Theo Tổ chức Giấc ngủ Mỹ, tình trạng tê liệt khi ngủ được đặc trưng bởi sự mất kiểm soát cơ trong thời gian ngắn, còn gọi là mất trương lực cơ trong lúc ngủ. Tình trạng này thường xảy ra khi bạn đang chuyển sang hoặc rời khỏi giai đoạn chuyển động mắt nhanh của giấc ngủ, có thể gồm ảo giác. Sự kết hợp giữa mất vận động cơ và tỉnh táo làm cho người bị tê liệt khi ngủ nhận thức được môi trường xung quanh nhưng không thể cử động hoặc nói.

Tình trạng này được chia thành hai loại. Chứng tê liệt khi ngủ đơn độc là những giai đoạn thỉnh thoảng không liên quan đến chứng ngủ rũ. Loại tê liệt khi ngủ tái phát, gồm nhiều giai đoạn theo thời gian, thường gắn liền với chứng ngủ rũ.

Triệu chứng của chứng tê liệt khi ngủ gồm tê liệt tứ chi, không có khả năng nói, cảm giác ngột ngạt hoặc nghẹn họng, ảo giác, cảm giác sợ hãi, hoảng loạn, bất lực, ngủ ngày. Trong đó, sợ hãi là triệu chứng phổ biến nhất.

Hầu hết mọi người gặp chứng tê liệt khi ngủ không biết chuyện gì xảy ra và phần lớn đi kèm ảo giác. Ảo giác có thể siêu thực và giống như mơ, cảm giác có sự hiện diện của âm thanh, đồ vật hoặc con người.

Có một số yếu tố góp phần gây ra tình trạng này như mất ngủ, thiếu ngủ, chứng ngủ rũ, ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn. Các vấn đề sức khỏe tâm thần nhất định, gồm rối loạn căng thẳng sau chấn thương, rối loạn lo âu, trầm cảm và rối loạn hoảng sợ cũng làm tăng nguy cơ. Ngoài ra, dùng chất kích thích, thuốc chống trầm cảm, thuốc hỗ trợ giấc ngủ, uống rượu và tiền sử gia đình cũng có thể dẫn đến tê liệt trong giấc ngủ.

Theo Học viện Y học Giấc ngủ Mỹ, các giai đoạn tê liệt khi ngủ có xu hướng bắt đầu ở tuổi thiếu niên và xảy ra thường xuyên nhất ở độ tuổi 20-30, nhưng có thể tiếp tục khi già đi.

Các đợt tê liệt khi ngủ tái phát khá phổ biến và không cần phải điều trị. Tuy nhiên, người gặp tình trạng này nhiều lần, ảnh hưởng đến giấc ngủ và đời sống khi thức thì nên đi khám và điều trị.

Điều trị thường dựa trên nguyên nhân gây ra. Nếu do không ngủ đủ giấc, người bệnh cần điều chỉnh giấc ngủ, dành ít nhất 7-9 giờ ngủ mỗi đêm. Người bị căng thẳng, thường xuyên lo lắng, trầm cảm hoặc rối loạn lưỡng cực có thể đến bác sĩ tâm lý, tâm thần khám. Trường hợp mắc chứng ngủ rũ hoặc ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, các phương pháp điều trị giúp ngăn chặn chứng tê liệt khi ngủ.

Để có giấc ngủ chất lượng, mọi người nên hạn chế uống rượu và caffeine trước khi đi ngủ. Tránh sử dụng điện thoại và thiết bị điện tử khác gần giờ lên giường, thư giãn trước khi ngủ và tạo không gian thoải mái để nghỉ ngơi.

Mai Cat (Theo Everyday Health)