Dây thần kinh số 7 (dây thần kinh mặt) có chức năng điều khiển cơ mặt, giúp biểu lộ cảm xúc, nhắm mắt, cười, các hoạt động khác liên quan đến cơ mặt. Dây thần kinh này không chỉ kiểm soát các cử động cơ mặt mà còn liên quan đến việc tiết nước bọt, nước mắt và cảm giác vị giác ở lưỡi.

Thạc sĩ, bác sĩ Lê Thế Phi, khoa Thần kinh Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết người bệnh bị tổn thương dây thần kinh số 7 không chỉ méo mặt mà còn có thể gặp các vấn đề liên quan đến mắt, miệng, khả năng giao tiếp. Bệnh thường diễn tiến nhanh nhưng nếu chú ý người bệnh có thể nhận ra một số dấu hiệu cảnh báo sớm như tê nhẹ hoặc cứng một bên mặt, kèm theo cảm giác đau âm ỉ sau tai. Người bệnh có thể gặp khó khăn khi cười, nhăn trán hoặc chớp mắt do mất khả năng cử động cơ mặt một bên. Miệng bị kéo lệch nhẹ về một bên khi nói hoặc ăn uống.

Một trong những dấu hiệu rõ rệt hơn là mắt bên bị ảnh hưởng không thể nhắm kín hoàn toàn, dẫn đến khô mắt. Người bệnh có thể cảm thấy vị giác bị thay đổi, tiết nước bọt bất thường, nhai nuốt khó khăn. Những triệu chứng này đôi khi xuất hiện trước khi tình trạng liệt mặt trở nên rõ ràng.

Theo bác sĩ Phi, thời gian tốt nhất để điều trị là trong vòng 72 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng nghi ngờ. Điều trị kịp thời trong thời gian này góp phần giảm biến chứng và tăng khả năng phục hồi hoàn toàn. Nếu phát hiện muộn, nguy cơ để lại di chứng như co cứng cơ mặt, co giật cơ mặt hoặc mất chức năng vĩnh viễn.

Có nhiều nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 7, trong đó có những yếu tố nguy cơ phổ biến như nhiễm lạnh đột ngột, khiến các mạch máu nuôi dây thần kinh co thắt, dẫn đến thiếu máu và tổn thương thần kinh. Nhiễm virus, nhất là virus herpes simplex - loại virus gây bệnh zona thần kinh, cũng có thể tấn công dây thần kinh này. Các bệnh lý viêm nhiễm như viêm tai giữa, viêm xoang, viêm màng não, chấn thương vùng đầu mặt cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Người có hệ miễn dịch suy yếu, mắc bệnh tiểu đường, huyết áp cao hoặc thường xuyên căng thẳng, mất ngủ cũng dễ bị liệt dây thần kinh số 7 hơn so với người bình thường.

Liệt dây thần kinh số 7 không chỉ xảy ra ở người lớn tuổi mà người trẻ cũng có nguy cơ. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở người trẻ như căng thẳng, thiếu ngủ, suy giảm miễn dịch hoặc nhiễm virus, thói quen làm việc quá sức, tiếp xúc lạnh đột ngột (ngồi điều hòa lâu, tắm nước lạnh). Bác sĩ Phi khuyên người có dấu hiệu nghi ngờ nên đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị. Điều trị liệt dây thần kinh số 7 thường là sử dụng thuốc kháng viêm, thuốc kháng virus và các thuốc hỗ trợ phục hồi chức năng thần kinh. Vật lý trị liệu như xoa bóp, châm cứu, tập luyện cơ mặt có tác dụng hỗ trợ người bệnh lấy lại chức năng cơ mặt.

Để giảm nguy cơ, mỗi người nên giữ ấm cơ thể, tránh gió lạnh sau khi tắm hoặc ra mồ hôi. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc và kiểm soát căng thẳng. Kiểm soát các bệnh nhiễm trùng tai, xoang hàm mặt phòng tránh biến chứng dây thần kinh số 7. Tiêm vaccine phòng zona thần kinh giúp giảm nguy cơ nhiễm virus herpes simplex - nguyên nhân chính gây tổn thương dây thần kinh này.

Linh Đặng