Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Bá Mỹ Nhi - Giám đốc Trung tâm Sản phụ khoa, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết, cứ 11 giây, trên thế giới có một phụ nữ mang thai hoặc trẻ sơ sinh tử vong. Tình trạng này đang ở mức báo động. Các biến chứng sản khoa dẫn đến tử vong có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong quá trình mang thai và sinh nở. Năm loại tai biến thường gặp, mức độ từ nhẹ đến nặng cho mẹ như băng huyết, nhiễm khuẩn, vỡ tử cung, thuyên tắc ối, sản giật, còn tai biến cho con là uốn ván rốn, hội chứng truyền máu...

Những bất thường thai kỳ xảy ra trong 3 tháng đầu là dọa sảy, sảy thai hoặc hỏng thai nếu phôi bất thường, phôi dị hợp tử. Nguy cơ ở 3 tháng giữa thai kỳ là sảy thai, ra máu, thai phụ bị nhiễm trùng, viêm âm đạo hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu khiến mẹ bầu bị dị ối hoặc vỡ ối, dẫn đến sảy thai, sinh non. Ở 3 tháng cuối thai kỳ, thai phụ lần đầu sinh con dễ đối mặt nguy cơ đẻ non, dị ối, nhau tiền đạo, ngôi bất thường. Với người từng trải qua quá trình sinh đẻ hoặc nạo hút thai nhiều lần thì nguy cơ nhau tiền đạo, nhau cài răng lược lớn. Hội chứng truyền máu song thai cũng rất nguy hiểm, sản phụ có thể bị nhau tiền đạo trung tâm, nhau cài răng lược hay tiền sản giật...

Dẫn một thống kê năm 2019, bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi cho biết, tình trạng gần 800 bà mẹ ở Việt Nam tử vong do các tai biến sản khoa mỗi năm hoàn toàn có thể ngăn ngừa nếu phụ nữ tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản chất lượng. Tại Bệnh viện đa khoa Tâm Anh, kinh nghiệm của bác sĩ kết hợp với hệ thống thiết bị hiện đại, có thể phát hiện các biến chứng sản khoa từ sớm và can thiệp kịp thời.

Trong đó, nguy cơ tiền sản giật có thể phát hiện ngay dựa vào tiền căn, bất thường ở tuần thai 12-13, dấu hiệu tăng huyết áp, và dựa vào dấu ấn sinh học như xét nghiệm Double test, PAPP-A... Trường hợp thai ngoài tử cung có thể căn cứ vào các dấu hiệu như chậm kinh, đau bụng, xuất huyết âm đạo, định lượng Beta HCG/1.000 đơn vị, siêu âm trong buồng tử cung...

Với hệ thống máy siêu âm Doppler màu thế hệ mới, máy siêu âm Voluson E10, máy phẫu thuật nội soi Multibeam (Đức)..., các bác sĩ cũng làm chủ kỹ thuật chẩn đoán và phẫu thuật điều trị hội chứng truyền máu song thai. Có nhiều trường hợp phức tạp như truyền máu song thai giai đoạn 4, một thai đã cạn sạch ối, thai còn lại bị phù toàn thân, tràn dịch màng tim, màng phổi, màng bụng, mạch máu nuôi thai đã bị biến loạn, thai nhi bị phù và suy tim nặng; song thai bị truyền máu giai đoạn 3, biến loạn doppler động mạch não, mất sóng tâm trương của động mạch não... đã được cứu chữa thành công.

Thai kỳ bất thường hoặc do bệnh lý như tăng huyết áp, tiền sản giật, đái tháo đường, nhau tiền đạo, nhau cài răng lược, đa ối, thiểu ối, nhiễm trùng thai kỳ, hội chứng truyền máu... dễ dẫn đến sinh non. Theo Thạc sĩ, bác sĩ Đinh Thị Hiền Lê - bác sĩ cao cấp khoa Phụ sản, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh Hà Nội, nơi đây tiếp nhận khoảng 100 ca sinh mỗi tháng (1.200 trẻ chào đời mỗi năm), với 70% là trẻ sinh non tháng, 50% trong đó là trẻ sinh sớm dưới 30 tuần. Với những trường hợp sinh non thiếu tháng, để "mẹ tròn con vuông" cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Sản khoa và Nhi Sơ sinh, theo dõi, phát hiện bất thường thai kỳ, đặc biệt là nguy cơ sinh non để xử trí ngay tại phòng sinh. Nhờ vậy, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh đã cứu sống hàng trăm trường hợp trẻ sinh non, thậm chí có ca chỉ 24 - 25 tuần tuổi.

Đối với trẻ sơ sinh, 60 phút sau sinh và 28 ngày đầu tiên của cuộc đời rất quan trọng đối với sự sống còn của trẻ. Với hơn 30 năm kinh nghiệm hồi sức và nuôi sống trẻ sinh non, Tiến sĩ, bác sĩ Cam Ngọc Phượng - Giám đốc Trung tâm Sơ sinh Bệnh viện đa khoa Tâm Anh cho biết, ngay khi rời khỏi bụng mẹ, trẻ sinh non cần ủ ấm với khăn bọc, đội nón, túi nhựa giữ nhiệt và chuyển ngay sang giường sưởi ấm đặt sát giường sinh. Tùy từng trường hợp, cần gắn ống thở CPAP không xâm lấn, giúp phổi bé không bị xẹp, hạn chế nhiễm trùng, không bị suy hô hấp.

Các bác sĩ cũng làm một số xét nghiệm sàng lọc, đặc biệt là sàng lọc dị tật bẩm sinh, sàng lọc bệnh lý để loại trừ suy giáp bẩm sinh, tăng sản bẩm sinh, G6PD thấp, sàng lọc thính lực... Sàng lọc tim bẩm sinh bằng những phương pháp đơn giản như đo oxy qua da hoặc các biện pháp chuyên sâu nếu có bất thường hoặc nghi ngờ bất thường. Những trường hợp bị tim bẩm sinh mức độ nặng có thể can thiệp từ rất sớm, giảm tối đa nguy cơ tử vong, tăng cơ hội sống khỏe mạnh.

Với trẻ sinh non, các chương trình sàng lọc, tầm soát bất thường của mắt, phổi... thực hiện kỹ hơn để không bỏ qua những dấu hiệu, nguy cơ bệnh lý. Nếu được theo dõi, chăm sóc kỹ lưỡng, bác sĩ Cam Ngọc Phượng cho biết sẽ hạn chế tối đa tình trạng trẻ sinh non tử vong ngay khi mới sinh ra và trong tuần đầu tiên.

Sau khi ra viện, gia đình sẽ được hướng dẫn theo dõi những vấn đề như vàng da sơ sinh, tình trạng bú, hướng dẫn massage, hướng dẫn mẹ cho bé bú đúng - bú đủ, hướng dẫn cho mẹ có đủ nguồn sữa... Sản phụ được tư vấn về dinh dưỡng sau sinh, theo dõi phòng tránh bệnh hậu sản; kiểm tra, tập luyện phục hồi chức năng sàn chậu, chiếu laser liền sẹo...

Sự tiến bộ của y khoa trong chăm sóc thai kỳ và quá trình sinh nở đã ngăn chặn những mất mác cho các gia đình. Các bác sĩ khuyến cáo thai phụ cần khám thai đúng lịch ở cơ sở uy tín, đầy đủ trang thiết bị và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn với những trường hợp thai kỳ nguy cơ cao.

Ngọc An (Ảnh: Bệnh viện đa khoa Tâm Anh)