Bác sĩ CKII Trương Thị Vành Khuyên, khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết khó thở thường không phải là triệu chứng được nhắc đến do bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, triệu chứng khó thở và bệnh này lại có mối liên hệ mật thiết với nhau. Người tiểu đường thường bị khó thở trong các trường hợp sau:

Nhiễm toan ceton do tiểu đường: Tiểu đường là tình trạng cơ thể thiếu hụt insulin hoặc hoạt động của insulin không hiệu quả. Insulin là hormone do tuyến tụy sản xuất, có vai trò phân giải chất carbohydrate của thức ăn và tạo năng lượng cho cơ thể.

Nhiễm toan ceton do tiểu đường xảy ra khi cơ thể thiếu hụt insulin trầm trọng và không được điều trị bằng insulin ngoại sinh. Khi này, cơ thể sử dụng chất béo để tạo năng lượng, sản phẩm chuyển hóa gọi là thể ceton.

Ceton thường được thận đào thải khỏi cơ thể qua nước tiểu. Tuy nhiên, khi các thể ceton hình thành quá nhanh vượt qua khả năng đào thải của thận, lượng chất này tăng cao trong máu, gây nhiễm toan ceton. Cơ thể phản ứng lại bằng cách cố gắng thải ceton qua đường hô hấp, dẫn đến tình trạng thở nhanh, người bệnh có cảm giác khó thở.

Bác sĩ Khuyên cho biết nhiễm toan ceton do tiểu đường là biến chứng cấp tính nguy hiểm, nếu không xử trí kịp thời có thể gây hôn mê, đe dọa đến tính mạng. Người bệnh tiểu đường nghi nhiễm toan ceton cần đến cơ sở gần nhất để được điều trị kịp thời.

Bệnh tim mạch: Triệu chứng khó thở ở người tiểu đường còn có thể là dấu hiệu của bệnh tim mạch.

Kiểm soát đường huyết không tốt, lượng đường trong máu tăng cao lâu ngày làm xơ vữa toàn bộ hệ mạch máu và rối loạn chức năng thần kinh trong cơ thể, trong đó có các mạch máu và thần kinh chi phối hoạt động của tim. Người bệnh có nguy cơ cao mắc các biến cố tim mạch nguy hiểm như nhồi máu cơ tim.

Tiểu đường cũng là yếu tố nguy cơ suy tim - tim không thực hiện tốt chức năng là đưa máu đi nuôi cơ thể. Nhồi máu cơ tim hay suy tim đều gây nên triệu chứng khó thở cho người bệnh. Một số triệu chứng khác như đau ngực, hồi hộp, đánh trống ngực, vã mồ hôi...

Suy thận mạn: Tình trạng đường huyết không ổn định kéo dài làm thận giảm khả năng đào thải các chất cặn bã cũng như giảm thải nước khiến ứ dịch trong cơ thể, ảnh hưởng đến hoạt động của tim phổi, thận và gây nên triệu chứng khó thở. Lâu dần dẫn đến suy thận giai đoạn cuối phải điều trị thay thế thận (chạy thận định kỳ, lọc màng bụng hoặc ghép thận) để duy trì sự sống.

Ngoài ra, suy thận mạn còn gây thiếu máu do thận là nơi tiết hormone có vai trò kích thích tủy xương tạo máu. Thiếu máu nặng dẫn đến thiếu oxy, tăng nặng triệu chứng khó thở.

Ngưng thở khi ngủ: Bác sĩ Khuyên cho biết người tiểu đường có nguy cơ mắc chứng ngưng thở khi ngủ cao gấp ba lần người không mắc bệnh. Ngưng thở khi ngủ khiến nồng độ oxy trong máu thấp, ảnh hưởng đến chức năng của não và tim, dẫn đến nhiều biến chứng, trong đó có khó thở.

Các triệu chứng khác gồm ngủ ngày nhiều, ngáy to và thường ngắt quãng bởi tiếng thở hổn hển hoặc nghẹt thở, hay thức giấc về đêm, cảm giác mệt mỏi, nhức đầu, giảm tập trung vào ban ngày.

Nhiễm trùng huyết: Một trong các biểu hiện nặng của nhiễm trùng huyết ở người tiểu đường là suy hô hấp. Do đó, người bệnh nếu cảm thấy sốt, mệt mỏi, bỏ ăn, khó thở tăng dần nên kịp thời đến cơ sở y tế có điều kiện tốt, trang thiết bị hiện đại để được khám và cứu chữa kịp thời. Bệnh nhiễm trùng huyết thường nặng và có tỷ lệ tử vong cao.

Nhiễm toan lactic: Có nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân thường gặp nhất là nhiễm trùng. Với người tiểu đường, nhiễm toan lactic có thể đe dọa tính mạng nếu mức lọc cầu thận thấp và dùng không đúng thuốc.

Bệnh đầu mặt cổ, viêm phổi, hệ tiêu hóa: Một số trường hợp người tiểu đường mắc các bệnh như viêm amidan nặng, viêm giáp hoặc bướu giáp to chèn ép khó thở khi nằm, viêm phổi, viêm dạ dày, nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori trong dạ dày cũng thường xuyên bị khó thở.

Người bệnh cảm thấy khó thở và không tìm được các nguyên nhân khác nên đến bác sĩ khám để xem xét các nguyên nhân ít gặp này.

Tâm lý: Một số người bệnh có biểu hiện rối loạn lo âu, trầm cảm khiến đường huyết tăng cao, sinh ra triệu chứng khó thở; nên đi khám sớm để xác định các nguyên nhân.

Bác sĩ Khuyên khuyến cáo triệu chứng khó thở ở người tiểu đường có thể là biểu hiện của bệnh nguy hiểm. Người bệnh có thể hạn chế nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm gây nên triệu chứng khó thở bằng cách kiểm soát tốt đường huyết, duy trì cân nặng hợp lý, sống khoa học, lành mạnh.

Quỳnh Dung