ThS.BS.CKI Nguyễn Xuân Trường, Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết đây là lần đầu tiên bệnh viện tiếp nhận trường hợp trượt chỏm xương đùi nghiêm trọng ở trẻ em như bệnh nhi này. Chenda bắt đầu đau khớp háng bên trái hai tuần trước, ngày càng nghiêm trọng, khám ở Campuchia rồi chuyển viện sang Việt Nam. Kết quả chụp CT tại Bệnh viện Tâm Anh cho thấy chỏm xương đùi của bệnh nhi gần trượt hẳn ra ngoài.
Bác sĩ Trường cho biết tình trạng chỏm xương đùi trượt ra khỏi cổ xương đùi nếu không phải do chấn thương thì thường gặp hơn ở trẻ em trong giai đoạn dậy thì. Hiện y học chưa xác định được nguyên nhân chính xác song yếu tố nguy cơ là do mất vững bẩm sinh ở sụn.
"Em bé này không bị chấn thương nên khả năng cao chỏm xương đùi bị trượt là do mất vững sụn bẩm sinh", bác sĩ Trường nói, thêm rằng các dấu hiệu cảnh báo đã xảy ra từ trước đó hai tuần song bé vẫn sinh hoạt, đi lại, vận động khiến chỏm xương đùi càng trượt ra khỏi ổ cối nhiều hơn. Ở mức độ nhẹ, trẻ có thể đau nhưng không gặp khó khăn trong sinh hoạt nên dễ chủ quan, không điều trị kịp thời dẫn đến nặng hơn.
Kết quả CT dựng hình 3D cho thấy chỏm xương đùi của Chenda gần trượt hẳn ra ngoài. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Chenda được phẫu thuật bóc tách vạt chứa mạch máu nuôi cổ xương đùi bằng kỹ thuật đường mổ làm trật khớp háng. "Đây là kỹ thuật rất khó, đòi hỏi bác sĩ nắm vững kết cấu giải phẫu, tập trung cao độ vì vạt da chứa mạch máu dính rất chắc vào xương", bác sĩ Trường nói. Chỉ một sai sót cực nhỏ cũng có thể làm tổn thương mạch máu nuôi, tăng nguy cơ hoại tử chỏm xương đùi gấp nhiều lần.
Quá trình phẫu thuật, êkíp tiến hành trật khớp háng của bé Chenda ra ngoài nhưng vẫn bảo tồn các mạch máu nuôi. Nhờ đó, bác sĩ có thể quan sát rõ vùng chỏm xương đùi để thực hiện chính xác thao tác bóc tách và loại bỏ các mảnh xương gãy vỡ. Sau 5 tiếng, các mảng xương thừa được loại bỏ hoàn toàn, đảm bảo không tì đè làm tổn thương mạch máu. Chỏm xương đùi của bệnh nhi cũng được nắn chỉnh lại đúng vị trí và cố định bằng hai đinh ốc, thêm hai đinh ốc cố định mấu chuyển lớn.
Nắn chỉnh trượt chỏm xương đùi nặng là một ca đại phẫu. Ba ngày đầu sau mổ, Chenda phải hạn chế vận động, sinh hoạt tại giường để cơ thể phục hồi. Hai ngày tiếp theo, bé có thể đi lại với nạng, được xuất viện, bác sĩ tiên lượng có thể đi lại bình thường sau một tháng.
Bác sĩ Trường (giữa) trong ca mổ cho bệnh nhi. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Trượt chỏm xương đùi nếu phát hiện sớm khi mức độ trượt còn nhẹ, người bệnh có thể được nắn chỉnh bằng phương pháp bắt vít kín qua da. Điều trị chậm trễ hoặc không đúng cách, phần xương bị trượt hoặc các mô xương mới mọc ra có thể chèn ép mạch máu nuôi, dẫn đến hoại tử chỏm xương đùi. Về lâu dài, người bệnh buộc phải thay khớp háng để bảo tồn khả năng vận động.
Bác sĩ Trường lưu ý phụ huynh nên đưa trẻ đi khám sớm tại chuyên khoa chấn thương chỉnh hình nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường dù không có chấn thương, như cảm giác căng cứng vùng hông (giảm khi nghỉ ngơi), đi khập khiễng, đau xương đùi (có thể lan xuống bắp đùi và gối), hạn chế các vận động ở hông như giạng, xoay, gấp.
Phi Hồng
*Tên người bệnh đã được thay đổi