Phình mạch máu não là tình trạng một đoạn mạch máu não bị căng phồng hoặc phình ra từ một điểm yếu của lớp nội mạc thành mạch. "Ước tính khoảng 5% dân số bị túi phình mạch máu não", ThS.BS.CKII Chu Tấn Sĩ, Trưởng khoa Phẫu thuật Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM nói, thêm rằng bệnh thường tiến triển âm thầm nên ít khi được phát hiện sớm. Người bệnh thường biết có túi phình khi vô tình khám sức khỏe thần kinh.

Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, thường do bẩm sinh, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, chấn thương vùng đầu. Vận động quá sức, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá, căng thẳng cũng là các yếu tố nguy cơ.

Khi túi phình vỡ, máu có thể tràn vào não, gây xuất huyết. Biểu hiệu là cơn đau đầu dữ dội, có thể kèm theo buồn nôn hoặc nôn mửa, yếu liệt cơ thể, méo lệch mặt, hoa mắt. Người bệnh cũng có thể bị co giật, nhạy cảm với ánh sáng, cứng cổ, mất ý thức, tim ngừng đập. Vỡ phình mạch máu não gây xuất huyết dưới màng nhện, một dạng đột quỵ nguy hiểm. Túi phình vỡ còn có thể dẫn đến đột quỵ nhồi máu não do gây co thắt mạch, giảm máu lên não.

Theo bác sĩ Tấn Sĩ, nguy cơ tái vỡ của túi phình trong vòng 72 giờ sau lần vỡ đầu tiên khá cao, có thể lên đến 23%. Tái vỡ thường nghiêm trọng hơn, nếu không được cấp cứu kịp thời người bệnh có nguy cơ tử vong cao. Xuất huyết não lần hai có thể khiến tổn thương não vĩnh viễn.

Bác sĩ Tấn Sĩ cho biết người bệnh có túi phình nhỏ dưới 7 mm, không có dấu hiệu dọa vỡ hoặc chưa gây triệu chứng nghiêm trọng, thường chưa cần can thiệp điều trị ngay. Song, người bệnh cần tái khám định kỳ, ít nhất 1-2 lần mỗi năm để bác sĩ theo dõi tiến triển của túi phình, sử dụng các công cụ đánh giá như bảng điểm PHASE để xác định nguy cơ. Bảng điểm PHASE đánh giá nguy cơ vỡ của túi phình mạch máu não dựa trên các yếu tố như tuổi tác, nhân chủng, vị trí, kích thước túi phình, tiền sử chảy máu do một túi phình khác hay bệnh lý tăng huyết áp.

Bác sĩ thường chỉ định phẫu thuật hoặc can thiệp nội mạch loại bỏ kịp thời để tránh nguy cơ vỡ với túi phình có kích thước từ 7 mm trở lên hoặc có dấu hiệu tăng kích thước nhanh, dọa vỡ, gây ra các triệu chứng đáng lo ngại.

Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính (CT), cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp mạch máu số hóa xóa nền (DSA) hỗ trợ bác sĩ phát hiện và đánh giá vị trí, kích thước, nguy cơ vỡ của túi phình. Từ đó, bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp cho từng trường hợp.

Ví dụ với túi phòng cần phẫu thuật, các thiết bị hiện đại như robot mổ não AI giúp êkíp tiếp cận túi phình an toàn, hạn chế tổn thương cấu trúc não, bó sợi thần kinh xung quanh, từ từ loại bỏ túi phình. Hoặc bác sĩ sử dụng biện pháp ít xâm lấn là can thiệp nội mạch để bít tắc hoặc chuyển hướng dòng máu ra khỏi vị trí túi phình. Sau đó, loại bỏ túi phình khỏi dòng tuần hoàn mạch máu não.

Trường hợp vỡ túi phình gây đột quỵ xuất huyết não, êkíp phẫu thuật có thể chọn phương pháp mổ não thức tỉnh bằng robot mổ não. Người bệnh tỉnh táo và tương tác được với bác sĩ trong suốt cuộc mổ, mang lại nhiều ưu điểm, nâng cao hiệu quả điều trị. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, các bác sĩ phẫu thuật cấp cứu tình trạng xuất huyết não bằng phương pháp mổ não thức tỉnh theo kỹ thuật mới ENRICH.

Khám sức khỏe tổng quát và sức khỏe thần kinh sọ não định kỳ giúp người bệnh có cơ hội được phát hiện sớm túi phình mạch não cũng như các vấn đề khác để phòng tránh đột quỵ bất ngờ.

Đột quỵ là tình trạng y tế khẩn cấp xảy ra khi dòng máu đến não bị cắt đứt do mạch máu tắc nghẽn hoặc vỡ, khiến các tế bào não nhanh chóng chết hàng loạt. Người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế có chuyên môn cấp cứu đột quỵ nhanh chóng và đúng cách. Tốt nhất là đưa người đột quỵ đến bệnh viện bằng xe cấp cứu, có đội ngũ bác sĩ, chuyên viên cấp cứu trên xe.

Thời gian "vàng" trong cấp cứu đột quỵ khoảng 3-4,5 giờ đầu (với đột quỵ do tắc mạch máu não) và 6-8 giờ đầu (với đột quỵ do vỡ mạch máu não) kể từ khi xuất hiện triệu chứng. Tùy trường hợp và phương pháp can thiệp, thời gian cấp cứu có thể mở rộng lên đến 24 giờ hoặc hơn. Cấp cứu càng sớm hiệu quả điều trị, phục hồi càng cao.

Trường Giang