BS.CK2 Võ Đôn (Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM) cho biết, hội chứng mệt mỏi mạn tính không thể giải thích đầy đủ bằng một tình trạng bệnh lý nào đó, vì các triệu chứng của bệnh cũng thường gặp trong nhiều bệnh khác. Tình trạng mệt mỏi càng nặng hơn khi hoạt động thể chất hoặc tinh thần thường xuyên.

Người bệnh cũng có thể gặp nhiều triệu chứng khác như khó chịu; giảm khả năng hoàn thành các công việc thường ngày do không thể tập trung, khả năng suy đoán, nhận thức bị suy giảm; thay đổi tư thế làm việc, sinh hoạt như đứng ngồi không yên. Người bệnh cũng có thể bị rối loạn giấc ngủ và đau mạn tính.

Dù nguyên nhân của bệnh vẫn chưa được biết rõ, song các bác sĩ cho rằng, cơ địa bẩm sinh có thể là yếu tố thuận lợi để bệnh phát triển. Bệnh cũng có thể do nhiễm virus, sau chấn thương, phẫu thuật hoặc căng thẳng tinh thần kéo dài. Ngoài ra, mất cân bằng nội tiết tố hoặc suy giảm hệ thống miễn dịch cũng được cho là có thể dẫn đến hội chứng mệt mỏi mạn tính. Tuy nhiên, vẫn chưa có kết luận chính thức về hai nguyên nhân này.

Hội chứng mệt mỏi mạn tính có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi và đối tượng nào. Ngay cả những người khỏe mạnh, năng động cũng có thể rơi vào tình trạng uể oải dai dẳng, mệt mỏi cảm giác như bị kiệt sức và không thể cải thiện cho dù có ngủ và nghỉ ngơi đầy đủ.

Điều trị

Theo bác sĩ Đôn, hiện nay chưa có phương pháp chữa trị đặc hiệu hội chứng này. Hầu hết bác sĩ chỉ dựa vào biểu hiện các triệu chứng của từng cá nhân để tư vấn và điều trị. Do đó, mỗi người có thể sẽ có cách điều trị khác nhau. Căn bản sẽ tập trung vào giảm các triệu chứng và ưu tiên điều trị các triệu chứng nặng, gây phiền toái nhất cho người bệnh.

Các bác sĩ thường có thể kê toa các loại thuốc khác nhau để giúp kiểm soát các triệu chứng riêng lẻ, nhất là các triệu chứng gây ảnh hưởng nhiều hơn đến chất lượng cuộc sống như phiền muộn, trầm cảm. Điều trị chứng trầm cảm giúp cải thiện giấc ngủ, giảm lo lắng và giảm đau cho người bệnh. Bác sĩ cũng có thể điều trị bằng thuốc điều chỉnh huyết áp hoặc nhịp tim cho các trường hợp rối loạn huyết áp và nhịp tim phản ứng nhanh. Thuốc giảm đau cho người bệnh có triệu chứng đau mạn tính có thể sử dụng thêm khi cần.

Chú ý kiểm soát lối sống của bản thân để thích ứng với tình trạng cạn kiệt năng lượng sau khi hoạt động hoặc suy nghĩ cũng góp phần cải thiện bệnh. Người bệnh nên có kế hoạch cụ thể cho các công việc để tránh bị quá sức; nên áp dụng các kỹ thuật thư giãn như tập yoga, thở, thiền hoặc massage để giúp cải thiện bệnh. Đến bệnh viện điều trị để được bác sĩ hướng dẫn các liệu pháp quản lý cảm xúc và tâm lý, xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, bổ dưỡng.

Bác sĩ Võ Đôn cho biết, mệt mỏi kéo dài khiến người bệnh ăn uống không ngon miệng. Vì thế, bạn nên dùng những thực phẩm, món ăn dễ tiêu hóa; hạn chế các đồ uống chứa chất kích thích như bia, rượu, cà phê. Tình trạng chán ăn có thể do stress hoặc trầm cảm kéo dài. Trước tiên, người bệnh cần tập trung vào cải thiện các nguyên nhân này và điều chỉnh giấc ngủ. Khi trầm cảm, stress được cải thiện, người bệnh sẽ ăn ngon miệng và tiêu hóa dễ dàng hơn. Bệnh nhân nên tái khám định kỳ để bác sĩ đánh giá sự tiến triển của quá trình điều trị và những triệu chứng mới phát sinh cũng rất cần thiết.

Theo bác sĩ Võ Đôn, đây là hội chứng rất khó điều trị, ngày càng có nhiều người mắc bệnh nặng ảnh hưởng đến đời sống và giảm hiệu quả công việc. Nếu chỉ cải thiện bằng những cách thông thường như nghỉ ngơi, bồi bổ sẽ ít hoặc thậm chí không có hiệu quả. Khi có các triệu chứng mệt mỏi kéo dài, người bệnh thường tự mua các loại vitamin, thuốc bổ tổng hợp để bổ sung liên tục trong thời gian dài, không theo chỉ định của bác sĩ. Bác sĩ Võ Đôn chia sẻ thêm, vitamin tổng hợp, vitamin B, C chỉ có tác dụng hỗ trợ, giúp cơ thể tăng sức đề kháng chứ không phải là thuốc chữa bệnh nên không đặc hiệu cho một loại bệnh nào. Người bệnh chỉ nên dùng các loại viên uống bổ sung này sau khi đã được chẩn đoán rõ ràng và có chỉ định của bác sĩ. Tùy tiện sử dụng các loại vitamin liên tục, không theo chỉ định từ bác sĩ có thể gây nhiều nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe.

Phòng ngừa

Để tránh rơi vào tình trạng mệt mỏi, thiếu động lực kéo dài, bác sĩ Võ Đôn khuyên mọi người chủ động nói chuyện, chia sẻ nhiều hơn để giải tỏa những ẩn ức nơi công sở, trường học và gia đình... Điều này không chỉ hữu ích trong việc phòng ngừa mà còn giúp kiểm soát ngay cả khi bạn đã mắc phải hội chứng mệt mỏi mạn tính.

Một giấc ngủ ngon giúp tinh thần sảng khoái. Bạn không nên thức khuya; thay vào đó nên ngủ sớm và đủ thời gian theo khuyến cáo cho từng lứa tuổi; tránh dùng caffeine, trà, rượu, bia để không bị trằn trọc khi đi vào giấc ngủ; nên tập thể dục đều đặn mỗi ngày.

Bác sĩ Đôn lưu ý, người bệnh nên tập thể dục theo cường độ từ rất thấp và tăng dần theo thời gian mới cải thiện chức năng lâu dài. Các chế độ luyện tập nặng có thể làm cho các triệu chứng tăng nặng.

Nguyên Phương