Bệnh trĩ

Nguy cơ

Bệnh trĩ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, phổ biến nhất là ở những người 30-60 tuổi. Tỷ lệ phụ nữ mắc trĩ nhiều hơn nam giới (chiếm 61%).

Nguyên nhân bị bệnh trĩ có thể xuất phát từ các yếu tố, nguy cơ như:

• Ngồi nhiều, ít vận động, đặc biệt là dân văn phòng.
• Uống ít nước.
• Uống rượu bia.
• Hay ăn đồ cay nóng.
• Chế độ ăn thiếu rau xanh và chất xơ.
• Mắc bệnh béo phì.
• Phụ nữ mang thai.
• Táo bón hoặc tiêu chảy mạn tính.
• Hay quan hệ tình dục qua đường hậu môn.
• Thói quen ngồi bồn cầu lâu hoặc rặn nhiều khi đi đại tiện.
• U vùng tiểu khung như u đại trực tràng, u xơ tử cung...

Nguyên nhân

Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh trĩ là phải rặn nhiều lần trong khi đi tiêu, ngồi lâu (nhất là những người làm nghề văn phòng, lái xe đường dài). Điều này thường do bị táo bón hoặc tiêu chảy nghiêm trọng gây ra. Việc căng thẳng khi đi tiêu làm cản trở máu lưu thông, dẫn đến sự tích tụ máu, gây giãn các mạch ở khu vực hậu môn, từ đó dẫn đến bệnh trĩ.

Bệnh trĩ ngoại có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là độ tuổi 18-60, trong đó, phụ nữ chiếm tỷ lệ mắc cao hơn nam giới.

Ngoài ra, các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khác của bệnh trĩ ngoại còn bao gồm:

• Nâng vật nặng.
• Chế độ ăn ít chất xơ.
• Hay ăn đồ cay nóng.
• Béo phì.
• Đứng hoặc ngồi trong thời gian dài.
• Thai kỳ.
• Cổ chướng.
• Do cơ địa.
• Uống ít nước.
• Chế độ ăn thiếu rau xanh và chất xơ.
• Thiếu collagen vùng hậu môn.

Triệu chứng

Người bị bệnh trĩ có thể biểu hiện các triệu chứng như sau:

• Búi trĩ sa ra ngoài hậu môn khi đi tiêu, khi trĩ nặng có thể xuất hiện ngoài hậu môn thường xuyên.
• Búi trĩ bị tắc mạch hoặc bị sa nghẹt gây sưng đau.
• Đại tiện bị chảy máu nhưng không đau. Tùy mức độ chảy máu, bệnh nhân có thể chỉ thấy máu thấm giấy vệ sinh hoặc nhỏ giọt, máu bắn thành tia, càng rặn thì càng chảy nhiều máu.
• Thường xuyên bị kích thích hoặc ngứa hậu môn. Triệu chứng này rất dễ nhầm lẫn với triệu chứng bị nhiễm giun kim.
• Khó chịu, đau rát hậu môn tăng dần theo sự tiến triển của búi trĩ.

Biến chứng

Bệnh trĩ có thể diễn ra vào một giai đoạn hoặc kéo dài suốt cuộc đời. Có những người từng bị trĩ mà không biết bản thân mắc bệnh. Hầu hết người bệnh chỉ tới thăm khám khi búi trĩ đã phát triển lớn, gây cọ xát, chảy máu, đau đớn. Song việc điều trị trĩ ở giai đoạn 4 sẽ khó khăn và tốn kém hơn rất nhiều do trĩ lâu ngày đã phát sinh nhiều biến chứng.

Các biến chứng phổ biến nhất của trĩ có thể kể đến như:

• Thiếu máu: Thường xuyên chảy máu hậu môn có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu, có những trường hợp thiếu máu mãn tính nặng do chảy máu tái diễn, người bệnh hay chóng mặt, mệt mỏi, ảnh hưởng năng suất làm việc...
• Trĩ sa nghẹt: Búi trĩ thò ra ngoài hậu môn và không thể thụt vào trong có thể gây tắc các mạch máu. Bệnh nhân thấy búi trĩ sưng to, căng đỏ, không thể dùng tay đẩy vào do rất đau. Tình trạng này có thể dẫn đến biến chứng hoại tử búi trĩ.
• Tắc mạch: Cục máu đông rất dễ hình thành trong mạch máu của búi trĩ khi tình trạng máu lưu thông bị ứ trệ. Biến chứng này gây đau và tình trạng nặng sẽ hơn khi có hoại tử.
• Viêm loét, nhiễm trùng: Có thể viêm da quanh hậu môn, viêm nhú hoặc viêm khe gây ngứa ngáy, đau rát vùng hậu môn. Nhiễm trùng xảy ra khi có loét hoặc hoại tử búi trĩ, làm vết thương tiếp xúc với phân chứa lượng lớn vi trùng.

Chẩn đoán

Các phương pháp chẩn đoán bệnh trĩ ngoại

• Chẩn đoán lâm sàng: Bác sĩ chẩn đoán bệnh trĩ ngoại bằng mắt thường và dùng tay sờ vào hậu môn. Nếu hậu môn xuất hiện các búi phồng to màu đỏ sẫm, bên trong chứa cục máu đông với nhiều mạch máu chồng chéo, có lớp da che phủ; hậu môn ngứa ngáy, nóng rát, đau tức khi đại tiện hoặc đứng, ngồi lâu; có thể đi ngoài ra máu... bác sĩ có thể kết luận đây là bệnh trĩ ngoại.
• Xét nghiệm: Nhiều biểu hiện của trĩ ngoại cũng có thể do các bệnh lý khác gây ra như ung thư hậu môn, nứt hậu môn, ung thư đại trực tràng, bệnh viêm ruột (IBD), áp xe quanh hậu môn, mụn thịt... Do đó, bác sĩ cần thăm khám chuyên sâu để có thể chẩn đoán chính xác bệnh. Bác sĩ có thể sử dụng một loạt các xét nghiệm để xác định sự hiện diện của bệnh trĩ ngoại, chẳng hạn như:
• Nội soi trực tràng
• Nội soi ruột kết
• Nội soi sigmoidoscopy

Các phương pháp điều trị trĩ ngoại
Phương pháp nội khoa

• Ăn thực phẩm giàu chất xơ; Ăn nhiều trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt.
• Dùng thuốc bôi hoặc thuốc cải thiện tuần hoàn máu, chẳng hạn như hydrocortisone hoặc kem có chứa thành phần cây phỉ để giảm ngứa, rát.
• Ngâm hậu môn trong nước ấm ngày 2-3 lần, mỗi lần từ 10-15 phút.
• Tránh vận động nặng, ngồi hoặc đứng lâu.
• Có thể dùng thuốc giảm đau không kê đơn (OTC), chẳng hạn như ibuprofen hoặc acetaminophen, aspirin để giảm đau và khó chịu khi có sự đồng ý của bác sĩ.
• Làm sạch hậu môn sau khi đi tiêu thường xuyên bằng cách dùng khăn ướt hoặc miếng bông để nhẹ nhàng lau.
• Bọc đá lạnh trong một chiếc khăn mềm để chườm hậu môn để giúp giảm tình trạng sưng đau.
• Dùng nước muối ưu trương làm thành cục nước đá - chườm trĩ ngoại tắc mạch.
• Ngồi gối khoét lỗ khi làm việc lâu.
• Bổ xung thực phẩm giàu collagen - cá hồi, ngừ, rong biển...
• Các loại thuốc làm tăng độ bền thành mạch có giúp cải thiện trĩ ngoại nhưng hiệu quả không thấy rõ như trĩ nội.

Phương pháp ngoại khoa

• Phẫu thuật cắt trĩ ngoại kinh điển bằng dao Plasma lạnh là nét riêng của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh - ưu điểm nhiệt độ thấp làm vết thương không bỏng - ít đau - mau lành. Phương pháp này là tạo ra vết thương ở vùng hậu môn, sau vài tuần vết thương sẽ lành hẳn. Phương pháp này thường được áp dụng điều trị cho cả trĩ nội, trĩ ngoại và bệnh nhân có nhiều da thừa hoặc trĩ biến chứng tắc mạch, sa nghẹt.
• Kỹ thuật chăm sóc vết thương hậu môn sau mổ cho từng trường hợp cụ thể giúp mau liền thường và tư vấn ngừa tái phát.

Điều trị

Người bệnh có thể được bác sĩ chỉ định hoặc lựa chọn phương pháp điều trị bệnh trĩ theo đề xuất của bác sĩ như sau:
Các phương pháp trị thường dùng tại bệnh viện:

• Thắt dây cao su: Bác sĩ dùng dây cao su để thắt gốc búi trĩ, sau một tuần búi trĩ sẽ khô và rụng khỏi hậu môn. Thủ thuật này chỉ áp dụng cho bệnh trĩ nhẹ.
• Chích xơ: Bác sĩ sẽ tiêm hóa chất vào mô trĩ để làm teo búi trĩ.
• Phương pháp phẫu thuật Longo: Bác sĩ phẫu thuật cắt và treo búi trĩ bằng một loại máy chuyên dụng. Phẫu thuật này ít đau và thời gian phục hồi nhanh.
• Phẫu thuật cắt trĩ kinh điển: Thường dùng cho các trường hợp trĩ hỗn hợp (cả trĩ nội và trĩ ngoại) hay bệnh nhân có da thừa nhiều, trĩ biến chứng tắc mạch, sa nghẹt. Phương pháp này tạo ra vết thương vùng hậu môn, cần thời gian vài tuần để lành hẳn và gây đau. Tuy nhiên, hiện nay có thể sử dụng dao siêu âm cắt trĩ để hạn chế phỏng mô và đau sau mổ.

Bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chuẩn bị nội soi tiêm xơ trĩ cho bệnh nhân. Ảnh:Bệnh viện cung cấp

Chăm sóc

• Người bệnh trĩ ngoại nói riêng và trĩ nói chung nên kiêng uống rượu bia; ăn quả xanh chát như chuối xanh, ổi xanh; ăn đồ cay nóng như ớt, tiêu...
• Người bệnh trĩ ngoại nên ăn nhiều rau, thực phẩm giàu sắt, thực phẩm giàu vitamin, xây dựng chế độ ăn khoa học, kết hợp uống nhiều nước.
• Sau khi phẫu thuật, bệnh trĩ ngoại vẫn có thể tái phát nếu người bệnh không chú ý phòng ngừa. Để tránh tái phát trĩ ngoại, bạn nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa bệnh trĩ như đã kể ở phần trên.
• Yếu tố chính để ngăn ngừa bệnh trĩ ngoại phát triển là tránh rặn khi đi tiêu. Nếu bị táo bón nặng, người bệnh có thể dùng thuốc nhuận tràng hoặc bổ sung nhiều chất xơ hơn trong chế độ ăn uống.
• Ngoài ra, người bệnh cũng có thể dùng thuốc làm mềm phân để chữa táo bón tạm thời, từ đó có thể giúp hậu môn tránh được áp lực khi đi tiêu.

Phòng ngừa

Không có phương pháp phòng ngừa riêng cho bệnh trĩ ngoại, song người dân có thể áp dụng các phương pháp phòng ngừa sau đây cho bệnh trĩ nói chung. Các phương pháp bao gồm:

• Chế độ ăn giàu rau xanh và chất xơ (bao gồm có chất xơ tan và xơ không tan).
• Uống đủ nước mỗi ngày.
• Tránh ngồi bồn cầu lâu, tránh rặn khi đại tiện.
• Tránh ăn đồ ăn cay, nóng.
• Tránh uống bia, rượu.
• Tránh ngồi quá lâu, nên đứng dậy đi lại cứ 30 phút một lần.
• Tránh luyện tập, vận động nặng gây áp lực lên vùng hậu môn, trực tràng.
• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để kích thích nhu động ruột.
• Không nên mặc quần chật gây cọ xát vùng hậu môn.
• Tránh để tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài.
• Phụ nữ mang thai cần đặc biệt chú ý hơn trong việc ăn uống và sinh hoạt.
• Nên thăm khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt cần đến bệnh viện ngay khi gặp các vấn đề đáng ngờ ở vùng hậu môn.
• Ngồi gối khoét lỗ khi làm việc lâu, lái xe đường dài
• Bổ sung thực phẩm giàu collagen - cá hồi, ngừ, rong biển...
• Tập các bài tập đại tiện.