gối, người bệnh đau đớn, ảnh hưởng đến chức năng vận động... Khi bị đứt dây chằng chéo trước, người bệnh có nguy cơ cao mắc các bệnh lý viêm xương khớp ở đầu gối. Kể cả trường hợp người bệnh đã phẫu thuật tái tạo lại dây chằng vẫn có nguy cơ mắc các bệnh này.
"Đứt dây chằng chéo trước là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp và cuối cùng là biến chứng thoái hóa khớp gối", bác sĩ Vũ cho hay.
Dấu hiệu
Người bệnh có thể nhận biết dấu hiệu ban đầu của đứt dây chằng chéo trước thông qua tiếng "nổ", tiếng kêu lục cục ở đầu gối. Tuy nhiên, theo bác sĩ Vũ, không phải tất cả các trường hợp chấn thương đều có dấu hiệu này, nên nhiều người bệnh cũng không biết mình đã bị đứt dây chằng chéo trước.
Bệnh nhân còn có thể bị đau nhức dọc theo đường khớp gối sau chấn thương. Khi cố gắng đứng thẳng, chân người bệnh càng đau nhức dữ dội do chịu nhiều áp lực. Triệu chứng sưng tấy quanh đầu gối có thể xảy ra trong vòng 24 giờ đầu tiên kể từ khi gặp chấn thương. Người bệnh cũng có thể cảm giác như khớp gối lỏng lẻo so với bình thường, cố gắng đứng thẳng và di chuyển khó khăn hơn. Những trường hợp người bệnh chủ quan, xem nhẹ các triệu chứng sau chấn thương mà không điều trị, hoặc điều trị không đúng cách có thể dẫn đến teo cơ, teo đùi.
Bác sĩ Trần Anh Vũ (giữa) đang thay dây chằng nhân tạo cho bệnh nhân đứt dây chằng chéo trước. Ảnh: BVĐK Tâm Anh.
"Khi phát hiện các dấu hiệu và triệu chứng bất thường ở đầu gối, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế uy tín để thăm khám, thực hiện xét nghiệm cần thiết để có hướng điều trị phù hợp", bác sĩ Vũ khuyến cáo.
Nguyên nhân
Theo bác sĩ Trần Anh Vũ, đứt dây chằng chéo trước thường xảy ra do các nguyên nhân như thay đổi chuyển động một cách đột ngột; nhảy từ trên cao xuống, tiếp đất bất ngờ; bị tác động, va chạm mạnh trực tiếp vào đầu gối; tai nạn lao động, tai nạn giao thông gây ra những chấn thương ở đầu gối, ảnh hưởng đến dây chằng chéo. Đứt dây chằng chéo trước đầu gối thường gặp ở người chơi bóng đá, bóng rổ, quần vợt, bóng chuyền... khi thay đổi hướng chạy đột ngột hoặc gặp các tai nạn trẹo đầu gối khiến dây chằng chéo bị đứt.
Bên cạnh đó, sự khác biệt về mặt giải phẫu học, cơ bắp và nội tiết tố khiến nữ giới dễ gặp các chấn thương ở đầu gối hơn so với nam giới. Việc chọn giày dép không vừa chân, di chuyển dễ vấp ngã; tập luyện thể dục, thể thao bằng các thiết bị chất lượng kém, dễ hư hỏng dẫn đến dễ gặp chấn thương.
Hà Thanh