Gan giúp thải độc, thanh lọc cơ thể và đảm nhiệm nhiều vai trò khác mà không thể thay thế. Do vậy, bảo vệ gan khỏi những tác động gây hại từ bên ngoài, trong đó có kiểm soát nguồn thức ăn là điều nên làm.

Theo BS.TS Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa - Gan mật - Tụy, Bệnh viện Đa Khoa Tâm Anh Hà Nội, thói quen ăn uống mất cân bằng, ăn quá nhiều chất béo, đồ ngọt, muối, uống nhiều rượu bia, ít vận động, sử dụng thuốc điều trị dài ngày... là những yếu tố gây hại cho gan. Chúng làm suy giảm chức năng gan, gây ra các bệnh lý như gan nhiễm mỡ, viêm gan, tăng men gan, xơ gan, ung thư gan. Để giảm gánh nặng cho gan từ ăn uống, mọi người nên hạn chế hoặc tránh dùng 5 thực phẩm dưới đây.

Thực phẩm quá nhiều chất béo

Chất béo là dưỡng chất cần thiết để cung cấp năng lượng, duy trì chức năng sinh lý, hỗ trợ sự phát triển của các cơ quan trong cơ thể. Đối với người trưởng thành, chất béo chiếm 24% trọng lượng của cơ thể.

Tuy nhiên, theo bác sĩ Khanh, ăn quá nhiều chất béo bão hòa có trong thịt, nội tạng động vật, bơ sữa, bánh ngọt, đồ ăn chiên xào... sẽ gây sức ép cho gan, dẫn đến ứ đọng nhiều chất béo và glycogen ở cơ quan này. Chất béo tiêu chuẩn chứa không quá 25% lượng calo mỗi ngày (bao gồm tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất).

Các thực phẩm đóng hộp

Thực phẩm đóng hộp, thức ăn nhanh thường được nhiều người lựa chọn do tính tiện dụng, phù hợp với người bận rộn. Tuy nhiên, những loại thực phẩm này không tốt cho gan và có khả năng gây béo phì. Thực phẩm đóng hộp chứa chất bảo quản, nhiều đường, muối, chất béo... khiến gan phải làm việc nhiều hơn. Khi những chất này tích tụ nhiều sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của cả gan và thận. Do vậy, bạn nên hạn chế sử dụng các sản phẩm này để bảo vệ lá gan.

Bia rượu

Bia rượu là thức uống chứa các chất gây hại nghiêm trọng cho gan, đặc biệt là khi uống nhiều. Bản chất của cồn ethanol có trong bia rượu không gây độc cho gan nhưng khi vào cơ thể sẽ bị chuyển hóa thành acetaldehyde. Chất này gây viêm gan, thoái hóa mỡ ở gan và hậu quả là xơ gan, ung thư gan.

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi ngày, nam giới không nên uống quá hai đơn vị cồn, không quá một đơn vị đối với nữ, không uống quá năm ngày trong một tuần. Một đơn vị cồn tương đương 10 gram cồn nguyên chất và bằng một chai bia 330ml (5%), một ly rượu vang 100 ml (13,5%) hoặc một chén rượu mạnh 30 ml (40%).

Thực phẩm bị mốc

Bác sĩ Khanh chia sẻ thêm, nếu ăn thực phẩm nhiễm nấm mốc có thể mắc nhiều bệnh nguy hiểm. Trong đó, thực phẩm bị nấm mốc sản sinh chất aflatoxin độc tính mạnh dễ gây thoái hóa hoặc hoại tử tế bào gan dẫn đến ung thư gan. Aflatoxin là chất có độc tính cao do các loại nấm mốc như: aspergillus flavus và aspergillus parasiticus sinh ra, độc tính từ các loại nấm này gấp 68 lần asen, chỉ một mg aflatoxin cũng có thể gây ung thư.

"Độc tính cao này thường có mặt trong các loại ngũ cốc và các loại hạt bị mốc. Đây là yếu tố gây tổn thương tế bào gan, thậm chí gây đột biến gene, làm tổn thương và tăng nguy cơ ung thư gan", bác sĩ Khanh nói.

Đồ nướng

Đây là món ăn hấp dẫn được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, theo bác sĩ Khanh, đồ nướng là món ăn có thể làm hại gan. Vì trong quá trình chế biến, thịt nướng trực tiếp ở nhiệt độ cao, chất béo bị phân hủy sau đó hợp với protein trong thịt có thể tạo ra chất benzopyrene gây ung thư. Ngoài ra, khói bốc lên từ lò nướng cũng có chứa chất gây ung thư làm tăng gánh nặng cho gan, thận. Nếu muốn lá gan khỏe mạnh thì bạn cần hạn chế dùng món ăn này.

Ngoài những thực phẩm trên, mọi người cũng nên tránh các loại thực phẩm chứa nhiều muối, hạn chế ăn các loại mắm, dưa muối, nhất là các loại dưa muối chưa chín tới. Vì vi khuẩn khử nitrat trong rau thành nitrit có hại nếu rau chưa chín tới nhưng sau đó hàm lượng nitrit sẽ giảm dần do sự phân hủy và phá hủy của axit acetic và axit lactic. Vì vậy, chỉ nên sử dụng dưa muối khi đã chín (ít nhất 10 ngày).

Bác sĩ Khanh khuyên mọi người có thể chọn thực phẩm tốt cho gan, xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng với 4 nhóm dưỡng chất thiết yếu là tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Thực phẩm có nhiều chất xơ, rau quả, ngũ cốc nguyên cám và cần uống đủ nước mỗi ngày.

Ngọc An