Thư sinh non, nhẹ cân, 7 tuổi nặng 18 kg. Khi lên ba, bé vẫn chưa biết nói, bác sĩ cho biết bị rối loạn phổ tự kỷ. Tháng 6, lồng ngực bé hơi lõm, chẩn đoán thông liên nhĩ (lỗ thủng giữa hai buồng tâm nhĩ của tim).

Ngày 20/12, BS.CKI Phạm Thục Minh Thủy, khoa Tim bẩm sinh, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, nhớ lại hôm khám bé khóc, hét, các y bác sĩ kiên nhẫn dỗ dành và động viên, giúp bé ổn định tinh thần để hoàn tất quá trình siêu âm tim. Thư có lỗ thông liên nhĩ lớn 27 mm, gờ tĩnh mạch chủ dưới rất mỏng không phù hợp đóng bằng dụng cụ, trong khi buồng tim phải và động mạch phổi giãn.

Bé cần được phẫu thuật tim hở, tuy nhiên gia đình lo ca mổ ảnh hưởng đến tâm lý của con. Do đó, để chuẩn bị cho cuộc phẫu thuật diễn ra suôn sẻ, các bác sĩ phải tìm hiểu về rối loạn phổ tự kỷ, cách chăm sóc bệnh nhi. Ê kíp chuẩn bị một phòng đơn ở khu vực yên tĩnh, dành riêng cho bé nhằm hạn chế tiếng ồn, ánh sáng vừa phải, mùi phòng dễ chịu.

Các bác sĩ cũng dành nhiều thời gian nói chuyện với người thân của bé nhằm tìm hiểu thói quen, sở thích, từ đó tìm cách tiếp cận bé hiệu quả. Qua những cuộc trao đổi, bác sĩ phát hiện Thư có một "người bạn thân" là bạn búp bê luôn mang theo bên mình.

ThS.BS.CKII Hồ Thị Xuân Nga, khoa Gây mê Hồi sức, người có nhiều kinh nghiệm tiếp xúc với trẻ tự kỷ khi làm việc tại Pháp, tư vấn cho bé mang theo búp bê trong suốt ca mổ. "Đây là ngoại lệ chưa từng có trong các ca mổ tim trước đây", bác sĩ Nga nói.

Mẹ bé đi cùng con đến phòng mổ, trao cho Thư búp bê đã được tiệt trùng kỹ lưỡng, dặn dò "con yên tâm ngủ một giấc cùng búp bê, khi tỉnh dậy sẽ thấy mẹ bên cạnh". Người mẹ rời đi sau khi con được gây mê và chìm vào giấc ngủ.

Ba giờ sau, bác sĩ thông báo ca phẫu thuật thành công, bé được chuyển về phòng hồi sức. Trong cuộc mổ, Thư được gây mê vô cảm kết hợp gây tê mặt phẳng cơ dựng sống (Erector Spinae Plane - ESP) để giảm đau và hạn chế sử dụng morphin sau mổ, tránh ảnh hưởng thần kinh của bé. Ê kíp mở đường mổ trước ngực, dùng miếng vá từ chính màng ngoài tim của bé để bít lỗ thông lớn này.

Cũng nhờ "người bạn thân" búp bê, hành trình hồi sức sau mổ của bé, dù không có mẹ cạnh bên, vẫn diễn ra suôn sẻ. Các dây dẫn lưu, điện cực được bác sĩ rút sớm nhằm tránh nhiễm trùng, những phản ứng bất lợi từ bé.

Một ngày sau ca mổ, Thư vận động như bình thường, ăn khỏe. Việc đầu tiên bé làm là dọn giường riêng và kéo chăn đắp cho búp bê. Thư xuất viện sau ba ngày. Bác sĩ Thủy đánh giá đây là nỗ lực lớn của các bác sĩ bệnh viện Tâm Anh để bé sớm trở về nhà.

Mẹ bé cho biết sau khi xuất viện, bé ngủ tốt, ngồi chơi, xem ti vi với bạn búp bê. Một tháng sau, con trở lại trường học, khỏe mạnh như chưa từng trải qua ca mổ.

Hiện, Thư cao hơn, nặng 23 kg, tham gia hoạt động cùng các bạn cùng lớp và bắt đầu tập đọc. Thư không chỉ hồi phục thể chất và tinh thần sau khi mổ tim mà tâm lý không còn e ngại bệnh viện, theo mẹ của bé. Khi đi khám, bé thoải mái chơi đùa ở hành lang phòng khám và ngoan ngoãn nằm im cho bác sĩ siêu âm tim hơn nửa tiếng.

Bác sĩ Thủy dẫn nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy bệnh tự kỷ và tim bẩm sinh có mối liên hệ với nhau. Cụ thể trẻ sinh ra mắc tim bẩm sinh có nguy cơ bị tự kỷ tăng 33%. Điều trị bệnh tim cho trẻ tự kỷ gặp nhiều khó khăn hơn do tâm lý sợ bệnh viện, e ngại người lạ, không hợp tác với bác sĩ.

"Quá trình điều trị bệnh tim bẩm sinh cho trẻ tự kỷ chưa nhận được sự quan tâm đúng mực, hiện cũng chưa có hướng dẫn cụ thể về chăm sóc trước và sau phẫu thuật tim", bác sĩ Thủy đánh giá. Sự phối hợp liên chuyên khoa và đồng hành của các bác sĩ, nhân viên y tế, người thân, cộng đồng giúp trẻ vượt qua rào cản tâm lý, chữa bệnh để tự tin hòa nhập xã hội.

Thu Hà

* Tên nhân vật đã được thay đổi