Trả lời:

Nền tảng hoạt động chính của máy siêu âm dựa vào nguyên lý định vị bằng sóng siêu âm. Thông qua một đầu dò vừa có chức năng phát, thu nhận phản hồi của các sóng âm khác nhau, xử lý và gửi thông tin thu được đến hệ thống máy vi tính để tái tạo hình ảnh cơ quan. Sóng siêu âm là sóng âm thanh cao tần số nhưng năng lượng thấp. Các nghiên cứu đều chứng minh loại sóng này an toàn, không gây tổn thương cho thai nhi.

Siêu âm 2D hay còn gọi là siêu âm đen trắng, những tín hiệu phản hồi được hiển thị dưới dạng thang xám (mức độ khác nhau, từ đen đến trắng) theo thời gian thực. Các mô có mật độ khác nhau cho phản âm khác nhau thể hiện qua màu sắc của thang xám. Ví dụ như mô xương cho phản âm cường độ mạnh có màu trắng, dịch ối không cho phản âm thì có màu đen. Nhờ vậy, bác sĩ siêu âm phân biệt được các cấu trúc khác nhau của thai nhi.

Hiện nay với sự phát triển của công nghệ, các máy siêu âm có nhiều tính năng mới như siêu âm mode thể tích (3D, 4D). Nguyên lý hoạt động của siêu âm 3D gồm ba bước là thu nhận các hình ảnh hai chiều, tái tạo hình ảnh hai chiều thành ba chiều, hiển thị hình ảnh dữ liệu ba chiều. Do đó, kỹ thuật này khảo sát chi tiết cấu trúc bên trong, bên ngoài cơ thể của thai nhi từ nhiều góc độ khác nhau. Siêu âm 4D là sự kết hợp của hình ảnh trên không gian ba chiều và chiều thời gian thực, cho thấy hoạt động tim thai, cử động của chi...

Tuy nhiên siêu âm 2D vẫn là phương tiện chính để khảo sát hình thái học, chẩn đoán bất thường thai. Ở các máy siêu âm hiện đại, hình ảnh trên 2D hiển thị rõ nét với độ ly giải và tương phản tối ưu. Do đó, có nhiều bất thường thai được chẩn đoán chính xác ở tuổi thai sớm hơn.

Siêu âm hai chiều có thể được chỉ định trong suốt thai kỳ. Trong ba tháng đầu thai kỳ, siêu âm 2D giai đoạn sớm giúp xác định số lượng thai, đo chiều dài đầu mông tính tuổi thai, đo độ mờ da gáy, tầm soát các bất thường nhiễm sắc thể, cấu trúc thai sớm. Nếu thai phụ có dấu hiệu bất thường kèm theo như đau bụng, ra huyết âm đạo, siêu âm 2D đánh giá tình trạng thai (có phôi thai, tim thai, máu tụ quanh túi thai...), loại trừ biến chứng thai ngoài tử cung. Kỹ thuật này cũng chẩn đoán tử cung dị dạng hoặc có u xơ, buồng trứng có khối u.

Trong ba tháng giữa, siêu âm 2D giúp khảo sát cấu trúc hình thái học thai. Siêu âm 3D, 4D thường được chỉ định trong giai đoạn này để hỗ trợ siêu âm 2D khi khảo sát các bất thường cấu trúc bề mặt, một số bệnh lý bất thường của hệ thần kinh trung ương.

Trong ba tháng cuối, siêu âm 2D khảo sát hình thái học thai để tầm soát bất thường xuất hiện muộn, đo các chỉ số sinh trắc học thai (đường kính lưỡng đỉnh, chu vi vòng đầu, chu vi vòng bụng, chiều dài xương đùi) để ước tính cân nặng thai. Phương pháp này còn đánh giá bánh nhau, lượng nước ối, những thông số quan trọng để chuẩn bị khi sinh. Ưu điểm khác của kỹ thuật 2D là máy siêu âm 2D có sẵn ở hầu hết cơ sở y tế, từ bệnh viện đến phòng khám. Thai phụ có thể dễ dàng tiếp cận với chi phí phù hợp.

Như vậy, bạn không nên bỏ qua siêu âm 2D, không thể thay thế dù siêu âm 3D, 4D mang lại những hình ảnh sống động và chân thực hơn. Trường hợp của bạn thai 13 tuần, thành bụng dày, siêu âm 2D tiếp cận ngả bụng có thể hạn chế khảo sát cấu trúc thai, bác sĩ cân nhắc dùng đầu dò ngả âm đạo 2D để khảo sát chi tiết hơn.

Thai phụ cũng cần tuân thủ đúng lịch khám thai, nên khám tại các cơ sở y tế đầy đủ trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm. Tùy thuộc vào thời gian khám thai, tuổi thai, bác sĩ sẽ chỉ định những loại hình siêu âm tương ứng. Nếu phát hiện sớm các bất thường, bác sĩ tư vấn hướng xử trí kịp thời, tốt nhất cho mẹ và bé.

ThS.BS Hà Tố Nguyên
Giám đốc Trung tâm Y học bào thai
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM
Phòng khám Đa khoa Tâm Anh quận 7