Hỏi: Em 27 tuổi bị ra kinh nguyệt bất thường, mỗi lần đến tháng là em bị đau bụng nhiều ở phía dưới bên phải, cứ đau là lại ra nhiều. Em bị hư thai 2 lần, hiện chưa có con. Cách đây một tháng em có làm siêu âm thì kết quả có nhiều nhân xơ tử cung, kích thước 58x39 mm, 50x19 mm. Khối u của em có cần phải phẫu thuật không? Trong trường hợp cần phẫu thuật, em mổ nội soi có được không? (Vân Uyên, quận Bình Tân, TP.HCM)

Trả lời: U xơ tử cung thường phát triển trong thai kỳ do sự thay đổi về nội tiết tố ở người phụ nữ mang thai khiến u xơ tử cung tăng nhanh kích thước. Sau sinh, u xơ tử cung thường giảm kích thước khi nội tiết thai kỳ giảm.

U xơ tử cung trong thai kỳ có thể gây nguy cơ sẩy thai, sinh non, ối vỡ non, nhau tiền đạo, nhau bám chặt, nhau bong non... Trong quá trình chuyển dạ, sản phụ có nguy cơ sinh khó do ngôi thai bất thường, khối u xơ cản trở đường ra thai hoặc gây rối loạn cơn co tử cung, dễ bị băng huyết sau sinh. Sản phụ có thể bị bế sản dịch, nhiễm khuẩn ở thời kỳ hậu sản.

Với thai nhi, u xơ tử cung ở người mẹ khiến thai nhi có nguy cơ chậm tăng trưởng trong tử cung do máu nuôi thai và u xơ. U xơ tử cung trong thai kỳ và khi sinh thường không bóc tách u xơ mà chỉ theo dõi sau sinh.

Phẫu thuật u xơ tử cung trong thai kỳ hay khi sinh sẽ được chỉ định trong một số trường hợp u xơ tử cung to có lấn vào buồng tử cung hoặc u xơ tử cung dưới mạc gây rong huyết kéo dài và thiếu máu hoặc u xơ tử cung có biến chứng hoại tử. Nhiễm trùng hoặc u xơ tử cung nằm ngay đường rạch cơ tử cung trong mổ lấy thai hoặc u xơ gây bít đường thoát sản dịch cũng cần phải mổ.

Trong những trường hợp khối u xơ tử cung đè lên niêm mạc tử cung, gây ra những bất thường về chu kỳ kinh nguyệt như không có kinh, lượng kinh ra nhiều và kéo dài thì có thể được chỉ định phẫu thuật. Nguyên tắc của các cuộc phẫu thuật đối với người bệnh chưa lập gia đình, hoặc người bệnh đã lập gia đình nhưng chưa có con là chỉ tiến hành bóc tách nhân xơ, không cắt bỏ tử cung, do đó không ảnh hưởng đến khả năng mang thai và làm mẹ trong tương lai.

Ở trường hợp của bạn, với tình trạng triệu chứng và kết quả siêu âm bạn mô tả có thể kèm bệnh lạc nội mạc vô cơ tử cung. Lạc nội mạc vô cơ tử cung hay u xơ tử cung phần lớn là bệnh lành tính, do đó bạn không cần lo lắng về bệnh ung thư.

Tuy nhiên, căn bệnh này có thể gây khó chịu, gây đau bụng dữ dội mỗi khi tới kỳ kinh hoặc đau âm ỉ kéo dài buộc phải uống thuốc giảm đau. Vì vậy, khi tình hình dịch bệnh Covid-19 ổn định hơn, bạn nên đến bệnh viện để bác sĩ chỉ định làm lại siêu âm trong lòng tử cung, xem xét có nhân xơ nào đội vào trong lòng tử cung hay không. Từ đó, bác sĩ mới có thể chẩn đoán phù hợp và điều trị tình trạng rong kinh kéo dài.

Hiện tại, nếu khối u không gây ra bất kỳ biến chứng nào cho bạn như gây tiểu lắt nhắt, gây táo bón hoặc gây rong kinh, rong huyết thì có thể sống chung với bệnh. Phẫu thuật sẽ được chỉ định trong các trường hợp bệnh biến chứng khiến bạn đi tiểu lắt nhắt nhiều lần trong ngày, đi ngoài khó khăn hay chu kỳ kinh nguyệt bất thường dẫn đến thiếu máu... Do đó, bác sĩ cần đánh giá lại tình trạng thiếu máu của bạn, cũng như xem xét các khối u xơ tử cung có nằm đội trong lòng nội mạc tử cung hay không để tư vấn phương pháp điều trị.

Sử dụng phương pháp mổ nội soi hay mổ hở sẽ phụ thuộc vào việc bác sĩ xem xét cách điều trị nào phù hợp và hiệu quả cho bạn. Nếu khối u quá to, nội soi gặp khó khăn do khối u gây dính, khối u xâm lấn vào các khu vực có mạch máu lớn; hoặc cuộc mổ kéo dài, gây mất máu nhiều thì bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn phương pháp an toàn hơn là mổ hở, tiến hành gỡ dính từ từ.

Tương tự trường hợp của bạn, Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cũng vừa tiếp nhận một bệnh nhân tình cờ phát hiện nhân xơ tử cung qua một lần thăm khám cách đây 2 năm, hiện kích thước u xơ là 8 cm. Bệnh nhân không có kinh nguyệt trong nhiều tháng liền, sau đó đột nhiên kinh nguyệt trở lại với mức độ nhiều và kéo dài khoảng 3 tuần. Bệnh nhân lo lắng ảnh hưởng đến chức năng mang thai và thiên chức làm mẹ sau này.

Êkip bác sĩ đã cẩn trọng đánh giá tình trạng người bệnh, yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm và siêu âm để kiểm tra kích thước u xơ tử cung có lớn hơn không, cũng như xem khối u xơ có đè lên niêm mạc tử cung hay không. Từ đó, bác sĩ đưa ra các kịch bản điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật.

Bạn nên sử dụng một số thực phẩm có thể giúp làm chậm sự phát triển nhân xơ như các thực phẩm giàu chất xơ (rau xanh, trái cây tươi); thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa giúp giảm cân và cân bằng nội tiết. Thực phẩm giàu kali (như bơ, chuối, cam quýt, dưa đỏ, đậu lăng, cám yến mạch, khoai tây); thực phẩm giàu vitamin D (như sữa ít béo, tiếp xúc ánh nắng cũng giúp làm chậm tăng trưởng u xơ tử cung; trà xanh... cũng có lợi.

Bên cạnh đó, bạn cần luyện tập thể dục cường độ nhẹ, kiểm soát cân nặng giảm cân, tránh những thực phẩm có hàm lượng estrogen cao như thịt có màu đỏ, nội tạng động vật; thực phẩm có hàm lượng muối cao (thịt muối, đồ đóng hộp...); thức uống có caffein, chocolate, nước ngọt, thuốc lá (kể cả hít khói thuốc lá thụ động)...

Khi có những rối loạn hoặc bất thường trong chu kỳ kinh nguyệt, bạn cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời, chẩn đoán, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Đa số các trường hợp u xơ tử cung không có triệu chứng, thường phát hiện tình cờ qua khám phụ khoa. Bệnh nhân thường được theo dõi 3-6 tháng mỗi lần và không cần phẫu thuật. Sau tuổi mãn kinh, u xơ tử cung không phát triển và sẽ teo đi.

BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi
Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM