Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi thạc sĩ, bác sĩ Lê Minh Thùy, Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM.

Khoảng 30% người mắc bệnh xơ gan giai đoạn cuối có biến chứng bệnh não gan, phải nằm viện để điều trị.

Dấu hiệu

Tùy theo nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng mà người bệnh có những biểu hiện lâm sàng khác nhau. Bệnh có biểu hiện đặc trưng là bất thường về tâm thần kinh từ nhẹ đến nặng bao gồm:

• Giảm khả năng chú ý.
• Tăng kích thích.
• Rối loạn giấc ngủ.
• Run tay.
• Thay đổi tính cách.
• Rối loạn hành vi và ngôn ngữ.
• Suy giảm trí nhớ.
• Mất định hướng không gian và thời gian.
• Hôn mê.

Yếu tố nguy cơ

Hiện, chưa xác định nguyên nhân gây bệnh não gan. Một vài yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh như:

• Tích tụ của độc tố trong máu xảy ra khi gan không còn khả năng phân hủy hoàn toàn các chất độc. Chất độc tích tụ trong máu, xâm nhập vào não và gây tổn thương. Một số cơ quan và các chức năng thần kinh khác cũng có thể bị ảnh hưởng.
• Nồng độ amoniac cao trong máu và mô não là yếu tố gây bệnh phổ biến. Hợp chất amoniac được tạo ra trong quá trình chuyển hóa protein trong cơ thể, thường được vận chuyển đến gan và được chuyển hóa thành urê, glutamine. Khi chức năng gan suy giảm, amoniac tích tụ trong máu, đi qua hàng rào máu não và gây ra các triệu chứng bệnh.
• Bệnh nhân mắc bệnh gan cấp hoặc mạn tính đều có thể mắc bệnh não gan.

Bệnh có thể khởi phát do các yếu tố khác như:

• Uống rượu bia.
• Táo bón.
• Dùng các loại thuốc như thuốc an thần, thuốc ngủ.
• Mất dịch do nôn ói.
• Tiêu chảy.
• Dùng thuốc lợi tiểu.
• Xuất huyết tiêu hóa.
• Nhiễm trùng.

Điều trị

• Kiểm soát bệnh não gan thường bao gồm chăm sóc hỗ trợ và liệu pháp giảm amoniac.
• Dinh dưỡng gồm ưu tiên protein và chia nhỏ bữa ăn.
• Điều trị các yếu tố thúc đẩy như nhiễm trùng, xuất huyết tiêu hóa, táo bón, hạn chế mất dịch và điện giải.
• Sử dụng thuốc kháng sinh giúp giảm tải lượng amoniac.
• Tạo môi trường an toàn ngăn ngừa tai nạn hoặc té ngã cho người bệnh.
• Ghép gan cho bệnh nhân xơ gan có đủ chỉ định.

Người bệnh não gan có thể phục hồi tốt nếu xác định được triệu chứng và các yếu tố thúc đẩy, điều trị sớm.

Phòng ngừa

Mỗi người có thể phòng ngừa bệnh não gan từ sớm bằng lối sống khoa học như:

• Hạn chế sử rượu bia, nhất là khi mắc các bệnh gan.
• Không dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Ăn uống đủ dưỡng chất, ăn chín, uống sôi, hợp vệ sinh.
• Ưu tiên bổ sung rau củ quả, chất xơ, vitamin và khoáng chất.
• Rửa tay thường xuyên với xà phòng diệt khuẩn trước khi chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh.
• Vệ sinh môi trường sống tốt, hạn chế tối đa nhiễm trùng từ môi trường sống.
• Thường xuyên vận động, tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp tăng cường miễn dịch và sức khỏe toàn diện, hỗ trợ kiểm soát cân nặng.
• Duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh kịp thời, điều trị sớm tăng hiệu quả.

Thảo Nhi