Anh Phong (46 tuổi, ở TP HCM) được các sĩ ở một trung tâm hỗ trợ sinh sản cho biết là trường hợp rất khó để sinh con và tư vấn vợ chồng anh xin tinh trùng để thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).

Tuy nhiên, khi tìm đến BVĐK Tâm Anh để thử vận may lần cuối, các chuyên viên phôi học đã lọc rửa được 1% tinh trùng không khiếm khuyết của anh Phong để lấy những con khỏe nhất, kết hợp với trứng của người vợ bằng kỹ thuật tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI). May mắn họ tạo được 7 phôi.

Hai vợ chồng đều ở tuổi ngoại tứ tuần nên họ quyết định sàng lọc toàn bộ số phôi này để loại bỏ nguy cơ sinh con có bất thường về mặt di truyền. Với 3 phôi khỏe mạnh, người vợ được chuyển một phôi và mang thai, sinh con khỏe mạnh vào đầu tháng 2/2023.

Theo bác sĩ Ngô Đình Triệu Vỹ, Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản, BVĐK Tâm Anh TP HCM, tinh trùng và trứng là 2 yếu tố hình thành nên phôi thai. Chất lượng tinh trùng là yếu tố quyết định tính di truyền và sức khỏe thai nhi. Tinh trùng khỏe mạnh giúp thụ thai thuận lợi, bào thai phát triển khỏe mạnh. Ngược lại, tinh trùng yếu và nhiều hình thái bất thường sẽ tác động xấu tới thai nhi. Nếu may mắn đậu thai tự nhiên có thể gây thai lưu, thai dị tật, trẻ sinh ra có thể chậm phát triển trí tuệ, suy dinh dưỡng...

Vợ chồng anh Quân chị Nga (Tân Uyên, Bình Dương) cưới nhau 3 năm chưa có con. Họ cùng nhau đi khám hiếm muộn tại TP HCM thì được bác sĩ thông báo chồng tinh trùng yếu, tỷ lệ dị dạng 50%. Anh được khuyên về nhà bồi bổ, cai thuốc lá, sử dụng thêm thuốc hỗ trợ sau 3 tháng sẽ kiểm tra lại chất lượng "tinh binh".

Do vướng dịch Covid-19, cả hai vợ chồng không thể tái khám. Sau đó, chị mang thai tự nhiên rồi sảy thai ở tuần 15. Khi tái khám ở BVĐK Tâm Anh TP HCM, kết quả tinh dịch đồ của người chồng cho thấy tinh trùng dị dạng 85%, không thể sinh con tự nhiên, cần thực hiện IVF để tăng khả năng thụ thai.

Bác sĩ Triệu Vỹ cho biết, IVF Tâm Anh đang áp dụng nhiều phương pháp lọc rửa tinh trùng hiện đại sử dụng máy ly tâm, từ trường... loại bỏ các tinh trùng yếu, dị dạng. Từ đó bác sĩ chọn được tinh trùng chất lượng tốt nhất nâng cao khả năng thành công khi thực hiện bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) hay thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).

"Nam giới có kết quả xét nghiệm tỷ lệ dị dạng 98-99% không nên tuyệt vọng vì họ may mắn vẫn còn 1-2% tinh trùng bình thường. Công nghệ sàng lọc hiện đại giúp việc tìm được tinh trùng tốt không còn khó khăn", bác sĩ Vỹ nói.

Nam giới không thể tự nhận biết chất lượng tinh trùng mà phải kiểm tra, đánh giá dựa trên xét nghiệm tinh dịch đồ. Sau khi lấy mẫu, tinh dịch sẽ được bảo quản ở nhiệt độ phù hợp rồi kiểm tra số lượng và chất lượng tinh trùng dưới kính hiển vi.

Các tiêu chí đánh giá bao gồm: số lượng, khả năng di động, hình dạng, mật độ của tinh trùng. Tinh trùng bình thường sẽ có đầu hình bầu dục, thân thẳng và nguyên vẹn, đuôi dạng đơn và thẳng giống như con nòng nọc. Ngược lại, nếu tinh trùng dị dạng sẽ xuất hiện bất thường ở đầu (đầu nhỏ, 2 hoặc 3 đầu, không có đầu), bất thường ở thân, bất thường ở đuôi (đuôi ngắn, không có đuôi hay đuôi kép).

"Nếu tỷ lệ tinh trùng dị dạng dưới 50% người vợ vẫn có thể mang thai tự nhiên. Tuy nhiên, tỷ lệ dị dạng càng cao thì càng có nguy cơ vô sinh", bác sĩ Vỹ cho biết.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) một lần xuất tinh bình thường của nam giới cần đạt 2 ml tinh dịch, tổng số tinh trùng cần đạt 39 triệu con, tối thiểu 75% sống sót, số lượng tinh trùng hình dạng bình thường cần đạt ít nhất 4%, cần có ít nhất 30% tinh trùng di động tiến tới.

Một số nghiên cứu cho thấy lượng tinh trùng bình thường sẽ giảm 2 - 9% mỗi năm và giảm 4 - 18% trong vòng 20 năm. Do đó, khả năng làm bố của nam giới cũng suy giảm theo thời gian. Càng lớn tuổi chất lượng tinh trùng giảm đi, tỷ lệ dị dạng tăng.

Theo bác sĩ Triệu Vỹ, nam giới nên kiểm tra sức khỏe sinh sản trước hôn nhân để biết bản thân có gặp phải tình trạng tinh trùng yếu, tinh trùng khiếm khuyết hay các bệnh lý gây vô sinh để tầm soát và điều trị kịp thời. Tinh trùng yếu, dị dạng có thể do các nguyên nhân: nam giới mắc bệnh nhiễm trùng và tổn thương ở tinh hoàn, người bệnh tiểu đường, người sử dụng chất kích thích, rượu, bia, thuốc lá, tiếp xúc môi trường độc hại, tuổi cao, nam giới suy giảm nội tiết tố...

Nếu tinh trùng dị tật do bệnh lý thì có thể can thiệp nội khoa (chẳng hạn dùng kháng sinh điều trị tình trạng viêm nhiễm cơ quan sinh dục) hoặc sử dụng liệu pháp hormone. Trường hợp tinh trùng dị dạng do làm việc môi trường có từ trường, hóa chất độc hại cần thay đổi môi trường làm việc, thay đổi thói quen sinh hoạt hợp lý tránh tình trạng gia tăng tỷ lệ tinh trùng bất thường.

Với những bệnh nhân đã áp dụng các phương pháp trên nhưng chưa có khả năng thụ thai tự nhiên, các bác sĩ sẽ tiến hành hỗ trợ sinh sản bằng cách bơm tinh trùng vào buồng tử cung, thụ tinh ống nghiệm, tiêm trực tiếp tinh trùng vào bào tương.

Tuệ Diễm