Phụ nữ mang thai thường bị suy giảm miễn dịch. Nếu trong giai đoạn này, người mẹ bị nhiễm virus (siêu vi) viêm gan sẽ gây ra những tác động cho cả bản thân và thai nhi.

BS.CKI Huỳnh Văn Trung, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết, những ảnh hưởng do virus viêm gan gây ra trên người mẹ và trên thai nhi khác nhau, tùy thuộc vào loại virus gây viêm gan. Hiện tại, mới chỉ có vaccine chích ngừa dành cho viêm gan A và B. Do đó, chủ động phòng ngừa và tầm soát các loại bệnh viêm gan siêu vi trong thai kỳ có ý nghĩa quan trọng để bảo vệ phụ nữ mang thai và thai nhi.

Các dạng viêm gan siêu vi trong thai kỳ

Phụ nữ mang thai có thể gặp các dạng viêm gan siêu vi trong thai kỳ như viêm gan A, B, C, E. Mỗi loại viêm gan sẽ có con đường lây nhiễm và ảnh hưởng đến thai phụ và thai nhi khác nhau.

Bệnh viêm gan A

Virus viêm gan A (HAV) thuộc họ Picornaviridae. Thời gian ủ bệnh trung bình của bệnh viêm gan A là 30 ngày. Virus viêm gan A có nồng độ cao trong phân, nước bọt.

Virus viêm gan A chủ yếu lây truyền qua đường phân - miệng và rất phổ biến ở các nước đang phát triển, nơi có điều kiện vệ sinh kém, ô nhiễm thực phẩm và nước. Virus viêm gan A có thể lây truyền qua đường tình dục nhưng hiếm khi lây qua đường máu.

Phụ nữ mang thai bị nhiễm viêm gan A hiếm khi lây truyền cho thai nhi. Tuy nhiên, người mẹ có thể gặp các biến chứng trong thai kỳ như ối vỡ non, nhau bong non hoặc sinh non trong tam cá nguyệt thứ hai.

Bệnh viêm gan B

Virus viêm gan B (HBV) thuộc họ Hepadnavirus. Bác sĩ Trung cho biết, nhiễm virus viêm gan B cấp hoặc mạn tính không làm ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Phụ nữ mang thai bị viêm gan B không được điều trị, khả năng lây truyền từ mẹ sang con trên 90%. Nếu mẹ dương tính với kháng nguyên HbeAg và định lượng virus viêm gan B (HBV DNA) ở mức cao thì nguy cơ lây truyền sang con sẽ cao hơn. HBV DNA cao cũng là nguyên nhân chính khiến cho việc phòng ngừa chủ động ở trẻ sơ sinh thất bại. Người mẹ có định lượng virus viêm gan B cao được khuyến cáo sử dụng thuốc kháng virus trong giai đoạn 3 tháng cuối thai kỳ.

"Có khoảng 90% trẻ bị nhiễm virus viêm gan B từ mẹ trong giai đoạn chu sinh (giai đoạn từ tuần thai thứ 28 đến hết tuần đầu sau sinh) sẽ tiến triển thành viêm gan mạn tính. Tất cả phụ nữ mang thai đều được khuyến cáo nên tầm soát viêm gan B", bác sĩ Trung nói thêm.

Bệnh viêm gan C

Virus viêm gan C (HCV) là một loại virus RNA. Quá trình nhiễm viêm gan C cấp tính xảy ra trong 6 tháng đầu tiên sau khi thai phụ tiếp xúc với nguồn bệnh. Nếu thai phụ không được loại bỏ virus viêm gan C thì sau 6 tháng virus sẽ tiến triển thành bệnh viêm gan C mạn tính.

Viêm gan C mạn tính là nguyên nhân chính gây ra xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan trên thế giới. Một trong các phương thức lây truyền của virus viêm gan C là qua đường từ mẹ sang con. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm HCV ở trẻ em.

Bác sĩ Trung chia sẻ, người mẹ mang thai dương tính với HCV thì khả năng lây truyền cho con trong giai đoạn chu sinh là 5%. Tỷ lệ này có thể cao hơn nếu người mẹ đồng thời nhiễm HIV hoặc có định lượng virus viêm gan C (HCV RNA) ở mức cao. Khoảng 60-80% số trẻ bị nhiễm viêm gan C lây truyền từ mẹ sẽ phát triển thành mạn tính khi trưởng thành. Phụ nữ có kế hoạch mang thai được khuyến cáo nên tầm soát viêm gan C.

Bệnh viêm gan E (HEV)

Virus viêm gan E (HEV) thuộc họ Hepeviridae và chi Orthohepeviurs. Có khoảng 7 kiểu gen của virus viêm gan E và kiểu gen 1-4 có ảnh hưởng đến con người.

Đường lây truyền chính của virus viêm gan E là đường phân - miệng, rất hiếm khi lây qua đường quan hệ tình dục. Bệnh này khá phổ biến ở các nước đang phát triển với điều kiện vệ sinh kém. Mặc dù viêm gan E là một bệnh lý lành tính và thường có khả năng tự khỏi nhưng khi xảy ra ở phụ nữ mang thai lại gây ra những biến chứng nguy hiểm. Trong giai đoạn 3 tháng cuối thai kỳ, thai phụ bị nhiễm virus viêm gan E có thể chịu tổn thương gan nghiêm trọng hoặc suy gan cấp đặc biệt, thậm chí là tiền sản giật, xuất huyết và tử vong (khoảng 16-20%).

Viêm gan do virus Herpes simplex

Viêm gan do virus Herpes simplex (HSV) hiếm gặp ở phụ nữ mang thai. HSV lây truyền thông qua tiếp xúc với các vết loét của người bị nhiễm HSV hoặc qua đường tình dục. Phụ nữ mang thai bị nhiễm HSV có nguy cơ cao lây truyền cho thai nhi. Hầu hết các trường hợp viêm gan do HSV nhanh chóng tiến triển thành suy gan tối cấp.

Viêm gan siêu vi cấp tính trong thai kỳ có thể không có triệu chứng hoặc dấu hiệu lâm sàng nhẹ như vàng da, buồn nôn, chán ăn, đau bụng hoặc khó chịu, mệt mỏi, đau cơ và nước tiểu sẫm màu. Các triệu chứng lâm sàng này không thể chỉ rõ được là do loại virus viêm gan nào gây ra.

Điều trị sớm phòng biến chứng thai kỳ

Theo bác sĩ Trung, các xét nghiệm đánh giá chức năng gan là một trong những xét nghiệm đầu tiên được đề nghị để kiểm tra chức năng của gan. Ngoài ra, để xác định chính xác loại virus viêm gan cũng như nồng độ của virus, các bác sĩ nội tiêu hóa - gan mật sẽ đề nghị thêm một số xét nghiệm chuyên sâu như xét nghiệm máu tìm kháng thể immunoglobulin M, xét nghiệm kháng thể kháng virus C, xét nghiệm Anti-HEV IgM...

Viêm gan virus trong thai kỳ có thể được điều trị bằng các phương pháp như sử dụng globulin miễn dịch viêm gan A, hoặc dùng các loại thuốc kháng virus theo chỉ định của bác sĩ.

Để phòng ngừa, phụ nữ nên tiêm các vaccine phòng viêm gan A, B, D. Đối với virus viêm gan C và E không có vaccine phòng ngừa, phụ nữ mang thai nên tránh đi du lịch đến các vùng lưu hành virus viêm gan E. Tầm soát sức khỏe định kỳ giúp phát hiện các dấu hiệu bệnh để có phương pháp điều chỉnh sớm.

Thai phụ nên ăn uống vệ sinh, quan hệ tình dục lành mạnh, tránh tiếp xúc với máu, vết thương của người khác hoặc các yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm virus.

"Viêm gan virus trong thai kỳ có liên quan đến các biến chứng thai kỳ và thai nhi. Do đó, tuân thủ các hướng dẫn sàng lọc là chìa khóa để giảm lây truyền viêm gan virus từ mẹ sang con", bác sĩ Trung nhấn mạnh.

Ngọc An