Theo Hiệp hội Tiểu đường Mỹ, đường huyết thấp hay cao đều không tốt cho sức khỏe. Đường trong máu cao có thể gây buồn nôn và nôn, khó thở, còn thấp khiến người bệnh nhầm lẫn, chóng mặt, mờ mắt, co giật, bất tỉnh hoặc thậm chí tử vong. Dưới đây là 10 yếu tố làm thay đổi đường huyết mà người bệnh nên lưu ý.

Mất nước

Uống ít nước có thể dẫn đến tăng đường huyết vì khiến đường trong tuần hoàn máu trở nên cô đặc hơn. Lượng đường trong máu cao khiến đi tiểu nhiều hơn, dẫn đến mất nước nhiều hơn. Người tiểu đường nên uống nhiều nước hoặc đồ uống không chứa calo trong suốt cả ngày để giữ nước và khỏe mạnh. Nếu bạn cảm thấy nước lọc nhàm chán, hãy thử trà thảo mộc tự nhiên không đường hoặc thêm một vài múi cam quýt, quả mọng, lá bạc hà tươi... để tăng hương vị.

Chất làm ngọt nhân tạo

Nhiều người tiểu đường tìm đến đồ uống ăn kiêng, đồ uống không đường để thay thế đồ uống có đường thông thường vì cho rằng những đồ uống này không làm tăng đường huyết. Nhưng theo một nghiên cứu năm 2021 của Đại học Maastricht (Hà Lan), chất làm ngọt nhân tạo có trong đồ uống không đường, thực phẩm ăn kiêng có thể làm suy giảm cân bằng nội môi glucose. Tiêu thụ quá nhiều đồ uống không đường chứa chất làm ngọt nhân tạo như xylitol, mannitol... hoặc ăn các thực phẩm không đường nhưng chứa nhiều carb (tinh bột) có thể làm mất nước, dẫn đến tăng đường huyết.

Uống nhiều caffeine

Tiêu thụ 400 mg caffeine mỗi ngày an toàn với người khỏe mạnh nhưng ở người tiểu đường, chất này có thể ảnh hưởng đến hoạt động của insulin và có thể dẫn đến đường huyết thấp hoặc cao. Nghiên cứu của Trung tâm Y tế Đại học Duke (Mỹ) chỉ ra, một số người bệnh có đường huyết tăng đột biến chỉ sau uống một tách cà phê. Tuy nhiên cũng có người bệnh tiêu thụ caffeine có thể cải thiện đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng liên quan tiểu đường. Tất cả phụ thuộc vào cơ thể và lượng caffeine tiêu thụ, theo dõi đường huyết khi uống cà phê hoặc trà, nếu đường huyết tăng thì cắt giảm lượng.

Thuốc điều trị bệnh

Các loại thuốc kê đơn và không kê đơn điều trị các vấn đề sức khỏe khác có thể ảnh hưởng đường huyết. Ví dụ, thuốc chứa steroid (sử dụng điều trị các tình trạng viêm nhiễm, rối loạn tự miễn dịch và hen suyễn) có thể khiến đường huyết tăng đột ngột.

Thông tin từ trang TriHealth (Mỹ), thuốc tránh thai, một số thuốc chống trầm cảm và một số liệu pháp hormone có thể làm đường huyết cao hơn bình thường. Thuốc kháng sinh có thể làm giảm lượng đường trong máu, thuốc ho cũng có thể ảnh hưởng đến đường huyết. Người tiểu đường trước khi dùng bất kỳ loại thuốc điều trị các tình trạng khác nên tham khảo ý kiến dược sĩ, bác sĩ để không ảnh hưởng đường huyết và tránh tương tác thuốc.

Chu kỳ kinh nguyệt

Sự thay đổi nội tiết tố trong giai đoạn tiền kinh nguyệt có thể khiến đường huyết tăng lên một chút. Một số phụ nữ mắc tiểu đường trở nên ít nhạy cảm với insulin hơn trong tuần trước chu kỳ, có thể dẫn đến đường huyết trên mức bình thường. Đường huyết sẽ trở lại bình thường ngay khi bắt đầu có kinh nguyệt. Vào tuần trước kỳ kinh nguyệt, phụ nữ mắc tiểu đường nên cắt giảm lượng carbohydrate ăn vào, tăng tập thể dục để tránh đường huyết tăng quá cao. Nếu dùng insulin, tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh liều lượng bù đắp cho những thay đổi nội tiết tố.

Ngủ không đủ giấc

Theo nghiên cứu của Đại học Y khoa Weill (Qatar), thiếu ngủ có thể làm tăng đường huyết ở người tiểu đường type 2 do cản trở việc kiểm soát glucose và độ nhạy insulin. Ngủ không đủ giấc là một dạng căng thẳng mạn tính, càng thêm căng thẳng càng khiến đường trong máu cao hơn.

Để cải thiện chất lượng giấc ngủ, hãy tạo thói quen đi ngủ nhất quán (đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày) và ngủ ít nhất 7 tiếng mỗi đêm. Nếu mắc chứng ngưng thở khi ngủ, tham khảo bác sĩ dùng thuốc ngủ hỗ trợ.

Hiện tượng bình minh

Đường huyết có thể cao vào buổi sáng dù chỉ số này ổn định khi bạn đi ngủ. Tình trạng này gọi là "hiện tượng bình minh", xảy ra khi cơ thể thức dậy giải phóng cortisol, các hormone khác làm cơ thể ít nhạy cảm hơn với insulin, làm tăng đường huyết, thường xảy ra khoảng 2-8 giờ sáng.

Bạn có thể có mức glucose thấp buổi sáng nếu dùng quá nhiều insulin hoặc thuốc vào ban đêm, không ăn đủ vào buổi tối. Ăn một bữa nhẹ nhỏ, giàu protein, ít carb trước khi đi ngủ không làm tăng đường huyết vào ban đêm, tránh hạ đường huyết buổi sáng. Nếu tình trạng tăng hoặc giảm đường huyết vào buổi sáng xảy ra liên tục, người bệnh cần đến bệnh viện điều trị.

Du lịch

Những chuyến du lịch có thể làm gián đoạn lịch uống thuốc và gây ra thói quen ăn uống, ngủ nghỉ bất thường, cản trở việc kiểm soát đường huyết. Khi đi du lịch, bạn có thể ăn nhiều hơn, uống nhiều rượu hơn hoặc hoạt động nhiều. Tất cả đều có thể gây ra sự thay đổi lượng đường trong máu. Bạn nên kiểm tra đường huyết thường xuyên khi đi du lịch, mang theo đồ ăn nhẹ cân bằng carb, chai nước trong hành trình giúp giữ nước và ăn nhẹ cứ sau bốn giờ trong ngày. Mang theo thuốc hoặc insulin và nhớ sử dụng đúng giờ theo kê đơn.

Thời tiết nóng bức

Nhiệt độ cao có thể cản trở việc kiểm soát lượng đường huyết do cơ thể người bệnh phản ứng với nhiệt độ. Một số người có lượng đường trong máu tăng lên vào những ngày nóng bức do điều kiện thời tiết này gây thêm căng thẳng, nhất là với người dùng insulin.

Đường huyết cao mạn tính có thể ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh nhiệt độ của cơ thể, đồng thời khiến cơ thể mất nước nhanh hơn, làm đường trong máu tăng thêm. Vào thời điểm nắng nóng cao, người bệnh không nên ra ngoài và theo dõi chặt chẽ đường huyết.

Kiểm tra đường huyết không đúng cách

Không rửa tay trước khi kiểm tra đường huyết có thể cho kết quả giả. Ví dụ, xét nghiệm sau khi xử lý thực phẩm có thể tạo ra kết quả sai cao vì chất bẩn dính trên da có thể làm nhiễm bẩn mẫu máu. Chỉ số đường huyết cao hơn thực tế là giả có thể khiến bạn dùng quá nhiều insulin dẫn đến lượng đường trong máu thấp nguy hiểm.

Mai Cat
(Theo Everyday Health)