Thuyên tắc phổi xảy ra khi cục máu đông hình thành từ một tĩnh mạch (cẳng chân, vùng chậu, cánh tay), di chuyển theo dòng máu lên phổi gây tắc mạch máu trong phổi. "Thuyên tắc phổi thường xảy ra ở người trên 50 tuổi, ít gặp ở người trẻ như Nhi", BS.CKI Đỗ Vũ Ngọc Anh, khoa Nội tim mạch, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết.

Ban đầu, Nhi chóng mặt, khó thở nhẹ, 10 tiếng sau diễn biến nặng hơn, nôn, không thể đi lại hoặc ngồi. Nhi được cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, bác sĩ ghi nhận nhịp tim 150 lần/phút, huyết áp tụt 80/40 mmHg, SpO2 92%, giãn thất phải, tăng áp phổi. Người bệnh bị tắc động mạch phổi nhánh lớn hai bên, huyết khối (cục máu đông) tĩnh mạch sâu chân trái. Bác sĩ chẩn đoán thuyên tắc phổi, nguy cơ cao có rối loạn huyết động.

Nhi mắc hội chứng May-Thurner gây bất thường cấu trúc giải phẫu. Trong đó động mạch chậu phải chèn ép tĩnh mạch chậu trái, có thể làm gián đoạn lưu lượng máu qua chân. Người bệnh từng sử dụng thuốc nội tiết tố trong ba tháng để trị mụn, làm đẹp da, thuốc giảm đau chữa giãn tĩnh mạch chân. Theo bác sĩ Ngọc Anh, các yếu tố này cộng dồn gây huyết khối ở phổi bệnh nhân.

Thuyên tắc phổi và huyết khối tĩnh mạch sâu là nguyên nhân tim mạch phổ biến thứ ba gây tử vong, sau nhồi máu cơ tim, đột quỵ, theo bác sĩ Ngọc Anh. Tình trạng của Nhi nguy hiểm bởi vì huyết khối bít tắc động mạch phổi, cản trở tâm thất phải đưa máu vào phổi.

Nhi được điều trị tại khoa Hồi sức cấp cứu (ICU), thở oxy qua mặt nạ. Bác sĩ Ngô Như Ngọc, khoa Hồi sức Ngoại tim mạch, Trung tâm Tim mạch, lên phác đồ điều trị bằng thuốc vận mạch nâng huyết áp, thuốc tiêu sợi huyết, kháng đông đường tĩnh mạch. Sau 5 ngày, chỉ số huyết áp, oxy ổn định, nhịp tim, áp lực động mạch phổi của Nhi về mức bình thường, thất phải hồi phục. Hiện bệnh nhân tự đi lại, sinh hoạt bình thường, tiếp tục uống thuốc kháng đông trong ba tháng.

Triệu chứng thuyên tắc phổi thường gặp là khó thở, đau ngực, nếu không được điều trị kịp thời có thể tổn thương tim phổi, dẫn đến tử vong. Các yếu tố nguy cơ gồm ung thư, tiểu đường, tiền sử bản thân hoặc gia đình có bệnh lý liên quan đông máu, bệnh tim, đột quỵ, sử dụng thuốc tránh thai chứa estrogen. Phụ nữ mang thai hoặc sau sinh, người mắc hội chứng kháng phospholipid... cũng dễ mắc bệnh.

Phòng ngừa bệnh bằng cách hoạt động thể chất thường xuyên hoặc vận động tay, chân, bàn chân vài phút mỗi giờ. Duy trì cân nặng phù hợp, uống đủ nước, hạn chế rượu bia, thuốc lá, không mặc quần áo bó sát, ngồi bắt chéo chân.

Bác sĩ Ngọc Anh khuyến cáo người lớn tuổi, thừa cân, béo phì, người bệnh tim mạch nên đi khám, tầm soát nguy cơ. Người bị suy giãn tĩnh mạch chân nên mang tất y khoa để tăng cường lưu thông máu. Bệnh nhân dùng thuốc kháng đông cần duy trì thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Phụ nữ không tự ý sử dụng thuốc tránh thai, nội tiết tố nếu chưa được bác sĩ tư vấn.

Ngọc Châu

*Tên người bệnh đã được thay đổi