Bé sinh mổ ở tuần thai 36 do mẹ (32 tuổi) mắc tiểu đường thai kỳ, suy thai cấp. Bé không tự thở, tím tái, nhịp tim giảm, không phản xạ, giảm trương lực cơ (một dạng rối loạn vận động). Lập tức, bác sĩ Sơ sinh hồi sức cho bé bằng bóp bóng qua mặt nạ liên tục. Sau hơn 5 phút, bé mới hồi tỉnh, có cử động và bắt đầu tự thở nhưng vẫn phải thở oxy cannula (hỗ trợ hô hấp cung cấp oxy lưu lượng cao qua ống thông mũi).
Ngày 10/9, TS.BS Đỗ Hữu Thiều Chương, Phó giám đốc Trung tâm Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết bé có các dấu hiệu của bệnh não thiếu oxy mức độ trung bình - nặng, tức là các tế bào não thiếu dưỡng khí oxy đáng kể khi thai nhi ở trong bụng mẹ. Kết quả xét nghiệm khí máu sau sinh cho thấy bé bị toan máu nặng (nhiều axit trong dịch cơ thể), hậu quả của tình trạng chuyển hóa yếm khí do thiếu oxy não và các cơ quan khác.
Trường hợp chị Thu chỉ cần cấp cứu muộn 15 phút, thai có thể tử vong trong bụng mẹ. Chị được mổ kịp thời, cứu bé, nhưng bé có nguy cơ cao di chứng thần kinh do các tế bào não tiếp tục bị tổn thương và chết do cơ chế hoại tử trong những giờ đầu.
Các bác sĩ quyết định áp dụng phương pháp hạ thân nhiệt toàn thân chủ động (còn gọi là hạ thân nhiệt chỉ huy) cho bé, nhằm cứu các tế bào não có nguy cơ tổn thương tiếp diễn do ngạt. Lúc này bé chào đời được hai giờ.
Ê kíp sử dụng hệ thống máy làm lạnh để hạ thân nhiệt chỉ huy. Bé được bao bọc trong một bộ đồ chuyên dụng phủ từ đầu đến toàn thân và các chi. Máy dẫn nước lạnh đi vào bộ đồ chuyên dụng này, hạ 4 độ thân nhiệt của bé và giữ thân nhiệt ở mức 33,5 độ C trong 72 giờ. Sau 72 giờ làm lạnh, bé được làm ấm, thiết bị tự động tăng 0,5 độ C mỗi giờ trong 6 tiếng đưa thân nhiệt bé trở về bình thường.
Sau ba ngày điều trị theo cách này, sức khỏe bé cải thiện, thân nhiệt bình thường. Hiện bé gái hồng hào, tập bú, xuất viện.
Bé được hạ thân nhiệt ở mức 33,5 độ C để bảo vệ não. Ảnh: Tuệ Diễm
Bác sĩ Chương cho biết trước đây chưa có biện pháp hạn chế tổn thương não diễn tiến do thiếu tưới máu, thiếu oxy não. Các trường hợp tương tự, trẻ sống sót có nguy cơ cao bại não làm yếu liệt chi, khuyết tật về thần kinh, chậm phát triển trí tuệ.
Hiện nay, phương pháp hạ thân nhiệt chỉ huy giúp cải thiện những khuyết điểm trên, bảo tồn các tế bào thần kinh giúp phục hồi chức năng thần kinh cho bé. Nhiệt độ cơ thể giảm 3-5 độ C so với bình thường có thể giúp tế bào não nghỉ ngơi, giảm chuyển hóa, giảm nhu cầu oxy của não, bớt các hoạt chất trung gian gây hại. Nhờ đó các tế bào não sống sót và bé có nhiều cơ hội hồi phục hơn.
Bác sĩ Thiều Chương kiểm tra cho bé trước xuất viện. Ảnh: Tuệ Diễm
Theo bác sĩ Chương, phương pháp này thường an toàn nhưng cũng có thể xảy ra một số tác dụng phụ trên tuần hoàn, hô hấp như giảm nhịp tim, cao áp phổi, rối loạn điện giải, rối loạn chức năng tiêu hóa, đông máu, tăng nguy cơ nhiễm trùng do giảm các hoạt động miễn dịch.
Trẻ được chỉ định hạ thân nhiệt chỉ huy phải có các điều kiện như tuổi thai từ 35 tuần trở lên, cân nặng trên 1,8 kg, có dấu hiệu của bệnh não thiếu tưới máu do thiếu oxy mức độ trung bình - nặng. Phương pháp này được thực hiện tốt nhất trong vòng 6 giờ sau sinh.
Tuệ Diễm