Nhau tiền đạo

Nguyên nhân

Nhau thai có thể phát triển ở bất cứ nơi nào mà phôi làm tổ trong tử cung. Trường hợp phôi làm tổ ngay phần dưới của tử cung sẽ dẫn đến nhau thai phát triển ở đó, đây chính là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng nhau tiền đạo.

Yếu tố nguy cơ thể gặp ở những thai phụ:

• Trải qua sinh nở nhiều lần.
• Tiền sử bị sảy thai hoặc nạo thai nhiều lần.
• Tiền sử bị viêm nhiễm tử cung.
• Thai phụ từng mắc nhau tiền đạo ở những lần mang thai trước.
• Nhau thai lớn do mang đa thai.
• Tử cung có hình dạng bất thường.
• Mang thai khi lớn tuổi (trên 35 tuổi).
• Thai phụ sử dụng nhiều chất kích thích, đặc biệt là hút thuốc lá.

Triệu chứng

Dấu hiệu nhau tiền đạo khác nhau tùy vào thể lâm sàng và mức độ nặng nhẹ của bệnh.

Thai phụ nhận biết hiện tượng này thông qua triệu chứng xuất huyết âm đạo bất thường (máu có màu đỏ tươi, đôi khi có lẫn máu cục) nhưng không gây đau đớn, có thể thấy ở ba tháng cuối thai kỳ.

Hiện tượng xuất huyết xảy ra tự nhiên và tự cầm đột ngột mà không cần điều trị. Tình trạng này có thể tái phát sau vài ngày hoặc vài tuần với lượng máu ngày càng tăng.

Một số thai phụ bị xuất huyết kèm các cơn đau bụng do tử cung co thắt.

Biến chứng

Nhau tiền đạo có thể dẫn đến tình trạng băng huyết trong thai kỳ và ngay cả khi sinh, gây nhiều nguy hiểm, đe dọa tính mạng cả thai phụ và thai nhi, cụ thể:

Đối với thai phụ: Bệnh gây xuất huyết tái phát nhiều lần trong thai kỳ khiến thai phụ thiếu máu, dễ sinh non. Trường hợp nhau tiền đạo bám gần cổ tử cung, sau sinh bánh nhau bị bóc tách khiến cổ tử cung hở, vi khuẩn dễ xâm nhập, gây nhiễm trùng, thậm chí có thể phải cắt bỏ tử cung nếu bánh nhau cài chặt vào cơ tử cung, không tách được khỏi lớp niêm mạc tử cung.

Đối với thai nhi: Mẹ bị thiếu máu có thể khiến thai nhi suy dinh dưỡng, suy thai. Khi mẹ xuất huyết quá nhiều, để cứu cả mẹ và thai nhi bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai gấp, mặc dù thai chưa đủ tháng khiến trẻ sinh non có nguy cơ bị suy hô hấp. Thêm vào đó, việc bánh nhau thai nằm ở phần dưới tử cung khiến thai nhi khó xoay đầu xuống, dẫn đến tình trạng ngôi thai ngược (ngôi mông hoặc ngôi ngang).

Nguy hiểm nhất là nhau tiền đạo trung tâm bởi bánh nhau thai che mất hoàn toàn cổ tử cung. Do đó, khi nhận thấy những dấu hiệu được nêu trên, mẹ bầu cần đến ngay các cơ sở y tế uy tín để thăm khám, chẩn đoán, điều trị kịp thời, tránh trường hợp đáng tiếc xảy ra.

Chẩn đoán

Việc chẩn đoán được thực hiện thông qua phương pháp siêu âm. Qua đó có thể xác định được vị trí bánh nhau bám ở vùng nào của tử cung như mặt trước, mặt sau, đáy, thân, bám thấp, bán trung tâm hay tiền đạo trung tâm.

Phương pháp siêu âm cũng có ý nghĩa trong chẩn đoán nhau tiền đạo biến chứng nhau cài răng lược. Hình ảnh siêu âm cho thấy khoảng cách giữa bánh nhau và thành bàng quang thu hẹp lại, mạch máu xuyên qua thành cơ tử cung đến thành bàng quang trên phổ siêu âm doppler. Biến chứng này thường được khuyến cáo thực hiện siêu âm phát hiện sớm từ sau tuần thai thứ 28.

Điều trị

Nguyên tắc chung của điều trị nhau tiền đạo là cầm máu cứu thai phụ. Tùy vào tuổi thai, mức độ xuất huyết, khả năng nuôi dưỡng sơ sinh cũng như đánh giá mức độ truyền bù máu phù hợp mà các bác sĩ sẽ chỉ định nên kéo dài tuổi thai hoặc mổ lấy thai.

1. Đối với trường hợp nhau tiền đạo khi chưa chuyển dạ

• Thai phụ cần nghỉ ngơi, hạn chế đi lại, thực hiện chế độ ăn uống bổ sung các chất dinh dưỡng; sử dụng thuốc giảm co như spasmaverine 40 mg (1-4 viên/ngày), salbutamol, progesterone; có thể sử dụng corticoid giúp phổi thai nhi trưởng thành sớm.
• Nếu thai nhi đủ tháng: Bác sĩ chỉ định mổ lấy thai chủ động trong trường hợp nhau tiền đạo trung tâm, hoặc cân nhắc theo dõi đến lúc chờ chuyển dạ. Nếu xuất huyết nhiều đe dọa tính mạng thai phụ, bác sĩ mổ lấy thai ở bất kỳ tuổi thai nào.

2. Đối với trường hợp nhau tiền đạo khi chuyển dạ

• Trường hợp nhau tiền đạo trung tâm hoặc bán trung tâm: Phương pháp xử trí là mổ lấy thai.
• Trường hợp nhau bám mép: Mổ lấy thai cấp cứu nếu thai phụ xuất huyết nhiều. Nếu thai phụ xuất huyết ít, ngôi thế, cổ tử cung thuận lợi: Thực hiện bấm ối và xé màng ối về phía không có bánh nhau để cầm máu. Sau khi xé màng ối nhưng vẫn ra máu thì mổ lấy thai, còn không ra máu thì theo dõi đường âm đạo.
• Trường hợp nhau bám thấp: Mổ lấy thai nếu ra nhiều máu, nếu ra ít máu hoặc không ra máu nên theo dõi chuyển dạ.

3. Đối với trường hợp biến chứng nhau cài răng lược

Biến chứng nhau cài răng lượng được xem là hình thái lâm sàng nặng nhất của nhau tiền đạo, lúc này mạch máu tăng sinh nhiều ở đoạn dưới tử cung, đâm xuyên vào bàng quang thường gặp ở những thai phụ có vết mổ đẻ cũ. Do đó, việc phẫu thuật rất khó khăn, mất rất nhiều máu và tổn thương đến bàng quang.

Trường hợp này cần mổ lấy thai chủ động khi thai đủ tháng. Bác sĩ sẽ mổ dọc thân tử cung phía trên chỗ bánh nhau thai bám hoặc ở đáy tử cung để lấy thai. Bác sĩ thường không bóc nhau thai, cắt tử cung để hạn chế tối đa sự mất máu.

Phòng ngừa

Để thai kỳ khỏe mạnh và quá trình sinh nở an toàn, tránh những biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi, thai phụ nên:

• Hạn chế mang thai khi đã lớn tuổi, không khuyến cáo mang thai khi đã có đủ con.
• Tuân thủ đúng các chỉ định mổ lấy thai để tránh sẹo tử cung không cần thiết.
• Không hút thuốc lá, tránh hít khói thuốc lá khi mang thai.
• Nghỉ ngơi, tránh việc nặng nhọc.
• Đến ngay các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và chẩn đoán chính xác khi có những dấu hiệu kể trên; nhập viện theo dõi khi được chẩn đoán mắc bệnh ở những tháng cuối thai kỳ.

Nhau tiền đạo là một trong những biến chứng thai kỳ gây nguy hiểm cho cả thai phụ và thai nhi. Thai phụ được chẩn đoán mắc nhau tiền đạo cần nhập viện theo dõi chặt chẽ, nhất là vào những tháng cuối thai kỳ để đánh giá chính xác, toàn diện, có quyết định chấm dứt thai kỳ thích hợp.

Ca phẫu thuật lấy thai cần thực hiện tại cơ sở y tế uy tín, đầy đủ máy móc thiết bị hiện đại hỗ trợ, đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.