Theo Tiến sĩ, bác sĩ Tăng Hà Nam Anh (Giám đốc Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM), trong số 250-350 khớp trên cơ thể, những khớp chịu tải trọng càng lớn, cử động càng linh hoạt thì nguy cơ đau nhức trong mùa lạnh càng cao.
Trong một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Thấp khớp học, hơn 800 người bệnh viêm khớp đã được yêu cầu ghi lại mức độ đau của họ trong suốt một năm bằng cách sử dụng lịch đau hai tuần. Những người tham gia cho biết, họ cảm thấy đau nhất khi thời tiết mưa lạnh, độ ẩm nhiều. Khớp gối là vị trí đau phổ biến nhất trong mùa lạnh.
Một vài nghiên cứu khác chỉ ra, ngoài khớp gối, các khớp bị đau nhiều vào mùa thu - đông còn có khớp háng (hông), cột sống thắt lưng, khớp bàn chân...
Cột sống thắt lưng là một trong các khớp dễ đau nhức khi trời lạnh. Ảnh: Freepik
Cột sống thắt lưng
Cột sống thắt lưng hay còn gọi là lưng dưới (đánh số từ L1 đến L5) có nhiệm vụ nâng đỡ trọng lượng phần trên cơ thể. Bộ phận này kết nối với các cơ và dây chằng cho phép chúng ta đi, đứng, ngồi, chạy, nâng đồ vật và di chuyển cơ thể theo mọi hướng, bao gồm: phía trước, phía sau, bên phải, bên trái và chuyển động xoắn.
Khớp gối
Đầu gối là khớp bản lề có cấu trúc phức tạp, kết nối phần đùi và cẳng chân. Bộ phận này chịu trọng tải lớn nhất trên cơ thể và đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau, như: Nâng đỡ cơ thể ở tư thế đứng, hạ thấp và nâng cao cơ thể, điều khiển các cử động duỗi, uốn và xoay chân, đẩy cơ thể về phía trước...
Khớp háng
Khớp háng là điểm liên kết giữa chi dưới và khung xương trục, giúp truyền tải lực từ khung xương trục đến các chi, cho phép cơ thể thực hiện thuần thục các hoạt động như đi, chạy, nhảy, đá... Sự ổn định của khớp háng cũng giúp hấp thu trọng lực khi cơ thể chuyển động, từ đó giảm áp lực lên các chi.
Khớp bàn chân
Ngoài việc gánh chịu trọng lượng toàn cơ thể, bàn chân còn thực hiện nhiều chức năng quan trọng khác như: Giữ thăng bằng giúp hạn chế té ngã, hấp thu sốc khi di chuyển, tham gia vào hầu hết các chuyển động cơ bản như đi, đứng, chạy, nhảy...
Theo bác sĩ Nam Anh, điểm chung của bốn khớp xương này là đều phải chịu áp lực và tải trọng lớn, đồng thời có biên độ vận động tương đối rộng. Đây là lý do khiến cột sống thắt lưng, khớp gối, khớp háng, khớp bàn chân dễ đau nhức và gặp chấn thương. Vào mùa đông, những thay đổi đột ngột như nhiệt độ hạ thấp, áp suất giảm và độ ẩm tăng cao sẽ khiến gân, cơ và mô xung quanh các khớp giãn nở, gia tăng áp lực lên khớp. Bên cạnh đó, thời tiết lạnh làm giảm tuần hoàn máu đến các khớp và làm tăng độ nhạy cảm của các thụ thể đau bên trong cơ thể. Tất cả điều này cộng hưởng lại gây ra cảm giác đau nhức dữ dội hơn ở bốn khớp xương kể trên.
Tuy nhiên, nếu cột sống thắt lưng, khớp gối, khớp háng và khớp bàn chân đau nhức kéo dài (trên 3 ngày) và không có xu hướng thuyên giảm trong mùa đông, mọi người hãy cẩn trọng với nguy cơ viêm khớp, thoái hóa khớp hoặc chấn thương nghiêm trọng. Những vấn đề y tế tiềm ẩn này mới là nguyên nhân sâu xa khiến các khớp thường xuyên đau mỏi, căng cứng khi thời tiết chuyển mùa, bác sĩ Nam Anh nhấn mạnh.
Để công việc và sinh hoạt không bị ảnh hưởng bởi cơn đau nhức xương khớp trong những ngày đông lạnh giá, mọi người cần chăm sóc và bảo vệ khớp đúng cách.
Đầu tiên, nên mặc nhiều quần áo, mang vớ, quàng khăn, đội mũ và đi giày cẩn thận để giữ ấm cơ thể. Những ngày nhiệt độ giảm sâu, nên trang bị thêm tấm sưởi hoặc chăn điện khi ngủ. Thường xuyên ngâm mình trong bồn nước nóng cũng là giải pháp lý tưởng để nới lỏng các bó cơ, giúp xoa dịu cơn đau.
Duy trì thói quen tập thể dục đều đặn mỗi ngày vừa giúp cải thiện lưu thông máu đến các khớp, vừa tăng cường sức mạnh và độ dẻo dai cho khớp. Hơn nữa, vận động đều đặn sẽ giải phóng ra lượng lớn các hormone "hạnh phúc", điển hình là dopamine, góp phần giảm bớt cảm giác đau nhức khớp vào mùa đông.
Tích cực vận động để khớp xương dẻo dai suốt mùa đông. Ảnh: Freepik
Cố gắng tập luyện khoảng 15-30 phút mỗi ngày với những bộ môn yêu thích như chạy bộ, đạp xe, bơi lội, gym, yoga... Trước khi tập luyện, cần làm nóng cơ thể và kéo giãn khớp xương bằng các động tác khởi động đơn giản, chẳng hạn: chạy nhanh tại chỗ, nâng cao đùi, xoay cổ chân...
Bên cạnh việc tập luyện điều độ, một chế độ ăn uống cân bằng và đầy đủ chất dinh dưỡng cũng là điều kiện cần thiết giúp nâng cao sức khỏe xương khớp, giảm tần suất đau khớp khi mùa đông đến. Nên chú trọng vào nhóm thực phẩm giàu omega-3 (cá hồi, cá ngừ, hạt óc chó...), trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên và cắt giảm thức ăn chứa nhiều đường, chất béo bão hòa, tinh bột tinh chế...
Các dưỡng chất thiên nhiên như Eggshell Membrane, Collagen Type 2 không biến tính, Collagen Peptide, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate... cũng là một phần không thể thiếu trong thực đơn mùa đông dành cho khớp. Bộ tinh chất với tác dụng điều hòa miễn dịch này sẽ giúp kiểm soát quá trình viêm tại khớp và kích thích tái tạo sụn khớp, hỗ trợ giảm đau, giảm sưng cũng như làm chậm thoái hóa khớp.
Đối với người bị đau lưng, khớp gối, khớp háng và khớp bàn chân dai dẳng khi thời tiết trở lạnh, cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp để thăm khám, kịp thời phát hiện và chữa trị bệnh lý xương khớp mạn tính hoặc chấn thương tiềm ẩn, bác sĩ Nam Anh khuyến cáo.
Hường Nguyễn