Mắt chị Hân cận kèm loạn từ khi học đại học, thường xuyên ngứa, dụi mắt nhưng không đi khám, chỉ nghĩ dính bụi bẩn, dị ứng thời tiết. Độ cận tăng không đáng kể nhưng độ loạn gần như gấp đôi so với lần đo cách đây hai tháng nên chị đi khám.

ThS.BS Dương Minh Phúc, Trung tâm Mắt Công nghệ cao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết mắt trái chị Hân cận 5.25 độ, loạn 8 độ, thị lực không kính chỉ 1/10; mắt phải cận 1.5 độ, loạn 3.5 độ, thị lực không kính 4/10. Nhận thấy giác mạc lồi ra nhiều hơn so với bình thường, bác sĩ Phúc chỉ định kiểm tra chuyên sâu các thông số độ dày, cong và đo bản đồ giác mạc.

Kết quả kiểm tra cho thấy hai mắt của Hân cùng bị giác mạc chóp, ở giữa giai đoạn hai và ba (giai đoạn trung bình). Khi mắc bệnh này, giác mạc mỏng dần, lồi ra thành hình chóp (hình nón) thay vì dạng cầu bình thường khiến hình ảnh nhìn thấy bị biến dạng, thị lực giảm dần. Hiện chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn giác mạc chóp, chỉ có thể kiểm soát và cải thiện thị lực nếu phát hiện sớm và can thiệp đúng cách, ngăn bệnh diễn tiến nặng tới mù vĩnh viễn.

Với trường hợp của chị Hân, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Thu Hiền, Trưởng khoa Khúc xạ, Trung tâm Mắt Công nghệ cao chỉ định can thiệp bằng liên kết chéo (Cross linking) và chỉnh kính tiếp xúc để tăng độ bền chắc cho giác mạc, hạn chế tốc độ diễn tiến của bệnh, cải thiện thị lực.

Liệu trình điều trị chia làm hai giai đoạn. Đầu tiên, thủ thuật Cross linking giúp tăng cường liên kết giữa các sợi collagen trong lớp mô đệm của giác mạc. Các liên kết này giống như những chùm đỡ giúp giác mạc chắc khỏe hơn, đảm bảo độ bền cơ học của giác mạc. Tiếp theo, khi giác mạc ổn định sẽ cho người bệnh thử đeo kính áp tròng (kính tiếp xúc) phù hợp với tình trạng giác mạc.

Thủ thuật Cross linking điều trị giác mạc chóp cho Hân diễn ra trong 30 phút. Trong ca mổ, toàn bộ đèn trong phòng phẫu thuật đều tắt, ngoại trừ ánh sáng chiếu vào mắt của người bệnh. Bác sĩ điều trị từng mắt, mỗi mắt được nhỏ từng giọt riboflavin (vitamin B2) liên tục trong hai lượt. Lượt đầu, nhỏ trong 4 phút. Lượt hai nhỏ trong 6 phút và kết hợp chiếu tia cực tím (UVA) 5 phút. Riboflavin là chất ưa sáng, đặc biệt phản ứng mạnh khi tiếp xúc với tia cực tím, giúp tăng khả năng tạo liên kết chéo. Chất này dễ bị phân hủy khi tiếp xúc ánh sáng và sau khi mở bao bì nên cần tính chính xác thời gian nhỏ và phải nhỏ trong điều kiện phòng tối để đạt hiệu quả cao nhất.

Sau một tháng phẫu thuật, phó giáo sư Hiền đánh giá lại tình trạng giác mạc và chỉ định thử kính áp tròng. Thị lực có kính của chị Hân đạt 7/10 ở mắt trái và 8/10 mắt phải. Người bệnh có thể đeo kính tiếp xúc vào ban ngày và tháo ra trước khi ngủ, chỉ cần vệ sinh, bảo quản kính đúng cách, tránh làm trầy xước kính. Bên cạnh đó, cần theo dõi tình trạng giác mạc, thị lực và kính tiếp xúc định kỳ.

Phó giáo sư Hiền cho biết sau thủ thuật Cross linking, mắt có thể hơi cộm nhẹ, chảy nước mắt nhưng qua 1-2 ngày sẽ hết. Người bệnh cần đeo kính bảo hộ, tránh nước, khói bụi bẩn trong tuần đầu sau thủ thuật. Đặc biệt, bác sĩ nhấn mạnh tuyệt đối không được dụi mắt vì sẽ làm tổn thương giác mạc, khiến bệnh trầm trọng hơn.

Nguyên nhân gây bệnh giác mạc chóp chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, yếu tố di truyền, mất cân bằng nội tiết (sau tuổi dậy thì) hay dụi mắt mạnh thường xuyên được cho là nguy cơ cao. Bệnh này xuất hiện chủ yếu ở người dưới 30 tuổi. Giác mạc chóp là bệnh diễn biến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng cho tới khi thị lực giảm nhanh, mắt tăng độ cận loạn nhanh hoặc có đeo kính nhưng thị lực không cải thiện. Một số trường hợp đến khám ở giai đoạn tiến triển nặng 4 hay 5, cần chỉ định ghép giác mạc để tránh nguy cơ mù lòa.

Nhật Minh