Có nhiều nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý thần kinh, phổ biến là do di truyền, tuổi tác, bệnh đái tháo đường, rối loạn tự miễn, hóa trị, thiếu hụt chất dinh dưỡng... Tùy theo nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp như dùng thuốc kết hợp tập vật lý trị liệu, phẫu thuật...

PGS.TS.BS Nguyễn Văn Liệu (Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội) khuyên mỗi người cần trang bị cho bản thân kiến thức trong việc phòng ngừa các bệnh lý thần kinh trước khi chúng gây ra các dấu hiệu, triệu chứng nguy hiểm.

Dưới đây là một số cách để phòng ngừa bệnh lý thần kinh theo gợi ý của PGS.TS.BS Nguyễn Văn Liệu.

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe não bộ. Tương tự như thiếu protein có thể ảnh hưởng đến chức năng cơ bắp, dung nạp quá ít glucose sẽ cản trở chức năng của não bộ, khiến bạn khó khăn trong việc tập trung, thậm chí gây ra tình trạng đau đầu. Nguyên nhân là do glucose là nhiên liệu chính cung cấp năng lượng cho não.

Bạn nên chọn nguồn glucose tốt đến từ các loại đậu, khoai, củ, ngũ cốc nguyên hạt... Các chất dinh dưỡng như axit béo omega-3, glutamine, kẽm, choline, arginine, các loại vitamin... cũng góp phần tăng cường sức khỏe cho não. Thực phẩm chiên rán, thức ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, chế độ ăn nhiều cholesterol cần hạn chế vì chúng làm tăng nguy cơ đông máu - tiền căn của đột quỵ và huyết áp cao.

Tập luyện cho bộ não

Cũng giống như các bộ phận khác trên cơ thể, bộ não sẽ lão hóa theo thời gian. Tốc độ lão hóa nhanh hay chậm hoàn toàn phụ thuộc vào bạn. Tập luyện cho bộ não mỗi ngày sẽ giúp kéo dài tuổi thọ cho não.

Cách tập luyện não bộ rất đơn giản, có thể đọc một cuốn tiểu thuyết để tạo điều kiện cho não ghi nhớ các nhân vật và tình tiết trong sách. Tham gia giải câu đố hoặc chơi trò sudoku, kakuro... cũng là cách thúc đẩy não phải hoạt động nhiều hơn để ghi nhớ thông tin.

Bảo vệ vùng đầu

Không nhất thiết phải đội mũ bảo hiểm mọi lúc mọi nơi để bảo vệ đầu khỏi chấn thương. Tuy nhiên, bạn cần đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy, thắt dây an toàn nếu ngồi xe hơi, sử dụng mũ đội đầu khi chơi các môn thể thao hoặc thực hiện những bài tập có nguy cơ ảnh hưởng đến vùng đầu. Chấn thương não từ nhẹ đến nặng sẽ để lại ảnh hưởng lâu dài, làm giảm chất lượng bộ não trong nhiều năm sau chấn thương.

Ngủ đủ giấc

Giấc ngủ rất cần thiết cho cơ thể nói chung và não bộ nói riêng. Nếu ngủ không đủ giấc thì cơ thể chúng ta không thể nạp năng lượng còn bộ não không duy trì được độ nhanh nhạy cần thiết.

Tập luyện đều đặn

Hoạt động thể chất không chỉ cần thiết cho sức khỏe hệ thần kinh mà còn nâng cao thể lực và tăng cường sức đề kháng. Tùy theo độ tuổi và thể trạng, bạn có thể chọn một môn thể thao phù hợp như đi bộ, đi xe đạp, cầu lông, yoga, bơi lội... và tập luyện tối thiểu 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần.

Không lạm dụng rượu bia

Thỉnh thoảng uống một ly rượu vang trong bữa tối không có khả năng gây hại cho não nhưng uống nhiều hơn và lặp đi lặp lại mỗi ngày sẽ tác động xấu đến não bộ. Uống nhiều bia rượu còn có thể khiến nồng độ cồn trong máu tăng vọt trong thời gian rất ngắn. Thói quen này là tác nhân gây ra chứng ketosis và ngộ độc rượu, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm cả tổn thương não.

Tránh xa thuốc lá

Nhiều bằng chứng cho thấy tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe tim mạch, lá gan, lá phổi... PGS.TS.BS Nguyễn Văn Liệu cho biết, thuốc lá còn là thủ phạm "tàn phá" bộ não một cách âm thầm. Những người hút thuốc lá thường xuyên sẽ đối mặt với nguy cơ mắc các bệnh lý thần kinh như Alzheimer hoặc chứng mất trí nhớ khi lớn tuổi. Muốn kéo dài tuổi thọ cho não, bạn cần bỏ thói quen hút thuốc ngay hôm nay.

Thư giãn và nghỉ ngơi hợp lý

Căng thẳng kéo dài sẽ dẫn tới hàng loạt hệ lụy cho sức khỏe não bộ như trí nhớ giảm sút, tăng nguy cơ đột quỵ, tăng nguy cơ trầm cảm, teo não... Bạn nên học cách kiểm soát căng thẳng và dành thời gian thư giãn hợp lý, tạo điều kiện cho não bộ nghỉ ngơi.

Hạn chế đến khu vực ô nhiễm không khí

PGS.TS.BS Nguyễn Văn Liệu dẫn nghiên cứu cho thấy, sống ở khu vực ô nhiễm không khí sẽ tăng nguy cơ suy giảm trí lực và tổn thương não. Cụ thể, NO2 (khí thải của xăng) làm giảm hiệu suất nhận thức thần kinh, các kim loại nặng như thủy ngân, cadmium... cũng gây hại cho tế bào não. Đó là lý do bạn cần tránh xa những khu vực có môi trường ô nhiễm.

Chăm sóc sức khỏe tim mạch

Trái tim và bộ não có mối liên kết thân thiết với nhau hơn bạn tưởng. Một trái tim khỏe mạnh khi trẻ tuổi là tiền đề cho bộ não có thể thực hiện tốt các chức năng ở tuổi trung niên. Trái tim nhận nhiệm vụ bơm máu đi khắp cơ thể, trong đó có bộ não. Nếu không nhận đủ lượng máu cần thiết, não sẽ già đi nhanh hơn. Do đó, chăm sóc sức khỏe tim mạch rất cần thiết.

Để tăng cường sức khỏe tim mạch, bạn nên thực hiện chế độ dinh dưỡng lành mạnh; duy trì cân nặng hợp lý, tránh thừa cân - béo phì; tập luyện thường xuyên; không hút thuốc lá; tránh stress. Kiểm soát huyết áp và mức cholesterol trong giới hạn bình thường cũng tốt cho sức khỏe tim mạch.

Ngọc An