VNExpress

UNG THƯ VnExpress Sức khỏe Hợp tác cùng các chuyên gia đầu ngành
Chủ nhật, 4/2/2024, 10:34 (GMT+7)

Tác nhân thường gặp làm tăng nguy cơ ung thư

Tia cực tím, thịt chế biến, khói thuốc lá và thực phẩm chín vàng đậm chứa các chất làm hỏng tế bào và DNA, tăng nguy cơ ung thư.

Thực phẩm giàu tinh bột như khoai tây được nấu chín ở nhiệt độ cao có thể thải ra acrylamide. Trong các nghiên cứu trên động vật, dùng acrylamide với liều lượng cao có thể làm tăng nguy cơ ung thư.

Để giảm chất hóa học này hình thành, nên cắt giảm các món nướng, quay, chiên. Nếu nướng hoặc chiên, hãy nấu trong thời gian vừa đủ, cho đến khi thực phẩm có màu vàng nhạt.

Thịt chế biến được bảo quản bằng các hóa chất như nitrat và nitrit. Khi nấu ở nhiệt độ cao, chúng tạo ra amin đa vòng và amin dị vòng, sẽ chuyển đổi thành hợp chất có hại làm tổn thương các tế bào trong niêm mạc ruột. Theo thời gian, tổn thương này tạo điều kiện cho các khối u ác tính phát triển, phổ biến nhất là ung thư dạ dày hoặc đại trực tràng.

Mọi người nên hạn chế thịt chế biến và thay thế thịt nguội bằng các món như cá, đậu phụ để có lợi cho sức khỏe.

Thuốc lá có hơn 70 chất liên kết với DNA và tạo ra các cấu trúc DNA bất thường được gọi là chất gây nghiện. Những chất này dẫn đến đột biến hoặc thay đổi mã di truyền và nhắm vào gene ức chế khối u chịu trách nhiệm phát triển ung thư phổi.

Nghiên cứu năm 2005 của Trường Đại học Kỹ thuật Karadeniz, Thổ Nhĩ Kỳ, cho thấy hút thuốc lá có liên quan đến gần 90% số ca tử vong do ung thư phổi, làm tăng nguy cơ ung thư bàng quang, máu, đại trực tràng, gan, dạ dày... Nguy cơ ung thư phổi cũng tăng lên nếu hít phải khói thuốc của người khác.

Radon là loại khí không mùi, được sản sinh tự nhiên trong đá và đất. Nó có thể xâm nhập vào nước và không khí ở những không gian kín không có hệ thống thông gió tốt như tầng hầm.

Tiếp xúc với radon trong thời gian dài làm tăng nguy cơ ung thư phổi. Cải thiện luồng không khí và thông gió có thể giảm khí radon.

Không khí ô nhiễm chứa bụi, tàn dư của kim loại và dung môi có thể dẫn đến ung thư. Theo Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế Mỹ, hơn 220.000 ca tử vong do ung thư phổi mỗi năm do ô nhiễm không khí. Ngoài ra, khí thải từ xe tải, xe buýt, xe lửa cũng có thể làm tăng khả năng mắc bệnh.

Bisphenol A (BPA) là hóa chất được tìm thấy trong chai nước, thực phẩm đóng hộp và đồ đựng thức ăn. Chất này khi tiếp xúc với thực phẩm có thể rò rỉ vào và bắt chước hormone estrogen trong cơ thể, làm tăng nguy cơ ung thư như ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú.

Để tránh các sản phẩm có BPA, hãy tìm nhãn "không chứa BPA" trên bao bì và không làm nóng nhựa.

Rượu chứa các hóa chất gây tổn hại DNA và hormone. Một số bệnh ung thư liên quan nhiều nhất đến rượu bao gồm ung thư vòm họng, thanh quản hoặc thanh quản (ung thư đầu và cổ); ung thư thực quản; ung thư vú và ung thư đại trực tràng.

Để hạn chế nguy cơ này, nên tránh uống nhiều hơn lượng rượu được khuyến nghị; cụ thể là một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và hai ly đối với nam giới.

Tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím UVB làm hỏng các tế bào và tăng nguy cơ ung thư da. Người thường xuyên ở ngoài nắng, dùng giường tắm nắng làm tăng rủi ro này.

Mỗi người bảo vệ làn da bằng cách thoa kem chống nắng, đội nón, đeo kính râm khi đi ra ngoài, hạn chế những giờ trời nắng gắt.

Huyền My (Theo GoodDrX, WebMD)
Ảnh: Freepik

Độc giả đặt câu hỏi về bệnh ung thư tại đây để bác sĩ giải đáp

ĐĂNG KÝ KHÁM TẠI BVĐK TÂM ANH

Vui lòng điền đầy đủ thông tin để chúng tôi có thể hỗ trợ bạn