Trả lời:

Sa sút trí tuệ mạch máu là bệnh mạn tính, đặc trưng bởi tình trạng thoái hóa tiến triển của hệ thần kinh trung ương. Bệnh có xu hướng tăng nặng theo thời gian và là một trong các dạng thường gặp của hội chứng sa sút trí tuệ, bên cạnh các dạng khác như bệnh Alzheimer, sa sút trí tuệ trán - thái dương, sa sút trí tuệ thể Lewy, sa sút trí tuệ do bệnh Parkinson hoặc sa sút trí tuệ hỗn hợp.

Bệnh là hậu quả của quá trình tổn thương mạch máu não gây ảnh hưởng đến hoạt động nhận thức. Nguyên nhân thường do các bệnh lý như mỡ máu cao, xơ vữa động mạch, hẹp động mạch cảnh, tăng huyết áp, đái tháo đường, đột quỵ...

Mức độ ảnh hưởng do sa sút trí tuệ có thể khác nhau, tùy vị trí não bị tổn thương. Triệu chứng thường gặp gồm lú lẫn hoặc mất phương hướng trong giai đoạn đầu. Sau đó có thể xuất hiện tình trạng mất tập trung, kém minh mẫn, mất khả năng nhận biết nguy hiểm, khó hoàn thành nhiệm vụ, kể cả các công việc hoặc hoạt động quen thuộc hàng ngày. Một số trường hợp có thể gặp các vấn đề về thị lực hoặc ảo giác.

Hiện chưa có phương pháp điều trị triệt để cho bệnh sa sút trí tuệ mạch máu. Mục tiêu điều trị nhằm cải thiện triệu chứng, làm chậm tốc độ tiến triển của bệnh, ngăn ngừa biến chứng, góp phần cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

Chồng bạn nên đi khám, điều trị kịp thời tại chuyên khoa thần kinh, tránh để lâu có thể biến chứng đột quỵ, mất trí nhớ hoặc tai nạn thương tích, rất nguy hiểm.

Để chẩn đoán bệnh sa sút trí tuệ nói chung hoặc sa sút trí tuệ mạch máu nói riêng, bác sĩ chủ yếu dựa trên kết quả khám lâm sàng, hỏi bệnh sử, đánh giá chức năng thần kinh nhận thức bằng các bài test tâm thần kinh (điển hình như bài test VnCA - Vietnamese Cognitive Assessment)... Tùy trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng phù hợp như xét nghiệm máu và nước tiểu, chụp MRI 1,5-3 Tesla...

Phác đồ điều trị khác nhau tùy nguyên nhân gây bệnh, mức độ nặng của triệu chứng, thể trạng mỗi người. Phương pháp phổ biến là kết hợp đa mô thức như dùng thuốc, tập phục hồi chức năng, rèn luyện trí não, chế độ dinh dưỡng khoa học... Người bệnh sa sút trí tuệ mạch máu nên dùng thuốc đúng liều và tái khám theo lịch hẹn với bác sĩ. Trường hợp cần thiết, người bệnh cần được người thân chăm sóc, hỗ trợ để thực hiện các hoạt động thường ngày. Tránh căng thẳng vì có thể khiến bệnh tăng nặng, biến chứng.

Người bệnh cần duy trì đi bộ nhanh 30-45 phút, ít nhất ba lần mỗi tuần hoặc bài tập vận động khác phù hợp theo hướng dẫn của bác sĩ, ngủ đủ giấc, kiểm soát bệnh nền, không uống rượu bia hoặc chất kích thích. Chế độ dinh dưỡng khoa học kết hợp tắm nắng 15-20 phút mỗi ngày, tăng cường thực phẩm giàu axit béo omega-3, các vitamin (A, C, B, D), khoáng chất (kali, magie, sắt), chất chống oxy hóa. Người bệnh có thể bổ sung các tinh chất thiên nhiên từ blueberry (việt quất) và ginkgo biloba (bạch quả) góp phần tăng cường máu lên não, giảm đau đầu, mất ngủ, căng thẳng, cải thiện trí nhớ và sa sút trí tuệ.

BS.CKI Nguyễn Tấn Sang
Khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM