Trả lời:
Đái tháo đường là bệnh chuyển hóa với đặc trưng đường huyết tăng cao hơn mức bình thường (trước ăn dao động từ 90-130 mg/dl, sau ăn là 180 mg/dl). Tuyến tụy tạo ra insulin có tác dụng đưa tinh bột đường (glucose) từ thực phẩm vào tế bào, tạo ra năng lượng cho các hoạt động hàng ngày. Ở người bệnh đái tháo đường type 1, tuyến tụy không tạo ra insulin. Với người bệnh đái tháo đường type 2, insulin được tạo ra ít hoặc tế bào sử dụng không hiệu quả khiến glucose vẫn còn trong máu, gây tăng đường huyết.
Chế độ ăn nhiều tinh bột đường, ít vận động là một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh tiểu đường. Nhiều người nghĩ chỉ cần hạn chế đường dùng làm gia vị, chế biến thực phẩm như đường cát, đường nâu, đường vàng... là có thể hạn chế bị bệnh. Tuy nhiên, đường là một dạng carbohydrate, có mặt trong nhiều loại thực phẩm như cơm, bánh mì, xôi, trái cây, sữa... Các loại đường cát, đường nâu, đường vàng... là dạng đường fructose hấp thu nhanh. Khi vào ruột non, chúng được hấp thu ngay vào máu khiến đường huyết tăng nhanh.
Để phòng ngừa bệnh đái tháo đường, mọi người nên xây dựng chế độ ăn uống phù hợp, hạn chế tinh bột đường (cơm, bún, các món có vị ngọt...), tăng cường đạm, rau xanh... Người bệnh đái tháo đường cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ khoa nội tiết - đái tháo đường, kết hợp với chế độ ăn uống, luyện tập phù hợp.
Nguyên tắc trong chế độ ăn của người bệnh tiểu đường là đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng. Trong đó, có khoảng 50% hoặc tối đa 55% chất bột đường (tương đương 2/3 đến một chén cơm), còn lại là nhóm đạm, vitamin, chất xơ. Nếu tinh bột đường vượt quá ngưỡng cho phép, glucose tăng cao đột ngột, insulin trong cơ thể không đủ để đưa glucose vào máu. Các thuốc bác sĩ kê đơn không đủ thời gian chuyển hóa, dẫn đến tăng đường huyết dễ gây biến chứng cấp tính (nhiễm toan ceton, tăng áp lực thẩm thấu máu...) và biến chứng cấp tính như suy thận, đục thủy tinh thể, bệnh tim mạch...
Ăn nhiều đồ ngọt khiến đường huyết tăng lên nhanh chóng. Ảnh: Freepik
Về chế độ vận động, người bệnh cần thực hiện các động tác phù hợp với thể lực, tình trạng sức khỏe, lượng thức ăn nạp vào. Trong đó, đi bộ, chạy bộ được khuyến cáo giúp người bệnh cải thiện độ nhạy insulin, kiểm soát cân nặng và mỡ máu, lưu thông khí huyết, phòng ngừa đột quỵ, kích thích cơ thể sản sinh cholesterol tốt, có lợi cho gan, tim mạch. Đồng thời, hệ thống cơ quan tiêu hóa hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn.
Nếu luyện tập tại nhà, sau khi tập, người bệnh nên ăn thêm 1-2 muỗng cơm hoặc suất ăn nhẹ để phòng ngừa hạ đường huyết. Nếu tập ở ngoài trời, bạn nên mang theo 3-5 viên kẹo, nước ngọt, uống ngay khi có dấu hiệu hạ đường huyết như choáng váng, chóng mặt... Khi tập ở nhà và ngoài trời, người bệnh nên đo đường huyết trước và sau khi tập để biết chính xác quá trình luyện tập giúp bạn giảm bao nhiêu đường máu. Từ đó, người bệnh có thể xây dựng kế hoạch luyện tập với thời gian phù hợp thể trạng và sức khỏe.
Mỗi người bệnh đái tháo đường có mức đường huyết, tình trạng sức khỏe khác nhau. Do đó, người bệnh nên đi khám bác sĩ khoa nội tiết - đái tháo đường để được kê đơn thuốc điều trị, tư vấn chế độ ăn uống, thực đơn cụ thể hàng ngày và luyện tập trong thời gian bao lâu. Nhờ đó, người bệnh có thể kiểm soát tốt đường huyết, hạn chế biến chứng, giúp chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Bác sĩ CKI. Trần Đông Hải
Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM