Tỷ lệ người thừa cân, béo phì có xu hướng gia tăng trên toàn cầu. Béo phì là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh tật về tim mạch, đột quỵ, hội chứng chuyển hóa, suy giảm miễn dịch, tiểu đường type 2, viêm xương khớp.

Người có thể trạng thừa cân dễ mắc các bệnh lý về tiêu hóa như gan nhiễm mỡ không do rượu, viêm gan mạn và xơ gan. Các bệnh lý này lâu ngày không được điều trị làm tăng nguy cơ dẫn đến nhiều loại ung thư, trong đó tỷ lệ cao là ung thư gan.

Tiến sĩ, bác sĩ Vũ Trường Khanh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, giải thích thừa cân và béo phì gây tích tụ mỡ trong gan hình thành gan nhiễm mỡ, lâu dần trở thành viêm gan mạn tính, cuối cùng khởi phát ung thư.

Nghiên cứu dựa trên cơ sở dữ liệu thống kê ung thư của Mỹ giai đoạn 2011-2015, cho thấy trong số những người mắc ung thư do trọng lượng cơ thể dư thừa (thừa cân, béo phì hoặc béo phì nghiêm trọng), tỷ lệ ung thư gan ở nam giới là 51% và ung thư gan ở nữ giới là 48,8%. Những người được nghiên cứu có độ tuổi từ 30 trở lên.

Tiến sĩ Khanh dẫn nghiên cứu trên 23.820 người ở Đài Loan trong 14 năm ghi nhận người béo phì có nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan cao gấp 4 lần. Nguy cơ này cao gấp 100 lần đối với người béo phì bị tiểu đường và mang virus viêm gan B hoặc virus viêm gan C.

Ung thư gan giai đoạn đầu không có triệu chứng rõ rệt, tương tự các bệnh gan mạn tính khác như nước tiểu vàng chán ăn, nhanh no, đầy hơi, buồn nôn, cơ thể mệt mỏi, ớn lạnh ra mồ hôi, da mặt sạm đen, tức vùng hạ sườn phải...

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, ung thư tiến triển nặng gây ra triệu chứng nặng và rõ rệt hơn như tăng tần suất và mức độ đau hạ sườn phải, gan to có thể sờ thấy, cổ trướng, ngứa, vàng da (gồm vàng da và kết mạc mắt), nước tiểu sẫm, phân nhạt màu, xuất huyết bất thường (chảy máu lợi, vết bầm tím dưới da), sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân...

Tiến sĩ Khanh cho biết ung thư gan có thể điều trị khỏi nếu phát hiện sớm ở giai đoạn đầu khi tế bào u gan ác tính đang ở giai đoạn khu trú, chưa xâm lấn mạch máu, hạch bạch huyết vùng hoặc di căn cơ quan xa.

Bệnh ở giai đoạn muộn, kích thước khối u lớn, xâm lấn mô và các cấu trúc xung quanh, tổn thương di căn xa, điều trị khó khăn hơn. Mục tiêu điều trị thường là chăm sóc giảm nhẹ để kéo dài và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Một số biện pháp có thể góp phần giảm nguy cơ ung thư gan như tiêm vaccine phòng viêm gan virus B, không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, duy trì lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, kiểm tra sức khỏe và chức năng gan định kỳ.

Người thừa cân, béo phì cần kiểm soát cân nặng thông qua ăn kiêng, tập thể dục hoặc các phương pháp giảm béo. Tiến sĩ Khanh khuyến cáo người có nguy cơ cao như béo phì, thường xuyên uống nhiều rượu bia, viêm gan virus B, C mạn tính, tiền sử viêm gan tự miễn, có bệnh viêm gan mạn hoặc xơ gan... nên tầm soát ung thư định kỳ 6 tháng một lần bằng các phương pháp như siêu âm xét nghiệm.

Ly Nguyễn