Trả lời:

Người bệnh tiểu đường nên uống thuốc chống tăng đường huyết, tập thể dục, có chế độ ăn uống phù hợp giúp kiểm soát lượng đường cao trong máu. Nếu người bệnh thay đổi chế độ ăn uống hoặc tập thể dục cần kiểm tra lượng đường trong máu để duy trì đường huyết ổn định. Một số thuốc chống tăng đường huyết còn giúp ngăn tổn thương thận, mù lòa, các vấn đề về thần kinh, mất tứ chi, mất khả năng tình dục.

Ở người bệnh tiểu đường, insulin do tuyến tụy sản xuất không thể đưa đường vào các tế bào của cơ thể. Thuốc hoạt động bằng cách tăng nhạy cảm của các mô trong cơ thể với insulin, làm giảm lượng đường mà cơ thể hấp thụ. Sử dụng các thuốc trị tiểu đường cũng giúp giảm lượng đường khi tăng đường huyết. Một số loại thuốc chống tăng đường huyết không hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường type 1 hoặc phụ thuộc insulin. Người bệnh cần tiêm insulin để kiểm soát đường huyết.

Khi sử dụng thuốc, người bệnh cần dùng đúng cách, theo hướng dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên, một số loại thuốc chống tăng đường huyết cũng có thể có các tác dụng phụ lên đường tiêu hóa như đầy hơi, tiêu chảy, đau bụng, táo bón, giảm cảm giác thèm ăn... Một số ít người bệnh dùng thuốc kéo dài có thể có tình trạng ợ nóng, nhức đầu, nhiễm trùng đường hô hấp trên, miệng có mùi vị khó chịu. Tác dụng phụ nghiêm trọng của thuốc chống tăng đường huyết là có thể nhiễm toan lactic, thiếu vitamin B12, hạ đường huyết, nhưng rất ít gặp.

Nhiễm toan lactic

Nhiễm toan lactic do sự tích tụ axit lactic từ cơ bắp, hồng cầu tạo ra gây mất cân bằng độ pH trong cơ thể. Tình trạng nhiễm toan lactic thường xảy ra với người bệnh thận hoặc gan, do uống nhiều rượu, suy tim sung huyết nặng, sốt, tiêu chảy, nôn, mất nước, đau dạ dày, suy nhược, tê hoặc cảm giác lạnh ở chân tay, thay đổi nhịp tim.

Nhiễm toan lactic do dùng thuốc có thể tử vong nhưng rất thấp, chưa đến 10 ca trên 100.000 bệnh nhân mỗi năm. Nếu người bệnh có các triệu chứng như: khó thở, mệt mỏi, yếu đuối, giảm cảm giác thèm ăn, buồn nôn, chóng mặt, nhịp tim nhanh hoặc chậm, cảm thấy lạnh, chóng mặt, đau cơ, da nóng hoặc đỏ đột ngột, đau dạ dày..., người bệnh nên đến gặp bác sĩ để theo dõi, điều trị kịp thời.

Thiếu vitamin B12

Nếu cơ thể thiếu vitamin B12 sẽ gây ra bệnh thần kinh ngoại vi khiến tê hoặc ngứa ran ở bàn chân, cẳng chân hoặc thiếu máu, giảm lượng hồng cầu. Người bệnh tiểu đường nên đến bác sĩ kiểm tra mức vitamin B12 khi dùng thuốc chống tăng đường huyết kéo dài, tránh thiếu chất ảnh hưởng đến sức khỏe. Người bệnh cũng nên bổ sung thực phẩm giàu B12 vào chế độ ăn uống như gan bò, nghêu, thịt gà, thịt bò, trứng, các sản phẩm từ sữa, ngũ cốc... Khi có triệu chứng mệt mỏi, chóng mặt; người bệnh nên đến bác sĩ để kiểm tra lượng hồng cầu trong máu, tránh thiếu vitamin B12 ảnh hưởng sức khỏe.

Hạ đường huyết

Nếu người bệnh dùng thuốc chống tăng đường huyết khi đói hoặc hoạt động thể chất nặng có thể dễ hạ đường huyết ảnh hưởng sức khỏe. Nếu người bệnh cần kết hợp dùng thuốc chống tăng đường huyết với các loại thuốc trị tiểu đường hoặc insulin khác thì hỏi ý kiến bác sĩ để tránh hạ đường huyết gây nguy hiểm.

Một số người có nguy cơ gặp tác dụng phụ nghiêm trọng khi dùng thuốc trị tiểu đường bao gồm: người từng dị ứng với thuốc; người bệnh tiểu đường không được kiểm soát đường huyết; bệnh gan, thận, đau tim, suy tim; nhiễm trùng nặng; bệnh hô hấp hoặc lưu lượng máu không được kiểm soát, uống nhiều rượu. Do đó, người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc để tránh các tác dụng phụ.

BS.CKI Đỗ Tiến Vũ
Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM