Theo TS.BS Đỗ Hữu Thiều Chương, Phó Giám đốc Trung tâm Sơ sinh Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, chăm sóc da kề da (hay còn gọi là chăm sóc bà mẹ kangaroo) là phương pháp đặt trẻ sơ sinh nằm tiếp xúc trực tiếp da kề da trên ngực mẹ hoặc người thân ngay sau sinh và liên tục 24/24 giờ.

Theo bác sĩ Chương, phương pháp chăm sóc bà mẹ Kangaroo (da kề da) đã được ứng dụng hầu như trên toàn Thế giới và được công nhận là phương pháp mang đầy tính nhân bản. Trẻ sơ sinh được nằm trong vòng tay, cảm nhận hơi ấm của mẹ ngay từ lúc mới chào đời.

Tất cả những trẻ sơ sinh đủ tháng đều cần được thực hiện phương pháp chăm sóc da kề da trong 2 giờ đầu sau sinh. Ngoài ra, tất cả trẻ sinh non (tuổi thai dưới 37 tuần) hoặc có cân nặng dưới 2.500 gram, liên tục đến khi đủ tháng hoặc cân nặng trên 2.500 gram cũng cần được thực hiện phương pháp chăm sóc da kề da.

Những lợi ích khi thực hiện phương pháp chăm sóc da kề da

Đối với trẻ: Trẻ không bị thiếu máu do thiếu sắt trong những tháng đầu, giảm tỷ lệ xuất huyết não ở trẻ sinh non nếu được da kề da sớm ngay sau sinh. Em bé được giữ ấm tốt.

Trẻ cũng giảm cơn ngừng thở, ổn định nhịp tim (do những cử động liên tục và nhịp thở, nhịp tim của người mang trẻ); tiêu hóa và hấp thu thức ăn tốt hơn; ngủ yên hơn và ít khóc hơn; tạo thuận lợi cho trẻ bú mẹ; giảm thời gian sử dụng lồng ấp để giữ ấm; giảm thời gian cách ly mẹ con trong lúc nằm viện; giúp trẻ phát triển thể chất và trí não tốt hơn; tăng khả năng nhận thức, giúp trẻ vận động tốt hơn; giảm tỷ lệ tử vong và bệnh tật; giảm chi phí và thời gian nằm viện.

Về phía bà mẹ và gia đình:

Giảm tai biến sản khoa: giảm lượng máu mất sau sinh, giảm đờ tử cung, giảm lo lắng, giảm nỗi đau "vượt cạn một mình" nếu làm da kề da sớm ngay sau sinh.

Mẹ cảm thấy dễ dàng cho con bú mẹ hơn trong những tháng đầu sau sinh, thời gian cho bú cũng lâu hơn; tăng cường gắn bó mẹ và con; giúp mẹ tự tin, giảm lo lắng sợ hãi, giảm trầm cảm; gia đình đồng cảm, cùng san sẻ trách nhiệm nuôi trẻ.

Gia đình thực hiện phương pháp cho bé càng sớm và càng liên tục càng tốt khi trẻ ổn định. Bà mẹ hoặc người thân của trẻ đã được hướng dẫn thực hiện phương pháp chăm sóc da kề da và có đủ điều kiện để thực hiện phương pháp này. Những trẻ sinh non khỏe mạnh có thể thực hiện ngay sau sinh tại phòng sinh và 24/24 giờ.

Những trẻ bệnh lý sẽ được chăm sóc da kề da khi tình trạng trẻ tạm ổn định dưới chỉ định của bác sĩ, khởi đầu làm ngắt quãng nhưng phải ít nhất 1 giờ, khi trẻ ổn định thì nên thực hiện liên tục.

Điều kiện và cách thực hiện

Theo bác sĩ Chương, để thực hiện da kề da cho trẻ, gia đình sản phụ cần: Có mẹ, bố hoặc người nhà ở cùng và có thể chăm sóc da kề da liên tục cho trẻ; thân nhân đã được tư vấn và hướng dẫn đầy đủ về phương pháp này; không mắc các bệnh truyền nhiễm, các bệnh lý ngoài da; tự nguyện và thoải mái hợp tác tham gia chăm sóc trẻ.

Bác sĩ hướng dẫn cách đặt trẻ vào túi địu là: Mẹ hoặc người chăm sóc mặt sẵn áo địu bên trong áo cài nút. Trẻ được mặc tã, đội mũ, để ngực trần. Người lớn bế trẻ bằng một bàn tay nâng dưới cổ và lưng trẻ, tay kia bế nâng phần mông của bé.

Người lớn nâng nhẹ phần dưới cằm để giữ đầu, cổ trẻ không bị gập xuống làm cản trở đường thở của trẻ. Sau đó, dặt trẻ lên ngực mẹ, nằm sấp giữa hai bầu vú mẹ ở tư thế thẳng đứng dưới lớp áo mẹ với ngực kề ngực, đầu trẻ nằm quay về một bên, bụng trẻ áp vào phần trên bụng mẹ. Tiếp theo, đặt 2 tay trẻ ôm phía trên và hai chân áp vào phần bụng dưới của mẹ giống tư thế con ếch.

Cha, mẹ một tay giữ đầu, tay kia đưa hai bàn chân trẻ ra khỏi phần dưới áo địu, rồi kéo phần trên của áo đến ngang tai trẻ. Sau đó, đổi tay giữ đầu, kéo áo cho hoàn chỉnh, sau cùng kéo phần dưới áo phủ xuống hai bàn chân trẻ.Trẻ được ăn qua ống thông dạ dày hoặc uống ly, đút muỗng hoặc bú mẹ vẫn trong tư thế Kangaroo.

Người mẹ có thể đi lại cùng với con trong túi địu và làm một số việc nhẹ nhàng. Những người thân khác có thể thay thế mẹ chăm sóc da kề da là bố, bà.

Ngoài ra, cần chú ý theo dõi:

Theo dõi nhiệt độ: bình thường 37 độ C

Nếu nhiệt độ dưới 36ᵒ C: ấp bé liên tục, đắp chăn cho bé, sau 20 phút đo lại nếu còn hạ thân nhiệt -> mẹ cần báo bác sĩ.

Nhiệt độ trên 37ᵒ C: tạo nhiệt độ phòng mát mẻ, thoáng.

Nhiệt độ trên 38 ᵒC: bỏ bớt khăn, mền (nếu có), sau 20 phút đo lại nếu vẫn trên 38 ᵒ C, mẹ cần báo bác sĩ.

Theo dõi nhịp thở, cơn ngừng thở

Bình thường: trẻ sơ sinh ở trạng thái yên tĩnh thở 30-60 lần/phút, tiếng thở trong, cơn ngừng thở ngắn dưới 15 giây (nếu có).

Bất thường: nhịp thở trên 60 lần/ phút, trẻ thở khò khè, rên, cơn ngừng thở trên 15 giây.

Màu sắc da: hồng, vàng hay tím tái

Tím nhẹ: Bé thay đổi màu da quanh hốc mắt, quanh môi thì nên kiểm tra lại tư thế của bé có bị gập cổ, gập bụng không, đầu bé được nâng cao chưa, có nghẹt đàm, sữa trong miệng, xem bụng trẻ có chướng không.

Tím nặng: Thay đổi màu da cả mặt và chân, tay (sặc sữa, hạ đường huyết, lạnh..., mẹ xử trí sặc sữa (nếu có), cho trẻ thở oxy, cho khám nhi ngay.

Thanh Thúy